Vísbending - 09.09.2013, Blaðsíða 4
4 V Í S B E N D I N G • 3 5 T B L 2 0 1 3
Aðrir sálmar
Einfalt mál
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Af tekjutengdum greiðslum
Tíu félagar hittast á hverjum degi eftir vinnu og fá sér bjór. Reikningurinn hljóðar upp á 10 þúsund krónur.
Þeir skipta reikningnum á milli sín
með sama hætti og þeir greiða skatta
og styðjast þá við tekjutengt skattkerfi.
Því hærri tekjur því meira er
greitt. Því lægri tekjur því lægri er
greiðslan og jafnvel er ekkert greitt.
Framsóknarmenn vita að einfalt er að lækka skuldir heimilanna.
Á mbl.is birtist frétt þann 23.4.:
„Frosti Sigurjónsson, frambjóðandi
Framsóknar flokksins í Reykjavík, segir að
þær krónueignir kröfuhafa í þrotabúum
bankanna, sem framsóknarmenn vilja
að notaðir verði til að lækka skuldir
heimilanna, megi greiða til bankanna á
1520 árum. Höfuðstóll lána einstaklinga
lækki hins vegar strax þegar aðgerðin
komi til framkvæmda. ...
Össur spurði m.a.: „Sé 300 milljörðum
dælt út í hagkerfið, þar sem þegar er allt
of mikið peningamagn í umferð, myndi
það ekki hafa þensluáhrif svipuð því sem
raunin varð með Kárahnjúkavirkjun,
valda verðbólguþrýstingi og éta upp
stóran hluta einskiptislækkunar á höfuð
stól skulda – auk þess að viðhalda
fjármagnshöftum?“
Svar Frosta við spurningunni var þetta:
„Niðurfærsla skulda heimila leiðir ekki
sjálfkrafa til aukningar peningamagns.
Hér skiptir aðferðin máli. Ef lækkunin
væri staðgreidd til lánastofnana, þá myndi
það vissulega leiða til aukningar og auka
hættu á þenslu. Ef lækkunin er greidd út
á löngum tíma (t.d. 20 árum) þá yrðu
þensluáhrifin hverfandi.“
Össur velti fyrir sér hvort þetta þýði að
skuldalækkun heimilanna ætti að koma til
framkvæmda á næstu 20 árum.
Frosti sagði í samtali við mbl.is, að
Össur væri að misskilja svar sitt. „Það
er hægt að gera þetta með tvennum
hætti. Annars vegar að greiða þetta út
til lánastofnana og þá fer peningurinn
í umferð. Hin leiðin byggir á því að
lánastofnanirnar þurfa ekki að fá þetta
greitt út þó að skuldin verði lækkuð
strax hjá þeim sem tóku lánin. Lána
stofnanirnar geta átt von á að fá þetta
greitt frá ríkinu á 1520 árum. Það er
hins vegar misskilningur hjá Össuri að
skuldararnir fá ekki leiðréttinguna sína
strax.““
Forsætisráðherra sagði við Eyjuna 8.9.:
„Í raun er þetta einfalt mál. Það þarf að
skapa ákveðið svigrúm til þess að hægt
sé að aflétta höftum. Það svigrúm er
miklu meira en nemur kostnaðinum við
leiðréttingu lána. Slík leiðrétting er líka
skynsamlegasta og réttlátasta leiðin til að
nýta hluta svigrúmsins.“ bj
Niðurstaðan var þessi:
• Fyrstu fjórir félagarnir greiða ekkert.
• Fimmti félaginn greiðir 100 krónur
• Sjötti greiðir 300 kr.
• Sjöundi greiðir 700 kr.
• Áttundi greiðir 1.200 kr.
• Níundi greiðir 1.800 kr.
• Tíundi félaginn (sá ríkasti)
greiðir 5.900 kr.
• Fyrstu fjórir félagarnir greiða ekkert
frekar en áður.
• Fimmti félaginn greiðir ekkert (100%
afsláttur)
• Sá sjötti greiðir 200 krónur í stað 300
króna (33% afsláttur)
• Sá sjöundi greiðir 500 krónur í stað
700 króna (28% afsláttur)
Þannig gengur þetta mánuðum saman
og allir virðast ánægðir og sáttir við sinn
hlut. Bareigandinn hefur hins vegar
áttað sig á því að þessir tíu fræknu vinir
eru hans bestu viðskiptavinir og því
nauðsynlegt að gera vel við þá. Dag einn
tilkynnir hann félögunum að hann hafi
ákveðið að veita þeim 20% afslátt. Í stað
þess að greiða 10 þúsund krónur verði
reikningurinn hér eftir átta þúsund krónur.
