Málfríður - 15.10.2005, Blaðsíða 11
MÁLFRÍÐUR 11
3. mál í framhaldsskóla
Hvers vegna velja nemendur þýsku?
Í íslenskum framhaldsskólum hafa nemendur stað-
ið frammi fyrir vali á s. k. 3. máli, þ. e. þeir þurfa
að velja á milli tveggja og stundum þriggja tungu-
mála. Lengi vel stóð valið milli þýsku og frönsku
en hin síðari ár hefur spænska bæst við valmögu-
leikana. Nemendur eru mjög misjafnlega innstilltir
á að læra nýtt tungumál. Annars vegar eru það þeir
nemendur sem hlakka til að læra nýtt tungumál
og vilja kynnast menningu þýskumælandi landa.
Hins vegar er tala þeirra nemenda allhá sem eru á
engan hátt tilbúin að læra nýtt tungumál og líta í
raun neikvætt á tungumálanám. Í rannsókninni sem
hér verður kynnt var sjónum beint að þeim þáttum
(Motivation) sem hafa áhrif á val nemenda.
„Það að læra tungumál er að mörgu leyti ólíkt
öllum öðrum lærdómi, þar sem tungumál er hluti
af persónunni sem þátttakanda í þjóðfélagi og er
um leið hluti af persónuleika hverrar mannseskju...“
(Gardner/Tremblay (1994:364)
Önnur skilgreining á Motivation:
„Was also eine Person zum Lernen einer frem den
Sprache motiviert und was diese Person dazu bringt,
so weit zu gehen, bis sie mit dem zufrie den ist,
was sie erreicht hat, unterscheidet sich von einem
Individuum zum anderen“. (Karin Kleppin, 2002).
Motivation hefur á sér tvær hliðar: annars vegar
hlið kennarans og hins vegar hlið nemandans. Það
sem kennaranum finnst vera skortur á árangri eða
heimsku getur nemandinn litið á sem skort á vilja til
að læra nýtt tungumál eða að kennaranum hafi ekki
tekist að vekja áhuga nemandans.
Nánast engar rannsóknir hafa verið gerðar hér á
landi á þessum þætti þýskukennslunnar. Þessi rann-
sókn beinist því að eftirfarandi spurningum: Líta
nemendur neikvætt á þýskunám? Margir nemendur
hafa engan áhuga á þýskunámi. Hve stór hluti nem-
enda er þetta? Geta íslenskir þýskukennarar gert
eitthvað til að gera þýskuna áhugaverðari? Væri í
þessu sambandi skynsamlegt að upplýsa foreldra
betur eða skipta foreldrar engu máli þegar börn
þeirra velja sér þriðja tungumálið? Ætti að auka við
og bæta þýskukennsluna í grunnskóla eða skiptir
kennslan þar engu máli þegar nemandinn stendur
frammi fyrir vali 3. máls í framhaldsskólanum?
Í fræðunum hafa menn reynt að flokka Motivation
í ýmsa undirflokka og var tekið tillit til þessarar
aðgreiningar í þessari rannsókn. Skv. Apelt:
• Anschlussmotiv, þ.e. nemendur gera eins og
vinirnir
• Neugier-und Wissensmotiv; forvitnin og löng-
un í vitneskju hefur áhrif
• Nützlichkeitsmotiv; er námið hagkvæmt
• Elternmotiv; koma foreldrar að ákvarðanatöku
og hafa þeir áhrif
• Anerkennungs- und Geltungsmotiv; öðlast
nem andinn virðingu annarra nemenda með
vali sínu.
Grein þessi byggir á rann-
sókn til M.Paed.náms
við Háskóla Íslands sem
gerð var haustið 2003.
Rannsóknin beind ist að
þeim þáttum (Motivation)
sem hafa áhrif á val nem-
enda á þýsku sem þriðja
tungu máli í framhalds-
skóla. Rannsóknin var
mjög um fangsmikil og
komu niðurstöður um margt á óvart. Ljóst er
að ís lenskir unglingar telja það nauðsynlegt
að læra mörg tungumál, þeir telja þýsku vera
hagnýta og mikilvæga í alþjóðasamfélaginu.
Niðurstöður sýna að sú skerðing sem fyrirhug-
uð er á kennslu 3. tungumáls í íslenskum fram-
haldsskólum er ekki í samræmi við væntingar
íslenskra framhaldsskólanema.
Elísabet Siemsen
Elísabet Siemsen, þýskukennari við FG.
Motivation isländischer
SchülerInnen zum Erlernen der
dritten Fremdsprache Deutsch