Vísbending - 04.03.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 8 T B L 2 0 1 3
Aðrir sálmar
7% á svikabraut
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Úr leiðara Morgunblaðsins 28. 2. 2013: „Á næstsíðasta landsfundi
Sjálfstæðisflokksins vildu menn sýna
umburðar lyndi. Því var ákveðið
í „sáttaskyni“ að taka ríkt tillit til
sjónar miða örfárra fulltrúa, sem
töluðu í umboði 7 prósenta fylgis
Sjálfstæðisflokksins. Vilji um lok
aðlögunarbröltsins að ESB var orðaður
með loðnari hætti en frambærilegt var.
En freka en fámenna klíkan mat það
svo að þessi viðleitni sýndi eingöngu
veikan vilja og því mætti ganga á lagið.
Helstu talsmenn sjö prósentanna (sem
er fámennari hópur en sá sem mælist
andvígur ESB meðal stuðningsmanna
Samfylkingar) fögnuðu þessari
vinsamlegu undanlátssemi sem sínum
sigri. En þeir gerðu ekkert með það
sem í „sættinni“ fólst. Þeir börðust
gegn því að „gert yrði hlé“. Þeir sátu
enn sem handlangarar ESB í að knýja
á um breytt lagaumhverfi meðan á
upplognum samningaviðræðum stóð.
Allt lagaumhverfi landsins skyldi hafa
verið lagað að ESB á sama tíma og
logið væri að þjóðinni að viðræður á
jafnræðisgrundvelli færu fram.
En þrátt fyrir að kröfuhópurinn hefði
aldrei gert neitt með sáttina sem gerð var
gegn sjónarmiðum 93% stuðningsmanna
Sjálfstæðisflokksins vildu sumir halda
áfram á þeirri braut. Engu breytti,
þótt aðalkröfugerðarmaðurinn hefði
hlaupið í áróðursþátt „RÚV“ strax eftir
ræðu formanns flokksins, haft hana í
flimtingum sem framsóknareftiröpun og
framgöngu sem minnti á Jón Gnarr!
En nú voru landsfundarfulltrúar
komnir með upp í kok, þótt þeir sem best
áttu að fylgjast með skynjuðu fátt. Þeir
tóku ekki annan púls á fundinum en á
sínum eigin úlnlið. Landsfundarfulltrúar
sýndu ótvírætt að þeir höfðu skömm á
áframhaldandi aumingjadómi.
En það hlýtur að vera fróðlegt fyrir
yfirlýsta andstæðinga ESB-aðildar að
heyra mat fréttaskýrenda „RÚV“ og
stjórnmálafræðinga þeirra í framhaldinu.
Þeir gáfu allir til kynna að í „sáttinni“
sem var hafnað hefði falist heimild til
forystu Sjálfstæðisflokksins til að fara í
kringum vilja flokksins síns og að sveigja
inn á svikabrautina Steingríms, eftir því
sem henta kynni eftir kosningar.“ bj
framhald af bls. 2
um 950 milljarðar af Lánasýslu ríkisins og
svo þegar allt er lagt saman; raunverulegt
tap vegna lána í vanskilum, yfirvofandi
tap vegna óuppgreiðanlegra skuldabréfa
sjóðsins og svo síðan væntanlegt tap vegna
flatra niðurskrifta á lánum fara stærðirnar
að stækka!
Hvað er hægt að gera til
þess að ýta verðtryggingu
út?
Verðtrygging húsnæðislána hvílir á tveimur
meginstoðum. Annars vegar á verðtryggingu
lífeyrisréttinda sem hefur skapað gríðarlega
eftirspurn eftir löngum verðtryggðum eign-
um og hins vegar ríkisábyrgð á útgáfum
Íbúðalánasjóðs sem hefur fullnægt þessari
eftirspurn án þess að lífeyrissjóðirnir hafi
þurft að hafa áhyggjur af útlánaáhættu.
Sé þessum tveimur stoðum kippt undan
fellur verðtryggingin sjálfkrafa niður að
miklu leyti og við taka væntanlega lán með
breytilegum nafnvöxtum sem yrðu veitt af
bönkunum. Ef það telst of róttæk aðgerð
að afnema verðtryggingu lífeyrisréttinda er
hægt að benda á fordæmi Breta sem gefa
út sérstaka þaksetta verðtryggingarvísitölu
(Limited Price Index) sem viðmiðun
í lánaviðskiptum og réttindareikningi
lífeyrissjóða. Slík þaksett vísitala er þannig
gjörð að hún hækkar aldrei umfram ákveðið
mark á ársgrundvelli – til að mynda 4-5%.
