Vísbending - 18.06.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 2 4 T B L 2 0 1 3
Aðrir sálmar
Fyrirgefning skuldanna
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Þrátt fyrir heiti dálksins hefur ekki verið mikið vitnað til heilagrar
ritningar. Nú hafa kristin gildi hafist
til virðingar á ný og í ljós kemur að
stefna ríkisstjórnarinnar fellur vel að
Gamla testamentinu. Í 15. kafla fimmtu
Mósebókar segir hvað gera skuli við
skuldir landsmanna og eins hvernig
meðhöndla skuli útlendinga:
„Sjöunda hvert ár skaltu fella niður
skuldir. Eftir þessum reglum skaltu fella
niður skuldir: Sérhver lánardrottinn skal
falla frá kröfum vegna láns sem hann
hefur veitt náunga sínum. Hann skal ekki
ganga eftir greiðslu hjá náunga sínum
og meðbróður því að niðurfelling skulda
hefur verið boðuð vegna Drottins. Þú
mátt ganga hart að útlendingi en þú skalt
gefa bróður þínum það eftir sem þú átt
hjá honum.
Raunar á enginn þín á meðal að vera
fátækur því að í landinu, sem Drottinn,
Guð þinn, fær þér sem erfðaland og þú
tekur til eignar, mun Drottinn blessa þig
ríkulega ef þú aðeins hlýðir Drottni, Guði
þínum, og gætir þess að halda öll ákvæðin
sem ég set þér í dag. Því að Drottinn, Guð
þinn, mun blessa þig eins og hann hét
þér. Þá munt þú lána mörgum þjóðum en
sjálfur ekki þurfa að taka lán og þú munt
ríkja yfir mörgum þjóðum en engin mun
ríkja yfir þér.
Ef einhver bræðra þinna er fátækur
í einni af borgum þínum í landinu sem
Drottinn, Guð þinn, gefur þér skaltu ekki
loka hendi þinni fyrir fátækum bróður
þínum með harðýðgi heldur skalt þú
ljúka upp hendi þinni fyrir honum. Þú
skalt lána honum það sem hann skortir.
Gæt þess að hleypa ekki þessari
ódrengilegu hugsun að: „Nú er skammt
til sjöunda ársins þegar skuldir skulu
felldar niður,“ og þú lítir þurfandi bróður
þinn illu auga og gefir honum ekkert. Þá
mun hann ákalla Drottin og ásaka þig og
það verður þér til syndar.
Þú skalt gefa honum fúslega en
ekki með ólund því að fyrir það mun
Drottinn, Guð þinn, blessa öll þín verk
og hvað sem þú tekur þér fyrir hendur.
Því að aldrei mun fátækra vant verða í
landinu og þess vegna geri ég þér þetta
að skyldu: Ljúktu upp hendi þinni
fyrir meðbræðrum þínum, fátækum og
þurfandi í landi þínu.“ bj
framhald af bls. 1
lífeyrisréttinda hópsins. Í þessari grein er
horft á það hvernig lífeyrisréttindin aukast
og m.a. höfð hliðsjón af útreikningum
sem finna má í skýrslu sem unnin var fyrir
nefndina.1
Aðferðafræði
Í fyrstu var skoðuð raunveruleg dreifing
allra greiðslna til ellilífeyrisþega hjá TR
vorið 2012. Greiðsludreifingin er mjög
misjöfn eftir aldri því að sumir hafa
sáralítil réttindi meðan aðrir hafa greitt
alla sína tíð í lífeyrissjóð og fá há eftirlaun.
Til þess að búa til stærðfræðilegt líkan
um þessi réttindi varð að máta nokkrar
líkindadreifingar við hópinn. Þetta er
nauðsynlegt til þess að hægt sé að reikna
hver réttindin væru hjá Tryggingastofnun
m.v. mismunandi forsendur.
Oft er miðað við að tekjur fylgi
lognormal-dreifingu og það gildir oftast
á almennum vinnumarkaði. Sú dreifing
reyndist ekki passa vel við greiðslur úr
lífeyrissjóðum núna. Var þá gripið til
þess ráðs að flokka tekjurnar í ákveðin
bil og finna líkindadreifingu sem félli
vel að þeirri flokkun. Poisson-dreifingin
passaði allvel (sjá mynd 1) og Poisson-
dreifingar voru notaðar sem grunnur að
tekjudreifingu úr lífeyrissjóði þar sem
meðaltalið var látið hreyfast með spá um
hækkandi meðallaun.
