Morgunblaðið - 12.02.2013, Blaðsíða 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 2013
✝ Ólafur Guð-jónsson fæddist
í Gíslakoti í Vet-
leifsholtshverfi 16.
september 1922.
Hann lést á Drop-
laugarstöðum
fimmtudaginn 31.
janúar 2013. For-
eldrar hans voru
Þórunn Ólafsdóttir,
f. 7.8. 1889, d. 23.12.
1978, frá Ytra-Hóli í
Landeyjum og Guðjón Guð-
mundsson, bóndi, f. 27.6. 1889, d.
31.1. 1984, frá Hrúti í Vetleifs-
holtshverfi. Systkini Ólafs eru
Vigdís, f. 1911, d. 2003, Guð-
ríður, f. 1915, d. 2001, Valdimar,
f. 1918, d. 2002, Ingibjörg, f.
1920, og Gunnar, f. 1925, d. 2008.
Ólafur kvæntist 30.10. 1943 Jó-
hönnu Gísladóttur úr Reykjavík,
f. 6.5. 1926, d. 1.1. 2013. Börn
þeirra eru: 1) Gísli, f. 1944, maki
Elísabeth Solveig Pétursdóttir.
Þau eiga þrjú börn, Solveigu
Helgu, Önnu Elísabethu og Pét-
ur Óla og tvö barnabörn. 2) Við-
ar, f. 1946, maki Birna Björns-
dóttir. Þau eiga þrjú börn,
Sólrúnu, Nönnu Björk og Ólaf og
átta barnabörn. 3) Þórunn, f.
1947, maki Friðfinnur Krist-
jánsson, f. 1942, d. 2008. Dætur
eru Margrét, Jóhanna, Jana og
sem varð síðar viðskiptafélagi
hans í Bikarbox í áratugi. Ólafur
og Jóhanna giftu sig í október
1943 og höfðu því, er hún lést
fyrir mánuði síðan, verið saman í
rúmlega 71 ár.
Um 1959 stofnaði Ólafur
ásamt þeim Sigurbergi Árnasyni
og Hauki Péturssyni iðnfyr-
irtækið Bikarbox á Vatnsstíg 3
og starfaði þar í 38 ár, lengst af
sem framkvæmdastjóri. Þeir
Sigurbergur ráku fyrirtækið
saman þar til Sigurbergur hætti
vegna aldurs og frá þeim tíma
rak hann fyrirtækið með syni
sínum Gísla.
Þau hjónin fóru um langt ára-
bil í ferðir til sólarlanda og höfðu
af því mikla ánægju og eign-
uðust marga góða vini. Ólafur
var mikill fjölskyldumaður og
hafði mikinn áhuga fyrir því
hvað var að gerast hjá afkom-
endum sínum.
Ólafur var hár og grannur,
beinn í baki og myndarlegur.
Hann var afar vinnusamur, rösk-
ur til allra verka, laginn og af-
kastamikill. Hann var léttur í
lund og alúðlegur við alla en þó
ákveðinn og fastur fyrir ef því
var að skipta. Hann var góðvilj-
aður og sýndi öllum virðingu og
hlýtt viðmót og lagði aldrei illt til
nokkurs manns
Útför Ólafs Guðjónssonar fer
fram frá Fossvogskirkju í dag,
12. febrúar 2013, og hefst at-
höfnin kl. 15.
Birna og stjúpdæt-
ur Anna Karen og
Fanney Sigríður.
Barnabörnin eru
tólf og eitt barna-
barnabarn. 4)
Sveinn Ingi, f. 1954,
maki Gyða Þórð-
ardóttir. Þau eiga
tvö börn, Vigdísi og
Gísla Birgi.
Í Gíslakoti ólst
Ólafur upp til sex
ára aldurs. Foreldrar hans
bjuggu þar með lítið bú en Guð-
jón faðir hans stundaði sjó á
vetrum í verstöðvum á Suður-
landi og Suðurnesjum. Árið 1928
flutti fjölskyldan til Reykjavíkur
og bjó fyrst á Kárastíg, síðan
Barónsstíg og loks Stórholti.
