Vísbending - 03.08.2010, Blaðsíða 4

4 V í s b e n d i n g • 2 5 . t b l . 2 0 1 0
Aðrir sálmar
Á orði er haft hversu hatrömm átök hafi verið milli manna á Íslandi fyr-
ir um 100 árum eða svo. Ekki þótti það
bæta rökræður þegar Jónas Jónsson frá
Hriflu var upp á sitt besta (eða versta),
en hann hafði einstakt lag á því að per-
sónugera umræðu. Hann hikaði aldrei
við að skipa flokksbræður í embætti og
reka pólitíska andstæðinga þegar honum
hentaði. Meðal annars mun hann hafa
rekið Svein Þórarinsson listmálara sem
þjóðgarðsvörð í Ásbyrgi. Þegar Jónas
var spurður hvers vegna svaraði hann að
Sveinn hefði ekki sinnt sínu starfi, hann
hefði hleypt kindum inn í þjóðgarðinn.
Sveinn kannaðist ekki við það, en Jón-
as sagðist hafa sönnunargögn, það sæj-
ust kindur á myndum sem Sveinn hefði
málað úr Ásbyrgi.
Þó að oft hafi verið tekist harkalega
á, er samt óhætt að fullyrða að næstu
áratugina færðist umræðan í rétta átt.
Þjóðviljinn hikaði þrátt fyrir það ekki
við að kalla þá sem vildu að Ísland
væri í NATO landráðamenn og Bjarni
Benediktsson var af sósíalistum kallaður
leppur Bandaríkjamanna. Síðar tók
góðlátlegt grín við af hatri og níði um
andstæðinga.
Á seinni árum hefur umræðunni farið
aftur. Sífellt fleiri draga alla í dilka; vini
og óvini, góða menn og slæma, hálf-
vita og nytsama sakleysingja. Blöð gera
sér mat úr ávirðingum þekktra manna,
meintum eða raunverulegum. Dylgjað
er um menn og málefni, hvort sem eitt-
hvað býr að baki eða ekki. Líklega hefur
aldrei verið jafnmikil þörf á málefnalegri
umræðu og nú eftir hrun, en þá er eins
og öllu sé snúið á haus. Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn er málaður sem óvættur
sem vill eyðileggja landið, þegar í raun
er aðeins verið setja skilyrði um eðlilega
fjármálastjórnun. Evrópusambandinu
er líkt við Sovétríkin eins hlægilegt og
það nú er, þegar ríkin sem nýsloppin
eru undan ógnarstjórn kommúnismans
sóttust eftir aðild af fúsum og frjálsum
vilja. Erlendir fjárfestar eru sagðir vilja
arðræna þjóðina, ef þeir taka sjálfir
áhættu af rekstri með því að kaupa hann
í stað þess að lána til hans. Öld öfug-
mælanna hefur tekið við af öld upp-
lýsingarinnar. bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Málefnaleg umræða
Í samfélagi manna verður sjálfstæði bæði margrætt og afstætt. Algert sjálfstæði veitist þeim einum sem einangrar sig
frá samskiptum og viðskiptum við aðra í
sínu félagi. Þó að einseta og meinlætalifn-
aður kunni að henta einhverjum örfáum
sýnir sagan að flestir sækjast eftir samfé-
lagi við aðra og vilja njóta þess ávinnings
sem hafa má af verkaskiptingu og verslun.
Sá sem vill vera öllum óháður er jafnframt
að kalla yfir sig hlutfallslega lakari lífskjör
en sá nýtur sem vill deila fullveldi og sjálf-
stæði með öðrum. En eru ekki lök lífskjör
ein tegund ósjálfstæðis?
Íslendingar sem þjóð eru nú í þeim
sporum að velta fyrir sér sjálfstæðishug-
takinu. Verður Ísland sjálfstæðara ef dreg-
ið er úr tengslum við Evrópu? Hvernig
myndi aukið sjálfstæði lýsa sér? Og hversu
miklu þyrfti til að kosta í lífskjörum í bráð
og lengd?
