Vísbending - 15.10.2012, Blaðsíða 3

V Í S B E N D I N G • 4 1 T B L 2 0 1 2 3
framhald á bls. 4
Á tímamótum - Ritdómur
skuldafangelsi. Árin þar á undan hækkuðu
laun mun meira en verðbólgan ár frá ári.
Þarna notar Magnús gáleysilegt orðalag
sem er miður, því að annars staðar gerir
hann ágætlega grein fyrir helstu göllum
krónunnar og verðtryggingar. Þar bendir
hann réttilega á að vandinn er verðbólgan
en ekki verðtryggingin. Ólafur Björnsson
prófessor taldi á sínum tíma að með
verðtryggingunni myndu Íslendingar gera
sér grein fyrir því hve mikið böl verðbólgan
er. Sú spá hans hefur ekki ræst, meðal
annars vegna þess að stjórnmálamenn hafa
ruglað saman sökudólgnum og skaðanum
sem af honum hlýst.

Allt á réttri leið
Magnús fer öðru hvoru úr gervi
stjórnmálahugsuðar í flíkur stjórnmála-
mannsins. Hann rekur hve vel stjórninni hafi
tekist, en minnist líka á Alþjóða gjaldeyris-
sjóðinn og þátt hans. Hætt er við að margir
leggi bókina frá sér þegar fjallað er um hve
vel hafi tekist til í skattlagningu og vísað
til rannsókna Stefáns Ólafssonar. Magnús
nefnir ekki hinn skattgúrú stjórnarinnar,
Indriða H. Þorláksson, sem samdi skattkerfið
sem nú hrekur fólk úr landi.
Magnús vitnar í tölur Stefáns um að skatt-
hlutfall á hátekjufólk hafi hækkað frá 2007.
Skýringin er ekki sú að það borgi nú meiri
skatta, heldur að fjármagnstekjur eru nú
miklu minni en þá, en skatthlutfall var
lægra á þær. Annars staðar í bókinni skrifar
Magnús að markmiðið með sköttum sé fyrst
og fremst að afla ríkinu tekna. Hann segir
líka, réttilega, að skattkerfið þurfi að vera
einfalt og hlutlaust. Til þess að hækka byrðar
þeirra sem meira fá í tekjur hefur kerfið hins
vegar verið gert flóknara en áður. Magnús
bendir á margar brotalamir á kerfinu, en
hann virðist ekki hafa verið í aðstöðu til þess
að bæta það undanfarin fjögur ár. Ekki er
vikið orði að skilanefndum og slitastjórnum
sem hafa makað krókinn í þrotabúum í
skjóli ríkisstjórnarinnar.
Á bls. 16 segir: „Mikilvægasta verk efn ið
var að ná jafnvægi í tekjum og gjöldum hins
opinbera enda traustur rekstur grundvöllur
þess sem gera þurfti.“ Ummælin eru hárrétt
og því sár grætilegt að ríkisstjórnin skuli hafa
gefist upp við að reka ríkissjóð hallalausan
næsta ár. Reyndar getur Alþingi tekið í
taumana, en í minnum er haft þegar fjárlaga-
nefnd undir forystu Karls Steinars Guðna-
sonar minnkaði halla frá fjárlagafrumvarpi
fyrir um tuttugu árum. Magnús og félagar
gætu enn fylgt því fordæmi.
Margt hárrétt
Þó að bent hafi verið á ýmislegt sem
ekki fellur að stefnu Vísbendingar er
meirihluti bókarinnar þó jákvætt innlegg
í stjórnmálin. Magnús segir að það sé
ekki hlutverk ríkisins að skapa störf
heldur að búa til umgjörð um heilbrigðan
vinnumarkað. Tryggja verði að ungt fólk
sem nú kemur inn á vinnumarkaðinn
flýi ekki land heldur kjósi að búa á
Íslandi og finni áhugaverð störf við hæfi.
Í því sérkennilega hagkerfi sem ríkti á
Íslandi fyrir hrun soguðu bankarnir til
sín vel menntað fólk frá öðrum greinum.
Margt bendir til þess að enn í dag
yfirborgi bankarnir fyrirtæki á almennum
vinnumarkaði. Fróðlegt hefði verið að ræða
um það hvernig koma megi í veg fyrir að
ástandið frá því fyrir hrun endurstaki sig.
Magnús fjallar líka um það að vandinn
er ekki að skapa tekjur heldur virðisauka.
Margar af okkar helstu atvinnugreinum
séu annað hvort við eða nálægt sínum
stærðarmörkum. Stóriðjustefnan hefur allt
of mikið markast af því að ráðamenn hafa
haldið að útlendir peningar væru æskilegri
en aðrir, en gleymt því að hagnaðurinn
af orkusölunni þarf að vera viðunandi.
Þegar nýr forstjóri Landsvirkjunar lagði
fram framtíðarsýn þar sem hagnaður af
orkuauðlindum yrði notaður til þess að
byggja upp sjóð, sem þjóðin getur nýtt til
langrar framtíðar, fékk hann skammir frá
þekktum virkjunarsinna.
Magnús skrifar líka um það að engin
ástæða er til þess að umhverfismál snúist
um ás milli hægri og vinstri. Reyndar
hafa margir virkjunarsinnar á Íslandi líka
verið miklir náttúruunnendur. Frá gangur
við mannvirki Landvirkjunar og Orku-
veitunnar er t.d. yfirleitt til mikillar fyrir-
myndar. Kárahnjúkavirkjun hefur breytt
náttúrunni, en unnið margt til hins betra.
Aðgengi að ýmsum náttúruperlum er nú
betra en áður vegna samgöngubóta sem
tengjast mannvirkjum.
Skemmtilegt er að lesa skrif Magnúsar
um tölvuleikjaiðnaðinn. Á sínum tíma
benti Oddur heitinn Benediktsson
prófessor á að af tölvuleikjum mætti vel
hafa góðan arð og uppskar góðlátlegt
bros sumra. Sem betur fer létu íslenskir
hugvitsmenn það ekki stoppa sig.