Á myndinni sést að raunveruleg
dreifing (græni ferillinn) er þannig, að
nokkur hluti fær 400 þúsund krónur
eða meira í tekjur frá lífeyrissjóðunum
meðan nálgunin gerir ekki ráð fyrir því.
Að öðru leyti er stærðfræðilíkanið allgott.
Á ferlunum sést að langflestir eru með
innan við 100 þúsund krónur í tekjur
úr lífeyrissjóðunum. Nokkur hluti (milli
fimm og tíu prósent) fær engar greiðslur
úr lífeyrissjóði. Þetta er fyrst og fremst fólk
sem er komið umfram áttrætt og annað
hvort vanrækti að greiða í lífeyrissjóð eða
var aldrei á vinnumarkaði.

Framtíðin
Það skiptir auðvitað meginmáli að
vita hvernig líklegt er að greiðslur úr
lífeyrissjóðum muni þróast á næstu
áratugum. Ná lífeyrissjóðirnir í raun og
veru því markmiði sínu að greiða tæplega
60% af tekjum í lífeyri? Sumum kann
að þykja að það sé ekki metnaðarfullt
markmið, en er eigi að síður það sem hægt
er að ná með því að greiða 12% iðgjöld
í lífeyrissjóð í um 40 ár. Eftir því sem
vaxtastig verður lægra er hætt við að getan
til þess að greiða lífeyri verði minni.
Á mynd 2 sést hvernig lífeyrisgreiðslur
dreifast nú og í framtíðinni samkvæmt
hliðstæðu stærðfræðilíkani og notað
var við útreikninga fyrir nefndina.
Sýndir eru fimm ferlar eftir fæðingarári
lífeyrisþeganna. Minnstar eru tekjurnar
fyrir þá sem fæddust árið 1932 og eru
nú liðlega áttræðir. Þeir sem fæddust
tíu árum síðar eru heldur betur settir og
svo koll af kolli. Þó má sjá það af síðasta
ferlinum, sem miðar við fólk, sem fætt
er 1982, að jafnvel þá er gert ráð fyrir
því að nokkur hluti fái tiltölulega lítinn
ellilífeyri, þó svo að meðaltalið færist
sífellt ofar. Þetta skýrist af því að alltaf
er nokkur hluti sem ekki greiðir mikið
í lífeyrissjóði vegna stopuls vinnuferils.
Myndin sýnir þó ótvírætt að toppurinn
á ferlinum hefur færst frá því að vera um
eða úr innan við 100 þúsund krónur í
greiðslur á mánuði í 200 til 300 þúsund
krónur. Þess má geta að ferillinn færist í
átt að því að vera lognormal-dreifður eins
og fræðin gera ráð fyrir.
Nást markmiðin?
Á það hefur ítrekað verið bent að það
bæði eykur mikið tekjur frá lífeyrissjóðum
og eflir þjóðarhag almennt, ef menn vinna
lengur og bíða með töku lífeyris sem
lengst. Frestun vinnuloka frá 67 ára aldri
til sjötugs eykur t.d. lífeyrisgreiðslurnar
um það bil 30%. Þannig geta elli-
lífeyrisþegar náð sér í talsvert góða kjara-
bót, ef vilji og heilsa leyfa.
Miðað við núverandi kerfi almanna-
trygginga myndu mánaðarlegar greiðslur
frá Tryggingastofnun lækka úr um 118
þúsund krónum í um 37 þúsund krónur
við það að greiðslur úr lífeyrissjóðum
hækkuðu úr 110 þúsund krónum í 250
þúsund krónur á mánuði.
Ef almannatryggingakerfinu er ekkert
breytt er því ljóst að smám saman næst
það markmið að almenna lífeyrissjóða-
kerfið taki við af kerfi almannatrygginga.
Þó er ólíklegt að það haldist óbreytt
næstu áratugi. Núverandi stjórnarflokkar
hafa gefið til kynna að þeir hyggist
draga úr ýmsum skerðingum lífeyris
almannatrygginga sem komið var á í tíð
síðustu stjórnar. Þannig verður kerfið
réttlátara, en jafnframt leggjast byrðar á
framtíðarkynslóðir í formi aukinna skulda
ríkissjóðs. Einstigið á milli skulda og
réttlætis er vandratað.
Heimild:
1 Talnakönnun: Kostnaðaráhrif af
till ögum starfshóps um endurskoðun
almanna tryggingalaga og einföldun
bótakerfis.