Þjóðlíf - 01.09.1986, Blaðsíða 5

Um næstu mánaðamót verður
frumsýnt í Þjóðleikhúsinu leikverk,
sem kunnugir segja að muni vekja
verulega eftirtekt. Nafni höfundar
hefur verið haldið vandlega leyndu af
hálfu Þjóðleikhússins og með því hef-
ur verið mögnuð upp spenna í kring-
um þetta verk. Spennunni fer hins
vegar senn að létta, því höfundur
verður sviptur hulunni um líkt leyti
og þetta blað ÞJÓÐLÍFS kemur út.
Ýmsir hafa verið nefndir til sögunn-
ar, þ.á.m. Porgeir Porgeirsson og
Ragnar Arnalds, en einnig hefur nafn
Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar
verið nefnt. Við veðjum á Ragnar í
þessu kapphlaupi leyndarinnar!
Brynja Benediktsdóttir leikstýrir
verkinu sem mun telja eina 40 til 50
leikara. Þetta verður því með viða-
meiri sýningum á stóra sviði Þjóðleik-
hússins. Brynja segir, að leikhúsfólki
þyki þetta sannarlega gott verk og
ekkert bendi til þess að hér sé um
byrjendaverk að ræða. Höfundur
hafi ekki látið skáldverk frá sér fara
opinberlega áður (því getur vart ver-
ið um Þorgeir Þorgeirsson að ræða,
eða hvað?), en lítið sé vitað um hvað
hann hafi haft fyrir stafni í frístund-
um. (Er ekki Hannes Hólmsteinn
alltaf að skrifa í frístundum?)
Sögusvið umrædds leikrits er
Kaupmannahöfn, Reykjavík og ísa-
fjörður og það hefst við árið 1892.
Höfuðpersónur eru tvær: Skúli Thor-
oddsen, sýslumaður ísafjarðarsýslu
og bæjarfógeti á ísafirði, og Lárus
Bjarnason, málflutningsmaður við
landsyfirréttinn. Hlutverk þeirra eru
í höndum Kjartans Bjargmundssonar
og Randvers Porlákssonar, korn-
ungra leikara, en á hitt er að líta að
Skúli var rétt liðlega þrítugur og Lár-
us um 25 ára gamall á því herrans ári
1892. Leikritið fjallar um viðskipti
þeirra í máli, sem sagan hefur nefnt
Skúlamálið, en það snerist í grófum
dráttum um tilraun Magnúsar Steph-
ensen, landshöfðingja, til að koma
Skúla þessum á kné, en Skúli hafði
verið ódæll við landsins yfirvöld,
m.a. staðið fyrir stofnun kaupfélags á
ísafirði og stofnað til útgáfu blaðsins
Þjóðviljinn þar sem greinar um lýð-
ræði og réttindi kvenna, bænda og
búandliðs voru tíðir gestir. Skúli var
dæmdur frá embætti fyrir meint harð-
ræði við fanga einn og settur á eft-
irlaun. Hann hlaut þó að lokum fulla
sýknu frá hæstarétti og miklar bætur
frá Alþingi.
Skúla var alla tíð einkar lagið að
espa upp embættismenn og landsins
yfirvöld - og það þoldu sumir hon-
um ákaflega illa. Árið 1886 skrifaði
FRÉTTIR
Brynja Benediktsdóttir: Leikstýr
ir verki eftir Ragnar Arnalds?
(Ljósmynd: Þorvarður Árnason)
Skúli
Thoroddsen
og leyni-
hofundurinn
Skúli bréf til kunningja síns, Jóns
Jenssonar, en setningar þar eru e.t.v.
lýsandi fyrir afstöðu Skúla og skulu
þær því tíundaðar hér: „Líklega
hættir maður nú að vera alveg eins
þegjandi og hingað til, jyrst maður
loksins varð fastur í embœttinu,
fylgjandi frumreglu Gísla sáluga
Magnússonar ,fallið get ég, en kúa-
klessast lœt ég aldrei“. Pað gengur svo
hvert sem er eigi út á annað þetta lífen
að irritera hver annan. “ (Úr bók Jóns
Guðnasonar Skúli Thoroddsen, fyrra
bindi, bls. 105). _
Ekki er vert að rekja söguþráð
meira, enda leikritið að sögn Brynju
ekki samið í þeim tilgangi að rekja
þessa sögu kórrétta. „Ef til vill er
þetta saga af þessum atburðum,“
sagði Brynja, „en ef til vill speglar
hún líka okkar tíma. Tilgangur höf-
undar er að búa til leikhúsverk fyrst
og fremst.“
ÞJÓÐLÍF 5