Læknablaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 7
RITSTJÓRNARGREINAR
Að grípa í skottið á skugganum
Hrun heilsugæslunnar í
landinu heldur áfram. Fyrir
rúmu ári höfðu á þriðja
tug sérmenntaðra heimil-
islækna horfið til annarra
starfa vegna óánægju með
starfskjör sín. Um síðustu
áramót ákvað ráðherra
heilbrigðismála að herða
enn að þeim sem starfa við
þessa sérgrein með því að
setja sérstaka reglugerð
um vottorð. Reglugerðin
hafði í för með sér að annars vegar hurfu þessar
verktakagreiðslur læknanna í einni svipan og hins
vegar fluttist vinna við vottorðagerðina inn á hefð-
bundinn vinnutíma lækna sem aftur leiddi til þess
að lengri bið varð eftir tímum hjá læknum. Læknar
fengu að vísu tekjutapið síðar bætt að hluta með
úrskurði Kjaranefndar. Þessi aðgerð ráðherra hafði
því í för með sér frekari flótta heimilislækna úr fag-
inu og skaðleg áhrif á starfsemi heilsugæslustöðva.
Nú eru alls fimmtíu heimilislæknar farnir eða eru
að hverfa á braut úr heilsugæslunni.
Heimilislæknar hafa, einir sérfræðimenntaðra
lækna, ekki fengið gjaldskrársamning við Trygg-
ingastofnun Ríkisins (TR). Enginn eiginlegur rök-
stuðningur hefur fylgt þeim ákvörðunum að leyfa
heimilislæknum ekki að fá slíkan samning. Tví-
skiptingu kerfisins sem einhvers staðar er til í göml-
um lögum en aldrei í raunveruleikanum, er gjarnan
borið við. Nú hafa heimilislæknar sett þá kröfu á
oddinn að fá að njóta jafnréttis á við aðra sérfræði-
menntaða lækna. Þeir vilja sömu laun fyrir vinnu á
stofnunum og sama rétt til að reka sjálfstætt starf-
andi læknastofur eins og aðrir sérfræðingar. Þessu
hefur ráðherra heilbrigðismála ekki viljað verða
við. Hann hefur ýmist borið fyrir sig því að hendur
hans væru bundnar og hins vegar að hann hreinlega
vilji þetta ekki. A meðan hefur hrunadans heilsu-
gæslunnar haldið áfram og ráðherrann horft á og
lengi vel biðlað til Kjaranefndar um að höggva á
hnút þessarar óvissu. Ráðherra hefur viljað doka
við.
í þeirri umræðu sem fram hefur farið í haust um
málefni heilsugæslunnar og reyndar heilbrigðismál
almennt hefur því verið haldið á lofti að stærsta
vandamál heilsugæslunnar sé að það vanti afkasta-
hvetjandi þátt í launakjör heimilislækna. Þó nokkr-
ir stjórnmálamenn hafa tekið undir þetta og svo
Höfundur er heilsugæslulæknir á Sólvangi í Hafnarfírði
og á sæti í ritstjórn Læknablaðsins.
virðist sem menn haldi að með því að láta þá fáu
fótgönguliða sem eftir eru í faginu hlaupa hraðar
þá leysist vandamál heilsugæslunnar. Minna hefur
heyrst af þeirri umræðu að stjórnvöld hafi brugðist
hvað varðar uppbyggingu heilsugæslunnar og stór-
lega þurfi að fjölga stöðugildum heimilislækna
þannig að heilsugæslan geti staðið undir nafni.
Aðstoðarmaður ráðherra hefur einnig haldið því
fram að afköst heimilislækna hafi minnkað, hún
„heldur og telur að svo sé“ og vitnar í því samhengi
í óbirtar niðurstöður rannsókna og skoðana sem til
séu í ráðuneyti heilbrigðismála. Engin rannsókn
hefur í raun verið gerð um þetta þar sem skoðaðir
eru allir þættir málsins. Ljóst er að starf heimilis-
læknisins hefur breyst umtalsvert á síðustu árum.