Ólafur gekk í Miðbæjarbarna-
skólann og fór síðan að vinna
fyrir sér með blaðburði og öðr-
um lausastörfum.
Fyrsti fasti vinnustaður hans
var Félagsprentsmiðjan en þar
byrjaði hann að vinna 17 ára.
Prentsmiðjan var stórt fyrirtæki
og þar kynntist hann mörgu
fólki, en kynni við tvær mann-
eskjur höfðu afgerandi áhrif á líf
hans. Annars vegar kynntist
hann þar verðandi eiginkonu
sinni, Jóhönnu Gísladóttur, og
hins vegar Sigurbergi Árnasyni,
Ólafur lét ástina sína til rúm-
lega 70 ára aldrei bíða lengi
eftir sér. Hann sagði líka þegar
hann hafði fylgt henni til grafar
að það yrði ekki langt á milli
þeirra. Hún kvaddi á fyrsta
degi janúarmánaðar en hann á
þeim síðasta. Þeirra vegferð er
nú lokið og ný kynslóð tekur
við keflinu, kynslóð sem hefur
notið þess að alast upp við
þeirra góðu gildi.
Ólafur var sjálfmenntaður
maður, harðduglegur og fylginn
sér og vildi vera sjálfs sín
herra. Hann nýtti sér tækifær-
in í stríðinu og vann myrkranna
á milli til að afla sér og fjöl-
skyldu sinni betri lífsafkomu.
Hann vann í Félagsprentsmiðj-
unni á daginn og svo keyrði
hann fyrir herinn á nóttunni.
En lífið átti líka að vera
skemmtilegt. Ef hvíldartími
gafst á milli vinnutarna, þó
ekki væri nema örfáar klukku-
stundir, þá var hann fyrstur
manna mættur með Jóhönnu
sína í miðasöluna í bíóhúsunum.
Hann vissi vel, þótt dýrmætur
svefn færi forgörðum, að ástin
og lífið er eins og blóm sem
deyr, ef það fær enga vökvun.
Þegar við tengdadæturnar
komum í fjölskylduna var Ólaf-
ur á hátindi ævi sinnar og það
sópaði að honum hvert sem
hann fór. Hann var hávaxinn
maður, grannur og myndarleg-
ur, rak og átti sitt eigið iðnfyr-
irtæki og hafði komið fjöl-
skyldu sinni vel fyrir. Hann
kunni alveg að njóta lífsins og
hafði gaman af því að eiga góða
bíla, fara í veiði, ferðast til ann-
arra landa eða dvelja í sum-
arbústað fjölskyldunnar. Við
tengdadæturnar tókum eftir
því hversu mikið hann tók þátt
í heimilisrekstrinum öllum sem
var óvenjulegt á þessum tíma.
Ólafur var einstaklega hlýlegur
maður og átti auðvelt með að
sýna sínum nánustu ástúð og
barnabörnunum fannst gaman
að koma til afa í vinnuna og
heim.
Hann rak fyrirtæki sitt af
miklum dugnaði og var sífellt
að reyna að koma fram með
nýjungar sem gætu stækkað og
breikkað grundvöll rekstursins.
Ólafur var mjög ákveðinn og
þegar hann hafði gert upp hug
sinn, varð honum ekki hnikað.
Hann hafði enga þörf fyrir
málalengingar eða útskýringar.
Hann sagði hug sinn skýrt,
kom hreint fram við fólk og
baðst ekki afsökunar á lífi sínu
eða athöfnum. Þau hjónin áttu
barnaláni að fagna og bjuggu
þeim fallegt og gott heimili.
Það stóð alltaf opið fyrir vini og
vandamenn. Þau voru afar
gestrisin og áttu marga góða
vini og höfðu gaman af góðum
mannfagnaði hvort sem var
heima eða heiman.
