Vísbending - 21.01.2011, Blaðsíða 1

21. janúar 2011
3. tölublað
29. árgangur
ISSN 1021-8483
1Óstöðug króna hefur valdið verðbólgu á Íslandi undan-
farinn áratug. Færeyingar
sleppa við hana.
Seðlabankinn hefur
viljað beita stýrivöxt-
um gegn verðbólgu
án árangurs.
Í framtíðinni er nauðsyn-
legt að finna ný stýritæki
ef krónan verður áfram
lögeyrir á Íslandi.
Seðlabankinn sagði vorið
2008 að bankarnir væru
þróttmiklir og lausafjár-
staða þeirra viðunandi.
3
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V í s b e n d i n g • 3 . t b l . 2 0 1 1 1
2 4

Í grein í 41. tbl. Vísbendingar birtist mynd sem ekki vakti hrifningu allra lesenda blaðsins. Þar var sýnt annars
vegar gengi danskrar krónu og hins veg-
ar þeirrar íslensku gagnvart evru. Á henni
kom fram að gengishreyfingar dönsku
krónunnar voru engar meðan sú íslenska
sveiflaðist mikið. Sú gagnrýni kom fram
að þetta sýndi ekkert því að dönsk króna
hefði verið fastbundin evru allan tímann
og því væri þetta í raun sami hluturinn.
Tenging dönsku krónunnar við evr-
una er auðvitað vel þekkt, en vegna þess
að Danir hafa ekki lagt sinni mynt geta
þeir ákveðið einn góðan veðurdag að
hætta samfylgdinni. Um þetta eru mörg
dæmi. Argentínumenn reyndu lengi að
láta gengi pesóans fylgja Bandaríkjadal, en
gáfust svo upp og urðu að fella gengið um
tugi prósenta. Myntin hefur aldrei aftur
náð sér á strik. Margt bendir til þess að
Danir gætu lent í vandræðum með krón-
una, m.a. vegna þess að þeir hafa ekki fylgt
sama aðhaldi í kjaramálum og Þjóðverjar.
Tilgangurinn í fyrrnefndri grein var að
benda á hve mikil áhrif þessi tenging hefði
haft á verðbólgu í löndunum tveimur. Á
meðan gengi helst stöðugt er verðbólgan
ekki meiri á Íslandi en í viðskiptalönd-
unum, eins og sást á síðustu árum 20. ald-
arinnar.
Hvers vegna ein mynt?
Ýmsar skýringar eru á því að menn vilja
eina mynt á sameiginlegum markaði.
Ein er sú að með henni er allur verð-
samanburður auðveldur og jafnframt
einfaldar myntin viðskipti milli svæða á
markaðinum. Meginástæðan er þó sú að
þegar kreppur skella á leitast þjóðir við að
færa til fjármuni með því að fella gengið.
Í kreppunni á fjórða áratug 20. aldar varð
eins konar keppni milli þjóða um að fella
gengið meira en allar hinar. Ef allar þjóðir
fella gengið jafnt eru menn í sömu stöðu
og í upphafi.
Hægt er að fara tvær meginleiðir að
því að bæta samkeppnisstöðu vinnuafls.
Annars vegar að stilla launahækkunum í framhald á bls. 4
Mynd 1: Verðbólga á Íslandi, í Danmörku
og í Færeyjum 2002-2010
Mynd 2: Verðhækkanir á Íslandi, í Danmörku
og í Færeyjum frá ársbyrjun 2001
Ísland blá lína, Danmörk rauð og Færeyjar fjólublá. Heimild: Hagstofa Íslands, Eurostat, Hagstova Föroya.
Ísland blá lína, Danmörk rauð og Færeyjar fjólublá. Heimild: Hagstofa Íslands, Eurostat, Hagstova Föroya.
Færeyska krónan gæti verið lausnin
hóf, þannig að vinnuafl sé ekki dýrara en
í öðrum löndum. Þetta er leið Þjóðverja,
en hún hefur reynst Íslendingum algerlega
ofviða.
Hin leiðin er að láta launahækkanir og
verðbólgu skiptast á, þangað til „leiðrétta“
þarf launin með gengislækkun. Með þessu