Heimilislæknar taka sér nú fullt sumarfrí en tóku
áður fyrr oft á tíðum aðeins eina til tvær vikur í or-
lof. Þá hafa fleiri og fleiri sett fram kröfur um vott-
orð og umsagnir heimilislækna um ýmis mál. Þessi
þáttur er auðvitað líka krefjandi og ljóst að hann
tekur tíma. Aldurssamsetning íbúanna breytist einn-
ig og fleiri þætti mætti nefna sem þarf að skoða
áður en menn fullyrða um breytingu á afköstum.
Aðstoðarmaðurinn hefur einnig gefið í skyn að
sjálfstæð heilbrigðisstarfsemi sé hættuleg og þeir
sem þangað leita hafi verri horfur en þeim sem
sinnt er á nriðstýrðum opinberum stofnunum.
Löng hefð er fyrir starfsemi sjálfstæðra sérfræði-
lækna á Islandi. Það ríkir nokkuð góð sátt um val-
frelsi, það er að sjúklingar megi leita þangað sem
þeir vilja. Tilvísanakerfi var mikið til umræðu fyrir
átta árum síðan. Ákveðið var þá að taka það ekki
upp. Útilokað er að taka slfkt kerfi upp í dag og það
í raun alls ekki á dagskrá. I vandræðum sínum við
að finna rök fyrir því að halda heimilislæknum inn-
an girðingar reyna stjórnvöld að vekja upp þennan
gamla draug um tilvísanir, ómögulegt sé að leyfa
heimilislæknum að fá sömu kjör og aðrir. Þá þurfi
tilvísanakerfi frekar að koma til. Slíkar fullyrðingar
eru til þess eins ætlaðar að reyna að reka fleyg á
milli heimilislækna og annarra sérfræðilækna.
Kjaranefndarúrskurður sá er ráðherra heil-
brigðismál hafði beðið eftir leit síðan dagsins Ijós
þann 15. október síðastliðinn. Örfáum mínútum
eftir að úrskurðurinn var birtur boðaði yfirstjórn
Heilsugæslunnar í Reykjavík til blaðamannafundar
og kynnti úrskurðinn sem tímamótaúrskurð. Heim-
ilislæknar gætu nú nánast ákveðið sín laun sjálfir,
bara nefna töluna og rétta út hendina. Við nánari
skoðun kemur í ljós að úrskurðurinn hefur það í för
með sér að unglæknar snarlækka í launum og ljóst
að þeir hverfa hratt úr heilsugæslunni, læknar á
heilbrigðisstofnunum úti á landi tapa stórum hluta
Emil L.
Sigurðsson
Frágangur
fræðilegra greina
Höfundar sendi tvær gerðir
handrita til ritstjórnar
Læknablaðsins, Hlíðasmára
8,201 Kópavogi. Annað án
nafna höfunda, stofnana og
án þakka sé um þær að
ræða. Greininni fylgi
yfirlýsing þess efnis að allir
höfundar séu samþykkir
lokaformi greinar og þeir
afsali sér birtingarrétti til
blaðsins.
Hundriti skal skilað með
tvöföldu línubili á A-4
blöðum. Hver hluti skal
byrja á nýrri blaðsíðu í
eftirlalinni röð:
• Titilsíða: höfundar,
stofnanir, lykilorð á ensku
og íslensku
• Ágrip og heiti greinar
á ensku
• Ágrip á íslensku
• Meginmál
• Þakkir
• Heimildir
Töflur og niyndir skulu vera
á ensku eða íslensku, að vali
höfunda.
Tölvuunnar mvndir og gröf
komi á rafrænu formi ásarnt
útprenti. Tölvugögn (data)
að baki gröfurn fylgi með,
ekki er hægt að nýta myndir
úr PowerPoint eða af
netinu.
Eftir lokafrúgung berist allar
greinar á tölvutæku formi
með útprenti.
Sjú upplýsingur um frágang
fræðilegra greina:
http://lb.icemed.is/
Umræðuhluti
Skilufrestur efnis í næsta blað
er 20. undanfarandi
mánaðar nema annað sé
tekið fram.
Læknablaðið 2002/88 799