Ólafur og Jóhanna seldu svo
fyrirtæki sitt þegar hann var
75 ára og settust í hinn svokall-
aða helga stein. Þau áttu 15
góð ár eftir á sínu fallega heim-
ili að Skúlagötu 40 þó tvö hin
síðustu hafi verið þeim nokkuð
erfið. Ættboginn stækkaði mik-
ið á þessum árum og barna-
barnabörnin fæddust eitt af
öðru. Þau fylgdust vel með fjöl-
skyldumeðlimum í lífi og starfi
og voru alltaf boðin og búin til
aðstoðar. Löngunin til að lifa
vel blundaði alltaf sterkt í
Ólafi. Þegar og ef við efuðumst
um að heilsa hans leyfði eitt-
hvað sem hann ætlaði sér að
gera, svaraði hann því alltaf til,
að hann ætlaði sér að lifa þar
til hann dæi. Hann gerði það
með mikilli reisn fram á síðustu
stund, en þegar ljósið í lífi hans
slokknaði á nýársdag síðastlið-
inn var kominn tími til að
kveðja.
Við þökkum langa og alltaf
góða samfylgd.
Tengdadæturnar,
Elísabeth, Birna og Gyða.
Nokkur orð í kveðju til vina
minna Ólafs Guðjónssonar og
Jóhönnu Gísladóttur sem
kvöddu þetta líf fyrir stuttu.
Jóhanna 1. janúar og Óli þann
31.
Já, það var svosem augljóst
að ekki yrði langt á milli þeirra.
Dista 86 ára og Óli 90 ára, löng
og farsæl ævi og nærri 70 ára
hjónaband, sem alltaf var gott
og gagnkvæm virðing þeirra á
milli. Það var mín gæfa að fá
vinnu í Bikarbox hf. þegar ég
var 14 ára, þá hætt í skóla, ráð-
villt og með enga stefnu nema
kannski að elta tónlist og dans.
Í Bikarbox var allt þetta góða
fólk sem umvafði mig væntum-
þykju og hrósaði mér fyrir
dugnað. Fá orð þýddu svo
miklu meira og Óli minn kom
því til skila með klappi á bakið
og augnaráðinu. Hann kallaði
mig spútnik sem virkaði bara
hvetjandi á mig. Það var líka
gaman að kíkja inn til Óla og
Distu í seinni tíð. Setið saman,
spurt og spjallað um fjölskyld-
una, börn og barnabörn. Svo
þegar ég kvaddi var sagt:
„Komdu fljótt aftur, Lóa, það
er svo gaman þegar þú kemur.“
Kæru vinir, hjartans þökk
fyrir samveruna í lífinu.
Gróa Einarsdóttir (Lóa).
Ólafur Guðjónsson
Kveðja frá Tónlistarskól-
anum í Reykjavík
Þorkell Sigurbjörnsson er
allur, einn af kyndilberunum í
flokki tónlistarmanna sem
heimkomnir að loknu námi tóku
til óspilltra mála við að færa
tónlistarlífið hér í nútímalegra
horf. Hann réðst til Tónlistar-
skólans í Reykjavík upp úr 1960
og starfaði þar næstu fjörutíu
árin og nokkrum betur. Þorkell
var mjög góður kennari sem
kunni þá list að miðla fræð-
unum á lifandi og skemmtilegan
hátt. Eftir hartnær fjörutíu ár
koma enn reglulega upp í hug-
ann ýmis gullkorn sem hrutu af
munni hans í tónlistarsögutím-
um í skólanum. Við skólann
bryddaði hann upp á ýmsum
nýjungum og hafði mikil og var-
anleg áhrif á nemendur sína.
Tónlistarskólinn í Reykjavík á
honum mikið að þakka.
Þorkell var eitt afkastamesta
tónskáld okkar Íslendinga.
Hann samdi verk af öllum
stærðum og gerðum fyrir marg-
vísleg tækifæri, sem flutt eru
víða um lönd. Sem píanóleikari
var hann líka mjög virkur, eink-
um á fyrri hluta ævinnar.
Þorkell var á einhvern hátt
alltaf nálægur í tónlistarlífinu.
Verk hans eru oft flutt og þau
Barbara voru öðrum duglegri
að sækja tónleika og mjög
áhugasöm um flest það sem laut
að tónlist og þá ekki síst þegar
kom að ungu tónlistarfólki. Þau
voru til dæmis nokkuð tíðir
gestir á nemendatónleikum
Tónlistarskólans í Reykjavík.