Auðvitað fagna vinirnir og ákveða að
halda sig við regluna um að hlutur hvers
og eins í reikningnum verði tekjutengdur.
Eftir sem áður greiða fjórir tekjulægstu
vinirnir ekki neitt. En hvernig er þá best
að skipta tvö þúsund króna afslættinum?
Félagarnir átta sig strax á því að ef tvö
þúsund krónum er skipt í sex hluti koma
333,33 krónur í hlut hvers og eins. En
það gengur auðvitað ekki að skipta
afslættinum á milli manna með þessum
hætti, enda yrði niðurstaðan sú að sá
fimmti og sá sjötti fengju í raun greitt
fyrir að drekka bjórinn. Sá fimmti fengi
233,3 krónur og sá sjötti um 33,3 krónur.
Bareigandinn kemur með lausnina.
Best sé að skipta afslættinum þannig að
þeir tekjulægstu fái hlutfallslega mesta
afsláttinn. Á þetta sættast félagarnir
og reikningurinn skiptist því þannig:
• Sá áttundi greiðir 900 krónur en ekki
1.200 krónur (25% afsláttur)
• Níundi félaginn greiðir 1.400 en
ekki1.800 (22% afsláttur)
• Tíundi félaginn, sá ríkasti, greiðir
4.900 krónur í stað 5.900 króna
(16% afsláttur)
Þannig eru allir félagarnir betur settir
en áður og sá fimmti fær nú að drekka
sinn bjór án þess að greiða nokkuð.
Þegar félagarnir eru að kveðja hvern
annan renna hins vegar tvær grímur
á menn.„Ég fékk aðeins 100 krónur í
minn hlut af tvö þúsund króna afslætti,“
hrópar sjötti félaginn. „Hann fékk
hins vegar eitt þúsund krónur – tíu
sinum meira en ég,“ bætir hann við og
bendir á þann tíunda og þann ríkasta.
„Þetta er rétt,“ hrópar sá fimmti sem nú
fékk að drekka frítt. „Ég sparaði einnig
aðeins hundraðkall. Þetta er ósanngjarnt.“
„Einmitt,“ bætti sjöundi maðurinn við.
„Þeir ríku fá alltaf meira í sinn hlut.“
„Bíðið nú aðeins,“ hrópar einn þeirra
fjögurra sem alltaf hafa drukkið
frítt. „Við fengum ekkert í okkar
hlut. Þetta er enn eitt dæmið um
óréttlæti. Líkt og í skattkerfinu
eru þeir tekjulægstu arðrændir.“
Þannig æsist leikurinn og endar
með því að tíundi félaginn er
umkringdur af hinum. Félagarnir níu
ganga síðan í skrokk á hinum ríka
sem fékk eitt þúsund króna afslátt.
Daginn eftir mæta félagarnir á barinn
en auðmaðurinn lætur ekki sjá sig.
Níumenningarnir drekka og spjalla. En
síðan kemur að uppgjöri. Þá rennur upp
fyrir þeim að þeir hafa ekki lengur efni á
því greiða fyrir drykkjuna. Þeir eiga ekki
einu sinni fyrir helmingi upphæðarinnar.
Þannig virkar tekjutengt skattkerfi.
Tíundi félaginn situr nú á öðrum bar og
drekkur sinn bjór í næði. Hann greiðir
nú aðeins fyrir það sem hann drekkur og
tekur ekki þátt í að greiða fyrir drykkju
annarra og sparar mikla peninga. Félagar
hans hafa hins vegar ekki lengur efni á
hittast á hverjum degi. Gamli barinn er
nú í niðurníðslu enda hefur stórkostlega
dregið úr viðskiptunum.
Dr. David R. Kamerschen, prófessor í
hagfræði við Háskólann í Georgíu, mun
hafa sett saman þessa dæmisögu sem hefur
verið notuð til að skýra með einföldum
hætti kosti og galla skattkerfisins.