Franskir dagar - 01.07.2007, Blaðsíða 4

Franskir dagar - Les jours fran^ais
Franskir dagar 2007 |
Útgefandi: Auglýsingar: Ljósmynd á forsíðu og auglýsingaplakati:
Franskir dagar ° Málfríður Ægisdóttir Jóhanna Kr. Hauksdóttir
Kjartan Reynisson
Ritstjórn og ábyrgð: Hönnun, umbrot og prentun:
Elísa Jónsdóttir Héraösprent, www.heradsprent.is
Texti: Albert Eiríltsson
Þjóðskáldið Páll
/ ár eru liðin 180 ár frá fœðingu þjóðskáldsins Páls Ólafssonar frá Kolfreyjustað, afþví tilefiú flytja Sigrún Hjálmstýsdóttir, Bergþór
Pálsson og Anna Guðný Guðmundsdóttir m.a. nokkur Ijóða hans á tónleikum í Fáskrúðsfjarðarkirkju á Frönskum dögum.
Víst er að lífseigasti kveðskapur
íslenskra bókmennta er ferskeytlan
sem barst bæ frá bæ með gestum og
gangandi. Mörg vísan var ekki fest á
blað fyrr en áratugum eftir að hún var
mælt af munni fram. Páll var orðinn
þjóökunnur fyrir skáldskap sinn löngu
áöur en nokkuð var prentað eftir hann.
Reyndar komu kvæði hans ekki á bók fyrr
en um aldamótin. Páll Ólafsson er gott
dæmi um alþýðuskáld sem elur manninn
í heimahéraði við sveitastörf og yrkir um
þau hversdagsbundnu atvik sem á vegi
hans verða. Ljóð hans eru, líkt og flests
yrkjandi sveitafólks þessa tíma, haglega
rímuð kvæði um einkar hversdagsleg efni;
hesta, hunda, diykkjur og sveitaatburði af
ýmsu tagi. Páll var ákaflega hraðkvæður
sem þótti, og þykir enn, mikilsverður
eiginleiki og hagmælskan leiftrar af
bestu kvæðum hans og visum. Eins og
fleiri skáldbændur var Páll gleðimaður
sem þótti sopinn góður og hafði yndi af
aö yrkja þar um eins og algengt var á
þessum tíma.
Páll Ólafsson fæddist á Dvergasteini
við Seyðisfjörö 8. mars 1827. Foreldrar
hans voru Ólafur Indriðason (1796-1861)
og Þórunn Einarsdóttir (1793-1848). Páll
ólst upp á Kolfreyjustað þar sem faðir
hans var prestur frá 1832 til dauðadags.
Systur hans voru Anna (1823-1891),
Ólafía (1825-1884) og Þórunn (1830-).
Seinni kona Ólafs var Þorbjörg Jónsdóttir
(1830-1910) saman eignuðust þau
Jón skáld og ritstjóra (1850-1916) og
Kristrúnu (1856-1929).
Páll stundaði heimanám hjá föður
sínum og nam einn vetur hjá Sigurði
Gunnarssyni í Vallanesi. Var vinnumaður
hjá mágum sínum Siggeiri Pálssyni
og Birni Péturssyni 1848-53, siðan
lausamaður. Varð vorið 1855 ráðsmaður
á Hallfreðarstöðum hjá ekkjunni Þórunni
Pálsdóttur( 1811 -1880) sem hann gekk að
eiga í júlí ári seinna, þau skildu. Seinni
kona Páls var Ragnhildur Bjömsdóttir
(1843-1918). Þau giftu sig 5. nóvember
1880. Börn Páls og Ragnhildar em Bjöm
Skúlason Pálsson (1881-1882), Sveinbjörn
(1882-1885), Björn Kalman (1883-1956),
Þormóður (1884-1885), Bergljót (1887-).
Á ámnum 1856-1892 bjuggu Páll
og Ragnhildur á Hallfreðarstööum,
Bergþór, Anna Guðný og Diddú.
Höfða á Völlum, Eyjólfsstöðum, aftur
á Hallfreðarstöðum og loks í Nesi
í Loðmundarfirði 1892—1900. Þau
Ragnhildur fluttu að Sigurðarstöðum
á Melrakkasléttu til Guðrúnar, systur
hennar, síðar að Presthólum til séra
Halldórs Björnssonar, bróður Ragnhildar,
en vorið 1905 til Reykjavíkur. Páll var
umboðsmaður Skriðuklaustursjarða
1865—96 og alþingismaður N.-Múlasýslu
1867 og 1873 (varaþingmaður), 1874 til
1875 er hann sagði af sér.
Gunnar Gunnarsson skáld sagði um
Pál Ólafsson að hann hefði veriö „laus
við hverskonar fordild og tepruskap”
og færði „í hljóðstafi allt það er fýrir
augu og eym bar og í hugann kæmi".
Vist er um það að Páll sótti yrkisefnin
gjarnan í sitt nánasta umhverfi, þennan
hvunndagsheim bóndans sem hann
þekkti svo vel og það er kannski það
fyrst og fremst sem gerði það að verkum
aö ljóð hans vom svo vinsæl og fundu
sér vísan stað í hjörtum samferðamanna
hans.
Um Pál sagði Jónas Jónsson eftirfarandi;
„ ... í Páli Ólafssyni braust ljóðgáfan
fram með ómótstæðilegri orku. Hann
talaði mælt mál í ljóðum. Rímsnilld hans
og orðaforði var nálega takmarkalaus.
Hann kastaði fram vísum, orti kvæði
og ljóðbréf frá æskudögum og fram á
grafarbakkann.”
Páll Ólafsson lést í Reykjavík á
Þorláksmessu árið 1905.