Þorkell
Sigurbjörnsson
✝ Þorkell Sig-urbjörnsson
fæddist 16. júlí
1938 í Reykjavík.
Hann lést 30. jan-
úar 2013 á líkn-
ardeildinni í Kópa-
vogi.
Útför Þorkels
var gerð frá Hall-
grímskirkju 8.
febrúar 2013.
Ég minnist þess
líka frá öllum þeim
árum sem ég starf-
aði í Sinfóníuhljóm-
sveitinni, að næst-
um mátti ganga að
því vísu á hverjum
tónleikum, að Þor-
kell og Barbara
sætu á sínum fasta
stað, fyrir miðju
framarlega í saln-
um í Háskólabíói.
Þorkell Sigurbjörnsson hafði
hlýja og sterka nærveru. Hann
var glettinn, gamansamur, góð-
ur sögumaður og á mannamót-
um gjarnan hrókur alls fagn-
aðar. Mér fannst alltaf stafa frá
honum góðvild, og hógværð
virtist honum í blóð borin. Það
er undarlegt til þess að hugsa
að hann sé horfinn á braut, að
við eigum ekki oftar eftir að
njóta samvista við hann. Tón-
listarlífið á Íslandi hefur fölnað
að mun.
Við Hrefna sendum Barböru
og ættingjum öllum okkar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu Þorkels
Sigurbjörnssonar.
Kjartan Óskarsson,
skólastjóri Tónlistarskólans
í Reykjavík.
Þorkell Sigurbjörnsson tón-
skáld hefur verið eitt afkasta-
mesta og dáðasta tónskáld okk-
ar Íslendinga. Eftir hann liggja
yfir 300 tónverk af öllum gerð-
um og stærðum sem mörg hver
eru orðin órjúfandi hluti af okk-
ar menningu. Þorkell var á
margan hátt brautryðjandi á
sínu sviði – hann kynnti þjóð-
inni nýja strauma í tónsköpun,
m.a. á sviði raf- og tölvutónlist-
ar. Þá var Þorkell einn af stofn-
endum Myrkra músíkdaga og
lagði þannig grunn að því öfl-
uga tónleikahaldi sem er til
staðar í dag í íslensku sam-
félagi.
Ásamt því að sinna tónsköp-
un sinnti Þorkell kennslustörf-
um alla sína starfstíð. Hann var
einn af stofnendum Tónfræða-
deildar við Tónlistarskólann í
Reykjavík sem var fyrsta skipu-
lagða tónsmíðanám á Íslandi.
Þar var lagður grunnur að því
öfluga nýsköpunarstarfi á sviði
tónlistar sem við búum við í
dag.
Þorkell var ötull baráttumað-
ur fyrir hagsmunum og rétt-
indum listamanna. Sem forseti
Bandalags Íslenskra listamanna
og forsvarsmaður STEFs og
Tónskáldafélags Íslands leiddi
hann mörg hagsmunamál til
farsælla lykta og stuðlaði jafn-
framt að bættu starfsumhverfi
og réttindum listamanna.
Í störfum hans að félagsmál-
um kom í ljós hans einstaki per-
sónuleiki. Þau mál og verkefni
sem hann tókst á við leysti
hann alltaf á farsælan og
ánægjulegan hátt.
Tónlist Þorkels spannar
breitt svið. Auk stórra og
smárra tónverka af öllum toga
þá lagði hann alúð við að semja
tónlist fyrir yngstu kynslóðina,
þ. á m barnaóperur og sönglög
fyrir börn á öllum aldri. Kórlög
hans hafa fyrir löngu unnið sinn
fasta sess í okkar samfélagi og
hljóðfæratónlist hans er að
finna á flestum tónleikaskrám á
Íslandi í dag.
Það er mikill missir og sökn-
uður sem fylgir fráfalli Þorkels
og viljum við félagar hans í
Tónskáldafélagi Íslands þakka
honum fyrir samfylgdina í
gegnum tíðina og hans ómet-
anlega framlag til lista- og
menningarlífs okkar á Íslandi
og vottum aðstandendum hans
innlegrar samúðar.
