Franskir dagar - 01.07.2004, Blaðsíða 6

Ópera um
Fransara og
íslenska
sveitastúlku
Flutningur á köflum úr óperunni Fóstur-
landsins freyja eftir franska tónskáldið Jos-
eph-Guy Ropartz hér á landi hlýtur að telj-
ast merkur viðburður. Þótt höfundur sé
frægt franskt tónskáld er þetta í raun ís-
lensk ópera aö efni og allri umgerð og ger-
ist á Islandi. Að auki er nú upplýst að hún
er byggð á raunverulegum atburði og per-
sónum.
Er sérstaklega viðeigandi að þessi ópera
Goietta- emkenmsskip skuli í fyrsta sinn veröa flutt 23. júlí í
konsertformi á Fáskrúðsfirði, þar sem
franskir þorskveiðisjómenn áttu athvarf,
lifandi eða látnir í kirkjugarðinum, þegar
þeir í þúsundatali komu á skútum sínum til
þorskveiða við Island í 300 ár. Og hún verð-
ur síöan flutt 24. júlí á Flöfn í Hornafiröi,
þar sem söguhetjunni skolaöi á land áriö
1873 í frægu sjóslysi.
Óperan Le Pays, sem hér hlýtur nafnið Fósturlandsins freyja, var skrif-
uð 1908-1910 og færð upp í borgarleikhúsinu í Nancy í Frakklandi
1912. Flún var komin á fjalirnar í Opera Comique í París við mikið lof
og góðar viðtökur þegar fyrri heimsstyrjöldin skall á og fólk fékk um
annaö að hugsa. Er í raun merkilegt aö ekki skuli hafa frést í marga
áratugi af þessari „íslensku" óperu.
Franskur diskur með nýrri upptöku af óperu þessari með Fílharm-
oníuhljómsveit Luxemburgar og frönskum söngvurum rak á íslenskar
fjörur með tilviljunarkenndum og skondnum hætti haustið 2002. Flug-
stjórinn Leifur Árnason rakst á þennan disk í grúski í plötubúð i Boston
í Bandaríkjunum og færði hann Jónasi Ingimundarsyni, píanóleikara.
Jónas varð stórhrifinn af þessum yndislegu, fallegu söngvum. Hann
sagöi óperu Ropartz sannarlega verðugt verkefni fyrir okkur íslendinga
að koma á svið. Verkiö kveikti líka í okkar þekktustu söngvurum, Berg-
Joseph-Guy Ropartz, höfundur óperunnar Fósturlandsins freyja.
þóri Pálssyni, Sigrúnu Hjálmtýsdóttur og Gunnari Guöbjörnssyni, sem
nú færa okkur hluta úr því. Sá mikli áhugamaður um frönsk samskipti
Albert Eiríksson, safnstjóri franska safnsins á Fáskrúðsfirði, tók til við
að koma þessu verkefni í framkvæmd á Frönskum dögum á Fáskrúðs-
firði.
Átökin milli konuástar og
föðurlandsástar
Þar sem óperan segir frá frönsku íslandssjómönnunum hafði Jónas
samband við Elínu Pálmadóttur, höfund bókarinnar um frönsku fiski-
mennina Fransí Biskví. Hún þekkti höfund óperutextans, Bretónann
Charles Le Goffic. Skömmu seinna skrifaði Elín fréttina um diskinn í
jólabréf til Ameríku, til Lou og Ralphs Weymouths, sem lengi var að-
míráll á Keflavíkurflugvelli, en afi hennar var annar þekktur bretónsk-
ur rithöfundur, Anatole le Braz. Lou skrifaði snarlega til baka að óperu-
höfundurinn Le Goffic hafi verið vinur afa hennar og þegar karlarnir
sátu saman yfir toddýi hefði afi hennar rakið söguþráðinn i sinni næstu
bók, um ástarævintýri fransks skipbotsmanns á íslandi. Strax skrifaði Le
Goffic alla söguna sem smásögu og birti 1908. Stal ekki aöeins þræð-
inum heldur líka titlinum „íslenska stúlkan". Tónskáldið Guy Ropartz las
smásöguna og fékk höfundinn til að umskrifa hana í tveggja tíma lang-
an óperutexta undir heitinu Le Pays. Gegnum millisafnaþjónustu Þjóð-
arbókhlöðunnar pantaði Elin þetta ófáanlega smásagnasafn til láns og
þýddi söguna, sem birtist i Lesbók Morgunblaðsins 17. júli sl. í tilefni
þessa óperuflutnings. Þar er hægt að sjá hve ótrúlega góða þekkingu
þessir menn höfðu á lífi bændafólks í afskekktri íslenskri sveit á síðari
hluta 19. aldar, sem þeir höfðu auðvitað af frásögnum bretónsku ís-
landssjómannanna.
Allir eru þessir höfundar Bretónar og óperan fjallar í raun um átök-
in milli konuástar og ættjarðarástar, milli konunnar á íslandi og heim-
þrárinnar til hinna kæru heimahaga á Bretagne. Heimþrá hans sjálfs
mun hafa verið kveikjan að þvi að þetta þekkta tónskáld sóttist svo eft-
ir þessu efni.
6