Þjóðlíf - 01.03.1986, Blaðsíða 72

Þjóðlíf - 01.03.1986, Blaðsíða 72
Eftir Ólínu Þorvaröardóttur r: í f!mwn k venmyndir í bókmenntum eiga það allar sameig- inlegt að vera sköpunarverk karla. skáld óttast áhrif; að hvert skáld vilji vera sjálfstæður skapari verka sinna og leitist því við að losna undan áhrifum hefðarinnar þegar það lýsir heiminum í verki sínu. En þarsem bókmennta- hefðin er karlkyns er Ijóst að sem rithöfundar búa konur ekki við sömu hefð í bókmennta- sögunni og karlar. Raunar búa þær ekki við neina hefð sem slík- ar því þar er einfaldlega ekki gert ráð fyrir þeim. Það eru karlar sem hingað til hafa skrifað bók- menntirnar og þar hafa þeir valið konum sess að eigin geðþótta og fellt hana inn í hlutverk og gervi, sem runnin eru úr hug- skoti karla. Vandi kvenna í bók- menntum er því tvíþættur: ann- ars vegar þarf konan að fást við heimsmyndina, - þaðerhvern- ig heiminum er lýst í bók- menntunum, - og hins vegar að fást við kvenmyndina, þ.e. hvernig hefðin lýsir konum. Hún þarf með öðrum orðum að taka ofan gleraugu hefðarinnar og skoða heiminn og sjálfa sig með eigin augum. Xslenskar afþrey- ingarbókmenntir hafa að stórum hluta verið bornar uppi afkonum. Kvenmyndir í bókmenntum eru með einu eða öðru móti en eiga það allar sameiginlegt að vera sköpunarverk karla. Það eru einkum tvær kvengeröir sem eru gegnumgangandi í bók- menntahefðinni: hin klassíska mótmynd engilsins og ódæð- unnar, sem að öllum líkindum á rætur að rekja til hugmyndarinn- ar um Maríu guðsmóður og hold- tekju freistarans. Annars vegar er konan hafin upp á stall sem ímynd hrein- leikans og kvenlegra dyggða, og í því felst að hún er óvirk. Hins vegar birtist hún sem samvisku- laust illyrmi, oft á tíðum full fýsna og hefndarþorsta. Slík kona hef- ur þá yfirleitt farið út fyrir þau mörk sem hefðin setur henni og komið fram sem gerandi - þ.e. hún hefur aðhafst eitthvað, rofið viðjarnar í stað þess að vera óvirk. Dæmi um slíka manngerð er til dæmis hin blóðþyrsta drottning í ævintýrinu um Mjall- hvíti, en engill þeirrar sögu er að sjálfsögðu Mjallhvít. Önnurer virk og henni hefnist fyrir það með hroðalegum hætti. Hin er óvirk og upphefð hennar felst í því að verða eign karlmannsins. Þannig birtist boðskapur karl- veldishefðarinnar ódulinn og ógnandi, jafnvel í barnaævintýri. Kvenmynd vorra daga Manngerðirnar Mjallhvít og Drottningin birtast síðan með ýmsum tilbrigðum í bókmenntum vorra daga og nægir til að mynda að nefna hlutverk kvenna í ýmiss konar afþreyingu nútím- ans. Þeir sem heimsótt hafa myndbandaleigurog kvikmynda- hús borgarinnar hljóta að kann- ast við þær kvenmyndir sem koma fyrir í kvikmyndum. Glæpakvendin eru yfirhöfuð lostafullar og samviskulausar og þær eru undantekningarlítið aflif- aðar í lok myndar, oft með hrollvekjandi hætti. Engillinn er 72 ÞJÓÐLfF
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Þjóðlíf

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.