F.h. Tónskáldafélags Íslands,
Kjartan Ólafsson, formaður.
Þegar ég var lítil stúlka sagði
píanókennarinn minn „píanó-
leikarar eru ekki með langar
neglur, það heyrist í nöglun-
um“. Síðan hef ég verið með
stuttar neglur. Píanókennarinn
var Þorkell.
Auðvitað tók ég mark á því
sem Þorkell sagði og hef gert
alla tíð síðan. Persónuleiki hans
var sterkur og það sem hann
sagði greypti sig inn í vitund
okkar nemenda hans. Ég var
svo heppin að Þorkell var kenn-
arinn minn í Barnamúsíkskól-
anum, hann kenndi okkur að
búa til lög jafnframt því að
skrifa nótur. Þegar við komum
með lögin í tíma þá hrósaði
hann litlu lögunum og við fórum
heim brosandi og hreykin. Einn
strákurinn í bekknum fór samt
stundum að gráta út af engri
sjáanlegri ástæðu, viðbrögð
Þorkels voru þau að segja sögur
af sjálfum sér þegar hann var
lítill strákur. Í þessum sögum
lenti hann einhvern veginn allt-
af í hallærislegum kringum-
stæðum, og sögurnar enduðu
oft með því að hann, sjálfur
kennarinn, hefði farið að gráta.
Strákurinn hætti að gráta. Þor-
kell var sálfræðingur og uppal-
andi með hugmyndir og innsæi
langt umfram það sem tíðkaðist
í kennslu þess tíma.
Seinna varð ég nemandi Þor-
kels í Tónlistarskólanum í
Reykjavík. Þá setti hann á lagg-
irnar svokallaða föndurtíma.
Titillinn lýsir reyndar hógværð
Þorkels, því að þetta var ekki
neitt barnaföndur. Þetta voru
tímar þar sem ungir áhuga-
samir nemendur fengu að heyra
og greina það nýjasta sem var
að gerast í tónlist Evrópu og
Ameríku og í leiðinni kenndi
hann tónsmíðaaðferðir, hefð-
bundnar jafnt og þær fram-
sæknustu. Þetta var ekki í nám-
skrá tónlistarskóla. Ég fullyrði
að hefði Þorkell ekki átt frum-
kvæði að föndurtímunum hefði
fæstum okkar dottið í hug að
leggja starf tónskáldsins fyrir
okkur. Þau eru nefnilega býsna
mörg starfandi tónskáld, sem
fengu fyrstu innsýn í tónlist
samtímans í tímunum hans Þor-
kels.
Þorkell var alltaf hvetjandi
og uppörvandi við yngri tón-
skáld og tónlistarfólk. Hann og
Barbara mættu á nánast alla
tónleika sem fram fóru á
Reykjavíkursvæðinu og athuga-
semdir hans skiptu alltaf miklu
máli. Ef svo óheppilega vildi til
að hann komst ekki á tónleika
hlustaði hann í útvarpinu og
hringdi. Þegar hann var orðinn
veikur hélt hann uppteknum
hætti og hlustaði í útvarpinu á
tónleika Tinnu, dóttur minnar,
og hringdi í hana og hrósaði
henni. Þvílíkur stuðningur og
uppörvun við tvær kynslóðir
tónlistarkvenna er ómetanlegur.
Þorkell skilur eftir sig fjölda
tónverka sem hljóma oft á dag,
við alls konar athafnir, jafnt
hérlendis og á alþjóðlegum vett-
vangi.
Gæði þessara verka eru slík
að ekki verður jafnað við. Spor-
in hans í íslensku tónlistarlífi
eru stór. Hann skilur eftir sig
minningu um góðmenni sem
aldrei lá illt orð til nokkurrar
manneskju. Allar góðar mann-
eskjur geta dregið lærdóm og
fyrirmynd frá þessum einstaka
manni.
Við fjölskyldan vottum Bar-
böru, Mist, Sigfúsi, Sigurbirni,
Aðalheiði, barnabörnunum og
barnabarnabarninu okkar inni-
legustu samúð. Minning Þorkels
mun lifa.
Karólína Eiríksdóttir.
