Neytendablaðið - 01.03.2013, Blaðsíða 21

Ekki hefur verið gerð ítarleg rannsókn á matvælasóun
hér á landi en leiða má líkur að því að ástandið sé
svipað og í nágrannalöndunum. Í nýrri rannsókn, sem
dönsku neytendasamtökin stóðu meðal annars að,
kemur í ljós að Danir henda mun meiri mat en þeir
sjálfir gera sér grein fyrir. Talið er að meðalfjölskyldan
hendi mat fyrir 10.000 danskar krónur á ári eða um
230.000 kr. Danir eru hins vegar mjög áfram um að
minnka þessa sóun.
matarplan minnkar sóun
Afstaða Dana til matarsóunar var könnuð auk þess sem
lögð voru verkefni fyrir rýnihóp. Meginmarkmið rann-
sóknarinnar var að skoða hvort hægt væri að minnka
matvælasóun með því að breyta venjum fólks. Eitt af
því sem veldur sóun er skipulagsleysi. Í könnun sem
gerð var meðal 1.000 Dana kom í ljós að 52% ákveða
aldrei eða mjög sjaldan matseðilinn fram í tímann.
Þátttakendur í rannsókninni voru fengnir til að gera
matseðil fyrir vikuna. Í ljós kom að fyrir marga var
mikið átak bara að setjast niður og ákveða kvöldmat
fram í tímann. Eftir að hafa tekið þátt í verkefninu voru
þó allir sammála um að góð skipulagning og áætlun um
máltíðir vikunnar hjálpaði til við að minnka sóun. Meira
yrði úr matnum og færri ferðir í matvöru verslun væru
af hinu góða enda sparaði það bæði tíma og minnkaði
óþarfa innkaup. Mörgum þátttakendum fannst henta
betur að gera matseðil til styttri tíma eða 2-4 daga í
senn þar sem lítið þarf til að setja vikuplan úr skorðum.
Flestir höfðu verslað í matinn svo til á hverjum degi og
upplifðu mikinn létti við breytt skipulag.
tilboð á útrunnum matvælum
Þátttakendurnir kölluðu eftir því að verslanir hefðu mat
sem væri að renna út á dagsetningu á ákveðnum stað
og gæfu góðan afslátt. Slíkt væri ábyrgt af hálfu versl-
unarinnar og neytendur myndu nýta sér slík tilboð. Þá
voru þátttakendur sammála um að erfitt væri að stand-
ast magntilboð en niðurstaðan væri þó að oft væri nýt-
ing in af slíkum kaupum léleg.
afgangar
Þátttakendur játuðu að elda oft ríflega og afgöngum
væri því hent. Þeir voru opnir fyrir því að minnka að-
eins skammtana þegar eldað væri fyrir heimilisfólkið
en það væri hins vegar sérstaklega vandræðalegt ef
ekki væri nægur matur fyrir gesti. Eins þótti alls ekki
við hæfi að fara fram á að fá að taka afganga með heim
af veitingastöðum.
gleymt í frysti
Flestir þekkja það eflaust að nota frystinn sem nokkurs
konar dvalarstað fyrir afganga áður en þeim er hent.
Margir þátttakendur viðurkenndu að hafa litla stjórn á
birgðahaldinu í ísskápnum og frystinum. Afgöngum
væri hent í frystinn til þess eins að enda í ruslinu í
næstu tiltekt. Fólk var beðið um að halda birgðahald
yfir matvörur í ísskápnum og í frystinum, þ.e. skrá allar
hreyfingar inn og úr þeim. Þetta reyndist þrautin
þyngri og voru þátttakendur sammála um að þessi að-
ferð væri of flókin og tímafrek þótt vissulega væri til
bóta að hafa góða yfirsýn yfir matvælabirgðirnar á
heimilinu. Var talið hugsanlegt að nýta mætti snjall-
síma til að lesa strikamerkin á vörunum og halda
þannig utan um birgðahaldið. Það væri þó fyrir öllu að
framkvæmdin væri einföld og tæki lítinn tíma.
kynslóðamunur
Almennt taldi yngra fólk í lagi að leifa mat og það setti
gjarnan of mikinn mat á diskinn. Eldra fólk á auðveld-
ara með að skammta sér passlega og leifir síður. Fólk í
tekjulægri hópum hendir síður en tekjuhærra fólk mat
sem er útrunninn. Lágtekjufólk treystir betur á eigin
dóm greind þegar kemur að því að meta hvort maturinn
sé í lagi þótt stimpillinn segi annað. 95% tekjulágra
Dana segjast sannreyna á eigin skinni hvort varan sé í
lagi en í tekjuhæsta hópnum er hlutfallið aðeins 64%.
Sjá meira um matvælasóun á ns.is, undir matvæli. Þar má einnig
sjá hlekk á dönsku rannsóknina
-BP-
Að minnka
matarsóun
- Skipulag í matarinnkaupum og matseðill fram í tímann
NEYTENDABLAÐIÐ // MARS 2013 // matarsÓuN 21