Ægir - 01.02.2001, Blaðsíða 6

6
P I S T I L L M Á N A Ð A R I N S
Fulltrúar Starfsgreinasambands Íslands
gengu á fund ríkisstjórnarinnar í byrj-
un febrúar og gerðu henni grein fyrir
áhyggjum sambandsins af atvinnu- og
byggðamálum á landsbyggðinni, sem
síðustu ár hefur átt verulega undir
högg að sækja með tilheyrandi fólks-
flótta. Þetta gerist á sama tíma og góð-
æri ríkir í efnahagsmálum og mikil
þensla er á vinnumarkaði á höfuðborg-
arsvæðinu. Málefni fiskvinnslufólks
voru einnig til umræðu á fundinum
enda hafa uppsagnir í fiskvinnslu verið
mjög tíðar síðustu vikur. Lagðar voru
fram eftirfarandi spurningar sem
Starfsgreinasambandið óskar eftir að fá
svör við frá ríkistjórn Íslands sem fyrst:
Hver er stefna stjórnvalda í byggða-
og atvinnumálum? Hvernig er hægt
að minnka útflutning á óunnum fiski?
Er hægt að tryggja að íslensk fisk-
vinnsla fái ávallt tækifæri á að bjóða í
allan fisk sem er veiddur innan ís-
lensku lögsögunnar? Er hægt að gera
fiskvinnsluhúsum án útgerðar kleift að
eignast kvóta? Hvernig er hægt að
tryggja starfsöryggi fiskvinnslufólks?
Hver er stefna hins opinbera í málefn-
um atvinnulausra? Geta stjórnvöld
beitt sér fyrir því að sett verði á legg
nefnd sem rannsaki afleiðingar þess
þegar stór fyrirtæki og atvinnutæki
eru seld á milli byggðarlaga?
Starfsgreinasamband Íslands lýsir
sig reiðubúið að koma að þeirri vinnu
sem til fellur vegna ofangreindra verk-
efna. Þá hefur Starfsgreinasambandið
myndað starfshóp sem vinna á drög að
sjávarútvegsstefnu sambandsins þar
sem hagsmunir landverkafólks verði
hafðir að leiðarljósi bæði varðandi at-
vinnu- og starfsöryggi. Fiskvinnslu-
fólk, sem af trúmennsku hefur unnið
þau störf sem um aldaraðir hafa,
brauðfætt þessa þjóð getur ekki lengur
sætt sig við að vera afskipt í umræð-
unni um sjávarútvegsmál. Marka verð-
ur nútíma sjávarútvegsstefnu sem taki
mið af hagsmunum þessa fólks og
byggðarlaganna sem að því standa.
Fiskvinnslufólk vill ekki sjávarútvegs-
stefnu sem byggir á því að þrjú til
fjögur stór útgerðar- og fiskvinnslufyr-
irtæki á Íslandi verði allsráðandi á
markaðnum. Fiskvinnslufólk varar við
kerfi sem byggir á því að svokallað
„eignarhald“ færist úr byggðarlögun-
um inn í stórhýsi olíu- og tryggingar-
félaga og til annarra sægreifa.
Fiskvinnslufólk telur mikilvægt að
sátt náist um stjórnun fiskveiða því af-
staðan til stjórnunar fiskveiða hefur
skipt þjóðinni upp í marga mismun-
andi hópa allt frá því að kvótakerfinu
var komið á um áramótin 1983-´84.
Frá þeim tíma hefur ríkt mikil óeining
um kvótakerfið, þrátt fyrir að gerðar
hafi verið á því ýmsar breytingar frá
upphafi. Skoðanir okkar taka oftast
mið af því umhverfi sem við búum í og
þekkjum. Sjómenn, fiskvinnslufólk,
útgerðarmenn, trillusjómenn, fisk-
verkendur og hinn almenni þjóðfélags-
þegn hafa mismunandi hagsmuna að
gæta og þar sem hagsmunir þessara
hópa eru að miklu leyti mjög ólíkir,
gerir það málið mjög flókið meðan
ekki næst sátt um. Í þeim vill góður
meirihluti sjá breytingar á gildandi
fiskveiðistjórnunarkerfi á einn eða
annan hátt.
Mikilvægt er að kvótakerfinu verði
breytt þannig að hluti aflaheimilda
verði bundinn við skip og óframseljan-
legur. Það er einnig mikilvægt að afla-
heimildir verði að hluta til bundnar
við byggarlög og/eða fyrirtæki. Ljóst
er að ef tekst að binda veiðiheimildir
við byggðarlög treystir það til muna
byggðina í landinu og eykur t.d. af-
komuöryggi fiskvinnslufólks til muna.
Ég tel þetta reyndar vera öflugustu að-
gerðina í byggðamálum til að sporna
við fólksflóttanum af landsbyggðinni
til höfuðborgarsvæðisins.
Hins vegar tel ég að útspilið með
1500 tonnin, svokallaðan byggða-
kvóta, hafa verið illa ígrundaða hug-
mynd sem kalli á endurskoðun. Það
gengur ekki upp að sjávarútvegskerfið
okkar sé þannig uppbyggt að nýir að-
ilar geti ekki komist inn í greinina
nema með óviðráðanlegum kostnaði.
Kerfið þarf að vera þannig uppbyggt
að eðlileg nýliðun geti átt sér stað. Það
gengur heldur ekki að gera kerfið að of
hagrænu kerfi þar sem hagsmunir
fólks eru fyrir borð bornir. Það á ekki
að þykja sjálfsagt að fólk í sjávarpláss-
um verði endalaust að víkja fyrir hag-
ræðingunni sem felst í að útgerðar-
maðurinn selji allar sína veiðiheimild-
ir í annan landshluta og því borið við
að það sé þjóðhagslega hagkvæmt.
Þá hafna ég uppboði á veiðiheimild-
um og veiðileyfagjaldi, sem er auka-
skattur á landsbyggðina og aðild að
Evrópusambandinu, verði það til þess
að við missum yfirráðaréttinn yfir auð-
lindinni.
Atvinnuhagsmunir og réttarstaða
fiskvinnslufólks og sjómanna ásamt
hagsmunum byggðarlaganna verða að
fá ákveðið vægi í fiskveiði- og sjávar-
útvegsstefnu framtíðarinnar. Hvorugt
þarf að vera í nokkurri andstöðu við
markmið um að hámarka afrakstur líf-
ríkisins og hagkvæmni í rekstri.
„Stál og hnífur
er merki mitt...“
Pistil febrúarmánaðar skrifar Aðalsteinn Baldursson,
formaður matvælasviðs Starfsgreinasambands Íslands.