Í safni Ríkisútvarpsins er að
finna gamlar segulbandspólur
með þáttum þar sem ungt tón-
skáld, nýútskrifað úr bandarísk-
um háskóla, fjallar um stefnur
og strauma í samtímatónlist.
Þetta var á sjöunda áratugnum;
19. öldin rétt að halda innreið
sína í íslenskt tónlistarlíf og enn
átti eftir að flytja hér flest lyk-
ilverk tónlistarsögunnar. Ungi
tónlistarmaðurinn lét það ekki
slá sig út af laginu og bauð
hlustendum heima í stofu að
fylgjast með róttækri framúr-
stefnu heimsins í þáttaröðinni
Tónlist á atómöld. Stundum
voru tónarnir svo ágengir að
hlustendum varð ekki um sel,
að minnsta kosti segir sagan að
símalínur í útvarpshúsinu á
Skúlagötunni hafi stundum ver-
ið rauðglóandi þar sem hneyksl-
aðir hlustendur spurðu hvað
biskupssonurinn væri eiginlega
að hugsa.
Aðra daga var annars konar
tónlistarkennsla á dagskrá, það
þurfti líka að kynna tónlist bar-
rokks og endurreisnar fyrir út-
varpshlustendum og Þorkell
miðlaði henni af sama ákafa og
tónsköpun samtímans.
Þorkell Sigurbjörnsson var
miðlari af guðs náð og þeim eig-
inleika kynntust ekki síst ótal
nemendur hans. Úr þeim hópi
kemur flest af fremsta tónlist-
arfólki þjóðarinnar sem hefur
mótað tónmenningu okkar og
tónheim.
Miðlunin var Þorkeli hjartans
mál og það var honum keppi-
kefli að mennta og uppfræða,
kenna Íslendingum að meta og
skilja samtímann, hversu skrýt-
inn sem hann gat virst; hjálpa
þeim til að átta sig á eðli tón-
listar og að hún geti verið alla
vega, falleg, ljót, ögrandi, skrýt-
in og vekjandi. Og öllu miðlaði
hann með þeim léttleika og
gáska sem virðist hafa verið
honum svo eiginlegur og má
finna í tónlist hans.
Þorkell var þúsundþjalasmið-
ur. Sístarfandi og ötull, með
glæsilega verkaskrá þar sem
saman fara stór hljómsveitar-
verk, óperur, kammertónlist,
tónverk fyrir barnamúsíknem-
endur, raftónlist. Hann snaraði
fram útsetningum á gömlum
þjóðlögum, ef þær vantaði, út-
setti eigin lög fyrir allar gerðir
kóra svo sem flestir ættu að-
gang að þeim, og hann gaf
verkum sínum nöfn sem vöktu
áhuga og kátínu hlustenda. Þar
má nefna Veltempraða píanó-
leikarann (með vísun í vel-
temprað hljómborð Bachs), Kis-
um (sem er tónlist afturábak),
Tema án tilbrigða og mörg
fleiri, sem ljá verkunum ein-
kenni og minna hlustandann á
manninn á bak við verkin.
En tónskáldið Þorkell átti sér
aðra hlið. Hann bjó yfir náð-
argáfu laglínunnar sem hann
nýtti óspart í þágu trúarlegrar
tónlistar. Sálmalög hans bera
henni vitni – og vitna líka um að
alvara og íhugun voru partur af
persónuleika Þorkels. Heyr
himna smiður, sem margir
halda að sé gamalt íslenskt
sálmalag, vitnar um það og ein
helsta perla hans, lag við Kvöld-
bæn Hallgríms Péturssonar:
Legg ég nú bæði líf og önd,
ljúfi Jesús, í þína hönd,
síðast þegar ég sofna fer
sitji Guðs englar yfir mér.
Með þessu vísukorni kveðjum
við gamlir nemendur Þorkels og
starfsmenn tónlistardeildar
Rásar 1 þennan mæta mann og
þökkum honum góða samfylgd
og leiðsögn.
Arndís Björk,
Bergljót, Elísabet Indra,
Hanna G., Ingibjörg,
Ingveldur, Sigríður St.
og Una Margrét.