Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Blaðsíða 168

EDWARD W. SAID
lagði. Auerbach bendir á með trega að efrir stríðið hafi stöðlun hug-
mynda og sífellt meiri sérhæfing á sviði þekkingarinnar smátt og smátt
fækkað tækifærunum til textafræðilegrar vinnu eins og hann stóð fyrir,
þar sem aldrei er hætt að rannsaka eða spyrja spuminga. Og sú staðreynd
er því miður enn meira niðurdrepandi að frá andláti Auerbachs 1957
hafa bæði hugmyndir húmanískra rannsókna sem og ástundun þeirra
dregist saman bæði að umfangi og mikilvægi. Sú bókmenning sem
byggðist á skjalarannsóknum og þau almennu grundvallarviðhorf til
hugsunar sem eitt sinn gerðu húmanisma að fræðigrein byggðri á sögu-
legum heimildum, eru allt að því horfin. Nemendur okkar núorðið lesa
ekki lengur í ratmverulegri merkingu orðsins, því sú brotakennda þekk-
ing sem er í boði hjá fjölmiðlum og netinu, dreifir athygli þeirra.
Og það sem verra er; menntun stafar ógn af þjóðernishyggju og bók-
stafstrú sem er oft dreift í íjölmiðlum þegar þeir beina sjónum með æs-
ingi og án sögulegrar vitundar að íjarlægum, tæknivæddum stríðsátökum
og fullvissa áhorfandann um að ofurnákvæmni sé beitt í aðgerðum, en
með því breiða þeir í raun yfir þá yfirgengilegu þjáningu og eyðilegg-
ingu sem fylgir „hreinum“ nútímalegum stríðsrekstri. Þegar ókunnur
óvinur er sagður djöfull í mannsmynd, og hann stimplaður „hryðju-
verkamaður“ í þeim tilgangi að halda almenningi órólegum og reiðum,
fá þær ímyndir sem birtast í fjölmiðlum alltof mikla athygli og hætta er
á að þær séu misnotaðar þegar hættuástand og óöryggi skapast - eins og
gerðist eftir 11. september. Eg tala bæði sem Bandaríkjamaður og arabi
þegar ég bið lesendur mína að vanmeta ekki áhrif einfaldaðs heimsvið-
horfs af því tagi sem nokkrir útvaldir embættismenn í vamarmálaráðu-
neytinu hafa sett fram til að marka stefhu Bandaríkjastjórnar í öllum hin-
um arabíska og íslamska heimi. Meginhugmyndirnar að baki þessu
viðhorfi varða ógn, fyrirbyggjandi stríðsrekstur og það að skipta út stjórn-
völdum með einhliða ákvörðun - þessar aðgerðir eru studdar með út-
þandari hernaðarútgjöldum en áður hafa sést - og um þessar hugmyndir
er síðan endalaust rætt á innihaldslausan hátt í fjölmiðlum sem taka sér
það hlutverk að framleiða svokallaða „sérffæðinga“ sem réttlæta stefnu-
mörkun stjórnvalda. Eg ætti einnig að vekja athygli á því að það er langt
frá því að vera tilviljun að ísraelski hershöfðinginn Sharon, sá hinn sami
og árið 1982 leiddi árás inn í Líbanon þegar líbönsku ríkisstjórninni var
skipt út og 17.000 óbreyttir borgarar féllu, er nú þátttakandi í „friðar-
félagsskap“ Georges W. Bush - og því að í Bandaríkjunum, að minnsta
166