Málfríður - 15.03.2008, Blaðsíða 5

MÁLFRÍÐUR 
Í bókinni Mál málanna, sem
kom út fyrir skömmu, er
fjallað um nokkrar helstu
kenningar um tileinkun
og kennslu annars máls og
erlendra tungumála. Rit­
stjórar verksins eru Auð­
ur Hauksdóttir og Birna
Arnbjörnsdóttir, dósentar
við Háskóla Íslands. Umsjón
með útgáfunni hafði Margrét Lúðvíksdóttir.
Bókin er tileinkuð Vigdísi Finnbogadóttur og
var fyrsta eintak bókarinnar afhent Vigdísi á
afmælisdegi hennar hinn, 15. apríl s.l.
Auður Hauksdóttir
Auður Hauksdóttir
Mál málanna
Nýtt fræðirit um rannsóknir og kennslu erlendra mála
vitundar í námi erlendra tungumála. Spurningin
um það hvort kenna eigi málfræði beint eða ekki
snýst um það hvort meðvitund, að einhverju leyti,
þurfi að vera til staðar við námið til þess að tileinkun
málfræðiatriða geti átt sér stað hjá fullorðnum. Kafli
Joan K. Hall fjallar um þátt ílags út frá félags­ og
menningarlegri nálgun. Hún lýsir mikilvægi gagn­
virkra samskipta í kennslu til þess að tileinkun
erlendra mála geti farið fram. Kafli Merill Swain
fjallar að nokkru leyti um mikilvægi ílags en þó
einkum frálags, sem hún álítur að gegni lykilhlut­
verki við máltileinkun. Að lokum greinir Oddný G.
Sverrisdóttir frá nýjum rannsóknum á hlut hvata í
tungumálanámi. Þar er fengist við þá grundvallar­
spurningu hvað það er sem fær fólk til að leggja á
sig nám í erlendum tungumálum.
Síðari hluti bókarinnar hefst með yfirlitskafla
Auðar Hauksdóttur um helstu strauma og stefn­
ur í kenningum um kennslu erlendra tungumála.
Megináhersla er lögð á tjáskiptaaðferðir og fræði­
legan grundvöll þeirra en í kaflanum er einnig að
finna örstutt ágrip af þróun tungumálakennslu hér á
landi, auk þess sem vikið er að þeim kennsluaðferð­
um sem settu svip sinn á kennsluna á síðustu öld.
Kafli Michaels Svendsen Pedersen fjallar um tjá­
skiptaverkefni og hvernig þau tengjast kenningum
um tungumálanám og kennslu. Auður Torfadóttir
fjallar um lestur og hlutverk lesandans í tungu­
málanámi. Marjorie B. Wesche og T. Sima Paribakht
greina í tíunda kafla frá rannsókn sinni á áhrifum
markvissra orðaforðaverkefna í tungumálanámi og í
lokakaflanum fjallar Hafdís Ingvarsdóttir um kenn­
ingar um námsaðferðir tungumálanema.
Aftast í bókinni er að finna lista yfir erlend og
íslensk hugtök og fræðiheiti, en eins og áður segir
hefur lítið verið fjallað um þetta fræðasvið á ís­
lensku. Þar sem ekki reyndist unnt að finna íslensk
orð var leitast við að mynda ný lýsandi gagnsæ
og þjál orð. Þýðingar önnuðust Auður Torfadóttir,
Bjarki Karlsson, Margrét Lúðvíksdóttir, Sigfríður
Gunnlaugsdóttir, Solveig Brynja Grétarsdóttir, Þórdís
Gísladóttir og ritstjórar bókarinnar. Áhersla var lögð
á að samræma notkun fræðiorða og sá Margrét Lúð­
víksdóttir um það vandasama verk. Bókin er gefin
út af Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum
tungumálum í samvinnu við Háskólaútgáfuna.
Að undanförnu hefur verið mikil gróska í rann­
sóknum innan hagnýtra málvísinda og þar skipta
rannsóknir á tileinkun erlendra tungumála og fjöl­
tyngi sífellt meira máli enda varpa þær ljósi á eðli
máltöku, málbeitingar og starfsemi mannsheilans.
Miklu skiptir að sú þekking geti nýst í tungu­
málanámi hér á landi og er það von þeirra sem að
útgáfu bókarinnar standa að hún geti bætt úr brýnni
þörf, þar sem lítið hefur verið fjallað um þetta efni
á íslensku.
Bókin er 320 blaðsíður að lengd og inniheldur ell­
efu kafla eftir innlenda og erlenda höfunda. Greinar
íslensku höfundanna eru frumsamdar fyrir bókina
en greinar erlendu höfundanna hafa birst áður í
erlendum ritum. Að efni til skiptist bókin í tvo hluta.
Fyrri hlutinn, kaflar 1­6, fjallar um kenningar og
rannsóknir á máltöku en meginviðfangsefni síðari
hluta bókarinnar, kafla 7­11, er tungumálanám og
tungumálakennsla.
Í fyrsta kaflanum gefur Birna Arnbjörnsdóttir
yfirlit yfir helstu kenningar og hugtök innan annars­
málsfræða sem lúta að máltöku og tileinkun erlendra
mála. Í öðrum kaflanum fjalla sænsku fræðimennirn­
ir Kenneth Hyltenstam og Niclas Abrahamsson um
þá spurningu sem hefur verið hvað mest áberandi í
annarsmálsfræðum undanfarna áratugi, þ.e. hvaða
og hvers konar áhrif aldur málnemans hefur á hæfni
hans til að læra erlend tungumál. Þriðji kaflinn er
stytt lykilgrein Richards W. Schmidt um þátt með­