Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1957, Blaðsíða 62

— initt hcla liv —
skall aldrig bli dig svek och brusten lycka,
nien viirn och liv.
Allgott væri, ef Hallbcrg þýddi kvæði eins
og t. d. Islenzkr vögguljóð með jafngóðum ár-
angri.
Eins og öllum er kunnugt, hcfur Laxness
ævinlega vakið miklar deilur, og fáir eru þeir
landar hans, sem líta hann fullkomlega réttu
auga. Þar skiptir um of í tvö horn. Og jafnvel
þeir, sem sannast dæma hann og réttast, eru
oft um of bundnir af ýmsu öðru, sem ekki
kemur málinu beint við og ýmsum smáatrið-
um.
En Hallberg sér Laxness úr víðari sjóndeild-
arhring, cinmitt vegna þess að hann sem út-
lendingur er engum háður. En Hallberg gleymir
samt ekki því forna spakmæli, „að margt smátt
gerir eitt stórt.“ Af óþreytandi elju hefur hann
dregið saman efni til verksins. Af geipilegri ná-
kvæmni rekur hann persónusköpun í ritum
Laxness og styður skoðanir sínar ólíklegustu
heimildum. Bezt tckst Hallberg að lýsa per-
sónusköpun Laxness í kaflanum um Sölku
Völku (sjá sérstaklega Skaldens hus bls. 142—
166), en þar segir svo, bls. 150: „Med hjálp
av samirda islándsk tidningspress kan man pl-
visa, hur Laxness i Torfdals (þ. e. Kristófer
Torfdal) gestalt p! ett sinnrikt sátt har
kombinerat drag frln tvá kánda politiker med
olika partifárg: socialdemokraten Olafur Frið-
riksson och Jónas Jónsson. Dct áger rum en
förskjutning under beráttelsens glng: till cn
början flr Olafur lámna de vásentliga bidragen,
senare kommer justitieministerns fysioncmi
tydligt fram. Sammansmáltningen ár ett exem-
pel pl vad man brukar kalla för konstnárlig
ekonomi. Men kanske har diktaren ocks! just
med denna glidning vclat ironiskt belysa det
kameleontiskt skiftandc i det politiska ráv-
spe!et.“
En Hallberg gcrir meira en að lýsa því
hversu persónur í bókum Laxness verða til.
Hann sýnir okkur líka, hve nákvæmni Laxness
er mikil og hversu hann leggur á það alla
stund að fága stíl sinn og vanda allt sem bczt.
Ymsar upplýsingar Hallbergs hljóta að verka
á sumt það fólk, sem hefur ráðizt mest á
Laxness, eins og ískalt steypibað. Á þetta sér-
staklega við um bókina Atómstöðina.
Hallberg segir: „Overhuvud taget ár alla
manuskript till detta vcrk s! fullstándigt
bcvaradc, att man kan följa dcss framváxt
steg för steg, frln det första utkastet, benámt
Grindin í sögunni (Stommen i romanen) om
scxtitv! paginerade blad över tv! handskrivna
och tv! maskinskrivna fullstándiga manu-
skript fram till trycket." (Skaldens hus bls.
468.) Með þessu hefur Hallberg að eilífu hrak-
ið þá sk'. ðun, að Atómstöðin sé einhvers konar
„lykilróman“ og skrifuð í reiðikasti. En eru ekki
áhrif hennar söm og jöfn, þó að svo sé ekki?
A.m.k. hcfur Kristján Albcrtsson ekki fyrir-
gefið Laxness þá bók enn.
Með ritverki sínu um Laxness hefur Petcr
Hallberg ekki einungis reist mesta núlifandi
rithöfundi íslands mikinn minnisvarða og ágæt-
an, hcldur er slíkt verk algjör nýlunda í bók-
menntagagnrýni, sem Island snertir, eins og
að ofan getur. I kjölfar undirstöðurits munu
koma fleiri. Það væri án efa mjög skemmti-
legt, ef einhver tæki sig til og skrifaði um
kvæði Laxness sérstaklega, og ennfremur væri
fróðlegt, að eitthvað væri sett saman um rit-
gerðir Laxness. Um hvorttveggja ritar Hall-
berg að vísu, en lengi má um bæta.
Frágangur er í bezta lagi. íslenzk orð eru
nákvæmlcga stöfuð.
Þó má ncfna á bls. 36 í Skaldens hus: Inn-
gargur að ritdómum í staðinn fyrir Inngangur
o.s.frv. En þetta eru smámunir, sem tekur
vart að nefna.
Vonandi lætur Peter Hallberg ekki við þess-
ar tvær bækur sitja, en sendir frá sér þá þriðju,
éins fljótt og auðið er.
Hallfreður Orn Eiriksson.
Dansljóð
Kristján irá Djúpalrek: Það gefur á
bátinn. Heimskringla MCMLVII.
Textar við dans- og dægurlög hafa lengst
af ekki verið taldir til bókmennta, nema þá
rétt í orði. En hvernig getur það þá komið
fyrir, að eitt virðulegasta forlag landsins legg-
ur nafn sitt við bók, sem ekkert er annað en
danslagatextar?
Það er ekkert launungarmál, að Kristján frá
Djúpalæk er eitthvert bezra skáld sinnar kyn-
slóðar og hefur farið vaxandi með hverri bók.
60
DA8SKRÁ