Málfríður - 15.03.2007, Blaðsíða 12

1 MÁLFRÍÐUR
Málefni nemenda með dyslexíu hafa verið mikið til
umfjöllunar undanfarin ár og því er e.t.v. að bera í
bakkafullan lækinn að ætla að bæta einhverju við
það. Í fjölmörg ár voru málefni þessa nemendahóps
ekki til umræðu, sennilega vegna fáfræði og ráða­
leysis kennara. Ég var í þeim hópi, vissi lítið og gat
enn síður sinnt nemendum með dyslexíu en skyndi­
lega var ég í þeim sporum að vera móðir nemanda
með dyslexíu og þá breyttist viðhorfið, því mæður
taka til sinna ráða en kennarar síður.
Margir kennarar með fjölmenna og fjölbreytta
nemendahópa og kröfur um að sinna öllum spyrja
sig hvernig hægt sé að sinna einum nemendahópi
með skilgreinda og sértæka námsörðugleika ef
maður veit lítið um hvað felst í þessum erfiðleikum,
hefur takmarkaðan tíma og þekkir nemendur lítið.
Þessar aðstæður kalla á kraftaverk og ef ekkert slíkt
gerist þá geta breytingar aðeins gerst með því að
kennarar endurmeti kennslu sína.
Við hverju má búast?
Misjafnt er hversu miklar upplýsingar framhalds­
skólakennarar fá um nemendur sína. Stundum eru
kennarar beðnir að „taka tillit til“ þess að einhver
nemandi sé með dyslexíu, en það getur reynst
erfitt ef engar vísbendingar fylgja um hvað átt sé
við með að „taka tillit til“ þeirra. Til að geta sinnt
dyslexíunemendum þurfum við að þekkja þá og
vinnulag þeirra. Dyslexía er ekki sýnileg fötlun
en veldur erfiðleikum í námi sem koma fram með
ýmsu móti og ef kennarar fá ekki upplýsingar um
dyslexíunemendur þurfa þeir að vita við hverju þeir
mega búast.
Hluti nemenda sem sest í framhaldsskóla á haust­
in er með dyslexíu en hefur ekki fengið greiningu
á námsörðugleikum sínum og gerir sér e.t.v. ekki
grein fyrir þeim. Sumir dyslexíunemendur gera sér
grein fyrir vandanum, en hafa ekki getað tekist á
við hann eða vilja jafnvel ekki vita af honum. Aðrir
vita af vanda sínum og hafa fundið sér sínar eigin
leiðir til að takast á við hann sem gæti sem best þýtt
að þeir hafi tamið sér ýmsa ósiði og undanbrögð
frekar en að tileinka sér árangursríkar vinnuaðferð­
ir. Loks er hópur dyslexíunemenda sem er meðvit­
aður um vanda sinn og tekst markvisst á við hann.
(McLaughlin, Fizgibbon og Young 1994).
Sígild vandamál sem kennarar rekast á er t.d. að
dyslexíunemendur eiga erfitt með að hlusta, skrifa
og fylgjast með samtímis, eru lengi að lesa og eiga í
erfiðleikum með að læra utan að, hafa ekki rétt orð
á takteinum. Sumir skrifa mjög hægt, illa eða jafnvel
ólæsilega og missa út orð. Stafsetningin getur verið
slæm og framsetning skriflegra verkefna getur verið
ruglingsleg. Dyslexíunemendur eiga í erfiðleikum
með skipulagningu tíma og verkefna, athygli og
einbeitingu er einnig áfátt og afköstin ekki sem
skyldi. Þetta hefur í för með sér mikið álag og stress
ásamt meðfylgjandi vanlíðan og kvíða. (Singleton
1999.)
Dyslexíunemendur eiga ekki bara erfitt með að
tileinka sér lestur heldur birtast veikleikar þeirra á
öðrum sviðum. Rýmisskynjun kann að vera áfátt og
birtist sem vandi við að skynja lögun og útlit eða
sem klaufska og subbuskapur og vandamál tengd
hreyfiskynjun geta komið fram sem erfiðleikar við
að halda á penna og skrifa. Veikleikar í hljóðskynj­
un birtast í erfiðleikum við að aðgreina hljóð, fara
eftir munnlegum fyrirmælum og hlusta, einnig sem
orðfæð, óviðurkvæmileg orðanotkun eða framíköll
í samræðum. Vandamál tengd minni eru algeng hjá
þeim sem hafa dyslexíu. Það er vissulega bagalegt
og hefur talsverð áhrif á nám. Atriði festast ekki í
minni, það getur verið erfitt að fara eftir fyrirmæl­
um og eins geta hlaðist upp óþarfa upplýsingar sem
Lovísa Kristjá­nsdóttir er
dönskukennari við Mennta­
skólann í Hamrahlíð.
Lovísa
Kristjánsdóttir
Lovísa Kristjánsdóttir
„að taka tillit til“
Möguleikar kennara að koma til móts við þarfir nemenda með dyslexíu