Helgafell - 02.12.1943, Blaðsíða 68

450
HELGAFELL
Einkennilegt útgáfustarf
Jóhann Gunnar SigurSsson: KVÆÐI
OG SÖGUR. Önnur útgáfa. Helgi
Sæmundsson hefur annazt útgáfuna. —
Reykjavík, 1943.
Ytri frágangur þessarar bókar er prýöilegur acS
öðru leyti en því, að mynd höfundarins er
miklu verr prentuð en í fyrri útgáfunni. Bókin
hefur verið sæmilega bundin og ágætlega
auglýst. Fyrri prentun var uppseld fyrir löngu,
og sum kvæði Jóhanns Gunnars eiga sannar-
lega skilið, að þau falli ekki í gleymsku. Nýrr-
ar útgáfu var þörf — og ekki sízt af
því, að ýmsir gallar voru á fyrri útgáfunni,
sem vel mátti laga. En einmitt að því leyti
mun þessi útgáfa bregðast vonum allra, sem
mætur hafa á höfundinum og skáldskap hans.
Þegar Jóhann Gunnar féll frá, aðeins 24 ára
gamall, hafði hann ekki búið kvæði sín og
sögur til prentunar. Benedikt kennari Bjarnar-
son á Húsavík, sem hafði verið eitt ár í skóla
með Jóhanni og var einkavinur hans, tókst út-
gáfustarfið á hendur. Jóhann mundi hafa treyst
honum manna bezt til þess, hvort sem hann
hefur beinlínis gert ráðstöfun um það fyrir and-
lát sitt eða ekki. Benedikt stóð þó að ýmsu leyti
ekki vel að vígi til þess að annast útgáfuna.
Hann mun ekki hafa átt þess kost að lesa all-
ar prófarkir vegna fjarlægðar frá Reykjavík.
Og þótt hann væri ágætlega gefinn maður, var
hann viðvaningur í þess háttar starfi.
Niðurstaðan var því ekki að öllu leyti viðun-
andi. Meinlegar villur slæddust inn í útgáfuna.
Sumt í ritgerð Benedikts um vin sinn framan
við bókina var dálítið klaufalegt eða of íburðar-
mikið. Þeir, sem þekktu vel til skáldskapar Jó-
hanns, áttu bágt með að skilja, eftir hvers kon-
ar smekk eða reglum sumt var valið og öðru
hafnað. Eg skal aðeins tilfæra eitt dæmi. Kvæð-
ið Hríð byrjar á þessa leið:
Eg get ekki lifað við eintóman ís
innst inni í hjörtum og lengst úti á töngum.
Kulsára hjartað mitt kólnar og frýs,
í kuldanum sit eg í öngum
og leik mér við fallegar frostrósir löngum.
Það verður nú bráðum að vora hjá mér,
svo völlurinn iðgrænn við sólinni hlæi,
en stormurinn mig út á blágaddinn ber,
ó, bara ég götuna sæi
heim á gestrisna, góða bæi.
En meðan eg sé hvorki sól eða bæ o. s. frv.
Þetta kvæði þótti Jóhanni vænt um, og okkur
skólabræðrum hans fannst það fallegt og lýsa
honum vel. Eg hef aldrei skilið, hvers vegna
Benedikt sneið tvö erindi framan af því, lét
það byrja svo:
Á meðan eg sé--------
og nefndi það Brot (fyrri útg. 77. önnur útg.
60). Fleira mætti benda á, þar sem tvímælis
orkaði um valið, t. d. að meira skyldi ekki vera
tekið í bókina af því, sem Jóhann hafði lokið
við af kvæðaflokknum um Gísla og Auði.
Hér var því að ýmsu leyti hægt að gera bet-
ur. En hvernig hefur nú Helgi Sæmundsson
annazt þessa nýju útgáfu, hverja önn hefur
hann lagt á sig til þess að gera hana vandleg-
ar úr garði en hina fyrri?
Mér er ekki kunnugt um, hvar handrit Jó-
hanns Gunnars eru niður komin. En þess sér
engin merki, að Helga hafi komið til hugar
að athuga þau til þess að vita, hvort bæta
mætti um fyrri útgáfuna að einhverju leyti.
Hún er endurprentuð óbreytt, alveg eins og
val Benedikts Bjarnarsonar jafngilti vali skálds-
ins sjálfs og því mætti hvergi hagga. ,,KoI-
brún", skáldablað Framtíðarinnar, er þó að
minnsta kosti til enn þá, og hefði ekki mátt
ætlast til minna af umsjónarmanni nýrrar út-
gáfu en hann liti á hana. (Þar er t. d. HríS).
Fáeinar bersýnilegustu villur fyrri útgáfunnar
eru að vísu leiðréttar í hinni síðari. Auðsjáan-
lega hefur útgefandi gert það af hyggjuviti
sínu. En sumar aðrar eru kyrfilega á sínum stað,
eins og þær séu taldar „sígildar". Svo er t. d.
á tveimur stöðum haldið prentvillunni sálar f.
sálar (nýja útg. 64. bls.: sálarglóSar les sól-
arglóSar, — 90. bls.: sálar opna rann les sólar
opna rann, þ. e. sólarheima). Og hvernig get-
ur nokkurum manni, sem þekkir stíl Jóh. Gunn-
ars, dottið í hug, að hann hafi ort: Hlutirnir
deyfSust viS töfrandi gný (nýja útg. 76. bjs.)?
Hlutirnir f. Hlustirnar er ein af prentvillunum
úr fyrri útg. Aðeins eitt dæmi skal enn nefnt.
Jóhann orti:
Gott mun vera í grafarreit
gleymdur eiga friðinn.
Þ. c. gott mun vera (að) eiga gleymdur frið-
inn í grafarreit.
í fyrri útgáfu komst prentvilla í vísuna:
gleymdir eiga friðinn,