Ekki allir jafnhávaxnir
Magnús vill að Ísland verði virkt á
alþjóðavettvangi og er talsmaður þess
Magnús Orri Schram,
Við stöndum á tímamótum
Veröld 2012, 136 bls.
Stjórnmálamenn á Íslandi skrifa yfirleitt ekki mikið. Stundum eru skrifin þó annað hvort í ökkla eða
eyra, sumir skrifa svo mikið að fáir nenna
að lesa langlokur þeirra, en flestir þegja
þunnu hljóði, sérstaklega þegar kemur að
grundvallartriðum. Þess vegna er lofsvert
að Magnús Orri ákveður nú að gera
grein fyrir skoðunum sínum í stuttri bók.
Niðurstaðan er sú að Magnús hægri krati
og þykir nóg um hve langt margir félagar
hans hafa færst til vinstri. Kannski kemur
það einherjum mest á óvart hve hrifinn
hann er af markaðslausnum og lýsir yfir
eindregnum stuðningi við frjáls viðskipti
milli þjóða og erlenda fjárfestingu. Þó
er það í samræmi við málflutning hans
á þingi. Vonbrigðin með bókina felast
í því hve ógagnrýninn hann er á hinn
einfaldaða málflutning Samfylkingarinnar
undanfarin ár. Hann gleymir þætti
hennar í mörgu sem hann gagnrýnir.
Til dæmis voru einkavæðing bankanna
og Kárahnjúkavirkjun með stuðningi
meirihluta flokksmanna, auk þess sem
vera Samfylkingarinnar í ríkisstjórninni
2007-9 virðist jafngleymd Magnúsi og
flestum flokkssystkinum hans. En þó að
bókin sé ekki hnökralaus er fengur að því
að fá slíka stefnuyfirlýsingu frá ungum
stjórnmálamanni.
Aðdragandi hrunsinsÁ bls. 11 talar Magnús um að stefnan
í ríkisfjármálum hafi aukið á ójafnvægið í
þjóðarbúskapnum. Það er rétt að útgjöld
ríkisins jukust allt of mikið undir stjórn
sjálfstæðismanna, en því má þó ekki gleyma
að nettóskuldir ríkisins voru um núll við
upphaf kjörtímabilsins sem hófst árið
2007. Magnús komst ekki á þing fyrr en
tveimur árum síðar, en engu að síður er það
staðreynd sem margir samfylkingarmenn
hafa gleymt, að flokkurinn var í ríkisstjórn
árin 2007-8 og að kröfu hans voru
ríkisútgjöld aukin enn meira og skattar
lækkaðir, þegar ástæða hefði verið til þess
fyrir ríkið að leggja peninga til hliðar.
Á bls. 22 talar Magnús um „skulda-
fangelsi verðtryggingar, verðbólgu og
íslenskrar krónu“. Þetta er ekki nákvæmt
orðalag, því að frá janúar 2008 til ágúst
2012 hækkaði lánskjaravísitala um
7% meira en launavísitala. Þar hallar á
lántaka, en varla ástæða til þess að tala um