Þegar Íslendingar styrktu tengsl sín við
Evrópu við upphaf 10. áratugar síðustu
aldar fékkst bættur aðgangur að mörk-
uðum, aukið atvinnufrelsi og lækkun tolla
á fiskafurðum gegn því skilyrði að sömu
reglur giltu á Íslandi og í Evrópusamband-
inu og að sameiginlegur dómstóll skæri
úr um ágreiningsmál. Íslensk fyrirtæki
voru fljót að notfæra sér markaðsaðgang
og atvinnufrelsi, sum af skynsemi sem
enn er tekjuuppspretta, fjármálastofnanir
með offorsi sem íslenskar eftirlitsstofnanir
gerðu lítið til að hemja.
Töluverð umskipti hafa orðið í fjár-
málaheiminum og peningamálum frá því
samningurinn um Evrópska efnahags-
svæðið var undirritaður. Myntsvæði hafa
stækkað og hömlur á fjármagnsflæði
minnkað. Gengis- og peningastefna lýð-
veldisins íslenska hefur hrakist af einu
skerinu á annað í því umróti. Aukið
frelsi í fjármagnsflutningum gróf undan
fastgengisstefnu 10. áratugarins. Við tók
tímabil fljótandi gengis sem tengt var
verðbólgumarkmiði. Hrunið í október
2008 sýndi svo ekki varð um villst að þess-
ari stefnumörkun var ekki nægjanlega vel
fylgt eftir. Stjórnvöld hefðu þurft að beita
Þórólfur Matthíasson
prófessor
Að smíða sér hlekki
úr krónu og aurum
meiri aga á svið ríkisfjármála auk þess sem
gjaldeyrisvarasjóðurinn hefði þurft að vera
20-30 sinnum stærri en raun var á.
Hrunið markaði endalok tilraunarinnar
með íslensku krónuna. Ef þjóðin vill halda
áfram að nota hana, þurfum við að lifa við
gjaldeyrishöft, háa innlenda vexti og tölu-
vert flökt á genginu. Festist gjaldeyrishöftin
í sessi er jafnframt einboðið að forsendur
aðildar Íslands að Evrópska efnahagssvæð-
inu eru brostnar. Aukin tengsl við Evrópu
snúast þess vegna ekki um tollaívilnanir
á fiski heldur áframhaldandi aðgang fyr-
irtækja að mörkuðum fyrir vöru og þjón-
ustu og einstaklinga að evrópskum vinnu-
markaði. Og ekki síður um möguleika
einstaklinga og fyrirtækja til að fjármagna
stærri fjárfestingar á viðráðanlegum kjör-
um og geyma sparnað með sæmilega trygg-
um hætti. Það er hægt að nota krónuna og
gjaldeyrishöft sem grundvöll peningastefn-
unnar. En það mun óhjákvæmilega hafa í
för með sér lakari lífskjör og hægari hag-
vöxt en sé leið aukins Evrópusamstarfs
valin. Svo ekki sé minnst á svartamarkaðs-
brask og spillingu sem er óhjákvæmilegur
fylgifiskur gjaldeyrishafta.
Nokkur árangur hefur unnist til
skamms tíma í stjórn íslensks efnahagslífs.
En sá ávinningur verður fljótur að hverfa
verði gjaldeyrishöft, gjaldeyrisskömmtun
og fjármálaleg einangrun fest í sessi. Von-
andi gera ráðgjafar stjórnvalda, Seðlabanki,
Peningastefnunefnd og Gjaldeyrissjóður sér
grein fyrir þeirri staðreynd. Vonandi hlusta
stjórnmálamennirnir, vonandi kasta þeir
krónunni, helst fyrr en seinna.
Hrunið markaði enda-
lok tilraunarinnar með
íslensku krónuna. Ef
þjóðin vill halda áfram
að nota hana, þurfum
við að lifa við gjald-
eyrishöft, háa innlenda
vexti og töluvert flökt
á genginu.