Vísbending - 04.03.2013, Blaðsíða 3

V Í S B E N D I N G 8 T B L 2 0 1 3 3
Aftur 2007 á hlutabréfamarkaði
Nú hafa hlutabréf í New York í Dow Jones-vísitölunni (DJ) frægu aftur náð sama styrk og árið
2007. Þetta er mikil tíðindi, því að þó að
hlutabréfin séu ekki alveg jafnverðmæt
að raunvirði því að í millitíðinni hefur
verðlag almennt hækkað nokkuð, þá er
meðaltalið engu að síður ótrúlega hátt
miðað við hrunið árið 2009.

2007 víðar en á Íslandi
Margir gleyma því að hrunið er ekki
bundið við Ísland þó að fáar eða engar
þjóðir hafi lent í jafnmiklum hremmingum
og Íslendingar. Hlutbréfamarkaðurinn í
New York féll um 30% á örfáum dögum
í október 2008. Ári fyrr eða í október
2007 komst hlutabréfavísitalan í tæplega
14.200 stig og hafði aldrei verið hærri.
Margir trúðu því að enginn endir væri á
því hvert vísitalan gæti náð. En Adam var
ekki lengi í Paradís. Strax í janúar 2008
var vísitalan fallin niður undir 12.000 og
þrátt fyrir hetjulega baráttu bjartsýnna
spákaupmanna sem toguðu hana upp
um stundarsakir féll hún niður í um
11.000 um sumarið, hélst þar um hríð uns
hún hrundi um haustið. Botninum var
reyndar ekki náð fyrr en í mars 2009. Á
myndinni má sjá hvernig vísitalan hefur
þróast undanfarinn áratug. Athyglisvert
er hvernig ferillinn fer upp og niður þarna
ytra með svipuðum hætti og gerðist á
Íslandi. Vandi Íslendinga er að þeir hafa
ekki séð neitt svipað ris og orðið hefur á
DJ-vísitölunni.

Hvort er kreppa eða ekki?
Heimsbyggðin hefur fylgst af athygli með
því hvernig Bandaríkjamenn hafa lokað
sig inni í sjálfheldu í ríkisfjármálum.
Forsetinn og demókratar annars vegar
og repúblikanar í fulltrúadeildinni hins
vegar geta varla komið sér saman um
hvað klukkan sé, hvað þá hvernig brúa á
fjárlagahallann. Allir keppast við að lýsa
því yfir að þetta ástand muni leiða miklar
hörmungar yfir Bandaríkin og hagkerfi
heimsins alls. Á meðan lætur Wall Street
sér lítt bregða og er innblásið af bjartsýni.
Hvað er um að vera?
Þriðjudaginn 5. mars 2013 fór vísitalan
í 14.250 stig. Skýringin getur ekki falist í
sérstakri bjartsýni á þróunina heima fyrir
í Bandaríkjunum. Kínverjar lýstu því
raunar yfir þennan dag að þeir hygðust
auka eyðslu og jákvæðar fréttir bárust af
einkaneyslu í Evrópu. Umsvif höfðu líka
aukist í þjónustu í Bandaríkjunum öllum
að óvörum. Þar sem um 85% hagkerfis
Bandaríkjanna byggir á þjónustu var síst að
undra að þessar fréttir kættu verðbréfasala.
Sem fyrr segir skekkir verðbólgan
samanburð við fyrri met sem reyndar var
ekki árið 2007 þegar verðbólgan er tekin
með í reikninginn heldur árið 2000 í
bólunni miklu.

Evrópa á eftir
Flestir telja að bandaríska hagkerfið
sé litlu heilbrigðara en það evrópska.
Hlutabréfavísitölur í Evrópu hafa þó alls
ekki náð fyrri hæðum þó að FTSE hafi
farið yfir 6.400 stig á þriðjudag samanborið
við 6.930 stig þegar hún náði hæst (og er
þá ekki búið að leiðrétta fyrir verðbólgu).
Þýska DAX-vísitalan er þó í um
7.900 stigum sem er ekki langt frá
meti árið 2007 þegar hún sleikti 8.000
stig. Það virðist augljóst að bjartsýni á
hlutabréfamörkuðum er miklu meiri en
meðal almennings og stjórnmálamanna
sem sjá lítið annað en svartnættið.
Í Japan og Kína eru vísitölurnar enn
langt frá sínum metum. Í Japan er hún nú
um þriðjungur af því gildi sem hún var í
árið 1989! Og í Kína er hún enn um 2/3
af því sem hún var árið 2007, en þar hefur
ferillinn niður á við verið með öðrum hætti
en á Vesturlöndum.
Meginskýringin á því hve vel gengur
á hlutabréfamörkuðum er lágir vextir og
miklir peningar í umferð. Um víða veröld
var peningum dælt inn í hagkerfið til
þess að koma í veg fyrir að það stoppaði.
Einn af fylgifiskum mikils peningaflæðis
er verðbólga. Hún hefur ekki látið á sér
kræla hagkerfinu almennt nema að litlu
leyti en kemur fram á hlutabréfamarkaði.
Ef seðlabankar ætla að skrúfa fyrir
kranann er líklegt að það komi strax fram
í hlutabréfaverði.
Ekki má gleyma því að hagnaður
fyrirtækja hefur aukist mikið síðan
mánuðina eftir hrun. Góður mælikvarði á
það hvort hlutabréfaverð er hátt eða lágt
er hið svonefndar V/H-hlutfall Schillers.
Shiller sem er þekktur hagfræðingur hefur
reiknað út verðmæti hlutabréfa sem hlutfall
af hagnaði undanfarin 10 ár. Samkvæmt
reiknireglu Schillers stendur hlutfallið nú í
22,8 sem er um 38% yfir meðaltalinu sem
er 16,5. Árið 2007 var þetta hlutfall 26,7
og það fór yfir 40 árið 2000. Hlutfallið
hefur haldist nokkuð stöðugt undanfarin
tvö ár þannig að samkvæmt því er ekki víst
að það lækki á næstunni. Þegar vextir eru
lágir sættir markaðurinn sig yfirleitt við
hærra V/H-hlutfall.
Hvað er í DJ?
Í þessari frægustu vísitölu heims eru
nokkur af stærstu og þekkustu fyrirtækjum
heims, til dæmis Coca Cola, IBM, GE og
Wall-Mart. Sum bréfanna í vísitölunni hafa
hækkað geysimikið, til dæmis American
Express sem hefur fimmfaldast í verði. GE
hefur hins vegar lækkað um 40% frá hruni
en Bank of America nær þrefaldast.
Til samanburðar má geta þess að
eftir kreppuna miklu árið 1929 tók það
hlutabréfavísitöluna aldarfjórðung að ná
aftur fyrri styrk að nafnverði. Nú liðu fimm
og hálft ár þar til metið frá árinu 2007 var
slegið. Hvað verður kreppan sjálf löng?
Heimild: Google Finance
Mynd: Dow Jones hlutabréfavísitalan
2003-2013