Lántakendur borga þannig hærri vexti en eru
varðir fyrir verðbólguáhættu og þaksett lán
má því kalla blending á milli nafnvaxta og
verðtryggingar.
Þrátt fyrir að öll ný útlán væru óverð-
tryggð yrði samt sem áður stór verðtryggður
lánastabbi til staðar og það mun taka
töluverðan tíma að vinna niður það
skuldafjall sem nú þegar hefur verið hróflað
upp. Það er ljóst að sum heimili ráða ekki
við skuldir sínar og verða að fá einhverja
úrlausn sinna mála – í slíkum tilvikum
verða lánveitandi og lántaki að vinna úr
sínum málum. Hvað almennar aðgerðir
snertir er nauðsynlegt að huga nákvæmlega
að því hvað er gert. Fyrsta skrefið fælist þó
ávallt í endurskipulagningu og jafnvel lokun
Íbúðalánasjóðs í núverandi mynd.
Í fyrsta lagi er nauðsyn að lágmarka tap
ríkisins og í öðru lagi að sjóðurinn hefji að
lána út óverðtryggt og án ríkisábyrgðar, sé
honum yfirhöfuð ætlað að starfa áfram. Um
leið og brotist yrði út úr þeirri bóndabeygju
sem Íbúðalánasjóður er nú fastur í, væri
hægt að nýta höftin og þá lágu vexti sem
fylgja þeim til þess að endurfjármagna allan
lánastabba Sjóðsins á lægri verðtryggðum
vöxtum og tryggja þannig lægri
greiðslubyrði.
Í annan stað er nauðsynlegt að huga vel
að því hvernig að núverandi aðstoð hins
opinbera er best beitt. Til að mynda verður
ekki séð að það þjóni miklum tilgangi að
greiða út vaxtabætur sem fara beint inn á
rekstrarreikning heimila og þaðan út aftur
sem einkaneysla. Í stað þess mætti frekar
verja fjármunum til þess að vinna á höfuðstól
lánanna svo sem með þaksetningu verðbóta
sem skilgreinir það fyrirfram (en ekki eftirá)
að verðtryggð lán skuli ekki hækka umfram
ákveðið mark á ársgrundvelli. Með slíkri
þaksetningu væri hægt að vinna niður
nafnvirði lánanna yfir tíma.
En er verðtrygging slæm?
Síðasta haust vann undirritaður skýrslu
með hagfræðingunum Valdimar Ármann
og Sigurði Jóhannessyni um verð tryggingu
frá öllum hliðum fyrir Samtök fjármála-
fyrirtækja. Skýrslan bar heitið Verðtrygging
– nauðsyn eða val og þar voru færð rök fyrir
því að verðtryggingin sé að mörgu leyti óholl
fyrir landið, að minnsta kosti hvernig henni
hefur verið beitt hérlendis. Verðtryggingin
skapi bæði of mikinn hvata til skuldsetningar
og varpi of mikilli þjóðhagslegri áhættu á
herðar heimila landsins sem þurfi að taka á
sig áhættu vegna verðbólguskella. Hún hafi
einnig valdið ákveðnu kæruleysi gagnvart
verðbólgu og torveldað peningamálastefnu
Seðlabankans.
Mikið af þessari gagnrýni á reyndar
við um það hvernig verðtryggingin hefur
verið sett saman við aðra skilmála – þ.e.
jafngreiðslur og 40 ára tímalengd – með
Íslandslánum eins og farið er yfir hér að
ofan. Það er hins vegar engin lausn að banna
verðtryggingu eina og sér – val í lánamálum
verður alltaf af telja af hinu góða. Hins vegar
er hægt að gera ýmislegt til þess að leysa
verðtryggingu af hólmi og fá heilbrigðara
lánaumhverfi.
Einnig er hægt að benda á að
meginvandinn nú sé ekki endilega sá að
lánin hafi fylgt verðbólgu með verðtryggingu
heldur mun fremur að fasteignaverð og laun
hafa ekki gert það á síðustu 4 árum. Besta
leiðin út úr skuldavandanum felst í hagvexti
og hækkandi ráðstöfunartekjum.
Af öllum sólarmerkjum af dæma
er verðtrygging á leið út af íslenskum
fjármagnsmarkaði. Hins vegar er viðbúið
að áfram verði töluverð eftirspurn eftir
þessum verðtryggðu lánum þar sem þau
gefa færi á mikilli skuldsetningu með lítilli
upphafsgreiðslubyrði og gefa því fólki
færi á því að kaupa mun stærri eignir en
óverðtryggð lán. Og það er meginástæðan
fyrir almennri notkun verðtryggingar
hérlendis í lánaviðskiptum. Enginn veit hvað
átt hefur, fyrr en misst hefur.