Sveitarstjórnarmál - 01.03.1997, Blaðsíða 8

FORUSTUGREIN
Ábyrgð sveitarfélaga á þjónustu
við fatlaða
Á síðasta degi liðins árs voru staðfest lög nr.
161/1996 þess efnis að stefnt skuli að því að ntálefni
fatlaðra verði flutt til sveitarfélaga hinn 1. janúar 1999,
að uppfylltum tilteknum skilyrðum. Skal félagsmálaráð-
herra undirbúa þennan verkefnaflutning með skipan
verkefnisstjómar. Tekið er fram að við undirbúninginn
skuli huga að réttindagæslu fatlaðra. Þá er tilskilið að
samþykkt hafi verið breyting á lögum um tekjustofna
sveitarfélaga. Að mati sveitarstjómarmanna felst í því
að skilyrt er að samkomulag hafi náðst við Samband ís-
lenskra sveitarfélaga um að sveitarfélögum séu tryggðar
viðunandi viðbótartekjur til þess að sinna þessum mála-
ílokki.
Þessi áformaði verkefnatilflutningur er í samræmi við
ályktun fimmtánda landsþings Sambands íslenskra
sveitarfélaga sem haldið var á Akureyri um mánaðamót-
in ágúst/september 1994 en þingið sátu tæplega 400
sveitarstjómarmenn. Þar var hvatt til þess að markvisst
yrði unnið að flutningi verkefna frá ríki til sveitarfélaga
til að styrkja og efla sveitarstjórnarstigið og færa
ákvarðanatöku og ábyrgð nær þeim sem þjónustunnar
njóta. Þessi sjónarmið eiga sérstaklega við um málefni
fatlaðra enda var á það bent í ályktun landsþingsins.
Flutningur grunnskólans að fullu frá ríki til sveitarfé-
laga hinn 1. ágúst á sl. ári styður þá skoðun að full
ástæða sé til að ætla að yfirfærsla þessa málaflokks geti
gengið snurðulaust fyrir sig. Reynslan af þeim vinnu-
brögðum sem þá voru viðhöfð geta kornið að góðum
notum við undirbúning þessarar fyrirhuguðu verkefna-
tilfærslu.
Um er að ræða vandasamt verkefni sem góð samstaða
þarf að nást um milli rfkis, sveitarfélaga, starfsmanna og
félagasamtaka, sem hafa þýðingarmiklu hlutverki að
gegna á sviði málefna fatlaðra. Sú þróun sem verið hef-
ur að undanfömu og er fyrirsjáanleg á næstu misserum í
sameiningu sveitarfélaga og stórauknu samstarfi þeirra
um félagsþjónustu og margvíslega aðra starfsemi á hin-
um ýmsu sviðum, s.s. rekstur grunnskóla og tónlistar-
skóla, almenningsvagna og sorpeyðingu, er staðfesting á
því að sveitarfélögunum sé fyllilega treystandi til að
takast á hendur forsjá þessa mikilvæga málaflokks.
Einstaklingar, félagasamtök og ríkið hafa byggt og
rekið þær stofnanir sem hér hafa starfað í þágu fatlaðra.
Það var ekki fyrr en um 1980 sem sérlög vom sett um
hinar einstöku greinar fötlunar. Árið 1984 voru fyrstu
lögin sett um málefni fatlaðra, sem voru endurskoðuð
árið 1992 og mótuð í þeirri mynd sem þau eru í höfuð-
atriðum nú. Samkvæmt þeim lögum hafa síðan verið
reknar hinar ýmsu stofnanir, s.s. sambýli fyrir fatlaða,
víða um land. I þessum efnum eiga bæði einstaklingar
og félagasamtök að baki merkilegt brautryðjendastarf
sem er þakkarvert.
Vissulega er sýnt að víða um land þarf að koma á víð-
tækara og fastmótaðra samstarfi milli sveitarfélaga held-
ur en fyrir er á öðrum sviðum til að annast þetta mikil-
væga verkefni. Mjög brýnt er að í tengslum við yfirtöku
sveitarfélaganna á málaflokknum verði þessu verkefni
fundið stjómunar- og skipulagsform sem tryggt geti því
góða og skilvirka yfirstjóm, bæði á landinu öllu og í hér-
aði.
Ein meginforsenda þess að yfirfærslan takist vel er að
gott samstarf takist ntilli þeirra sem að yfirfærslunni
þurfa að koma, það er félagssamtaka fatlaðra, ríkisvalds-
ins og fulltrúa sveitarfélaga. Engin ástæða er til að ætla
að svo verði ekki. Þá ættu að skapast skilyrði til að
tryggja að hinir fötluðu njóti af hálfu sveitarfélaganna
þeirrar þjónustu sem frekast er unnt að vænta í nútíma
samfélagi og jafnréttis við aðra þegna þjóðfélagsins á
öllum sviðum.
Vilhjálmur Þ. Vilhjáhnsson
2