Ægir - 01.01.2004, Blaðsíða 11

11
R A N N S Ó K N A R N E F N D S J Ó S LY S A
Með lögum um Rannsóknar-
nefnd sjóslysa, sem Alþingi sam-
þykkti árið 2000, varð veruleg
breyting á starfsemi nefndarinnar.
Jafnframt voru höfuðstöðvar
hennar fluttar frá höfuðborginni
til Stykkishólms. Í sjálfri nefnd-
inni eru fimm aðalfulltrúar og
þrír til vara, en starfsmennirnir
eru tveir; Jón A. Ingólfsson og
Guðmundur Lárusson. Formaður
Rannsóknarnefndar sjóslysa er
Ingi Tryggvason, lögfræðingur í
Borgarnesi.
Sjópróf á undanhaldi
„Ég geri mér ljóst að margir líta á
Rannsóknarnefnd sjóslysa sem
einskonar lögregluvald og að
vissu leyti óvin. Þetta er mikill
misskilningur og er að mínu mati
liður í þeirri röngu mynd sem
menn hafa af starfi nefndarinnar.
Með lögunum sem sett voru í
september 2000 var Rannsóknar-
nefnd sjóslysa markaður rammi
sem sjálfstæður rannsóknaaðili,
óháður ákæruvaldi og dómstól-
um. Í þessu felst að sjófarendur
geta komið að máli við okkur og
rætt sín mál án þess að það verði
notað gegn þeim í opinberum
dómsmálum. Það er sem sagt al-
veg skýrt að ekki er heimilt að
nota gögn Rannsóknarnefndar
sjóslysa í opinberum málarekstri.
Áður voru sjópróf opinbert réttar-
hald og þar höfðu menn tilhneig-
ingu til þess að verja sig. Sjópróf
eru hins vegar á undanhaldi, ekki
síst vegna þess að réttarstaða sjó-
manna hefur batnað, segir Jón A.
Ingólfsson, framkvæmdastjóri
sjóslysa.“
Vilja vita af öllum óhöppum
Fjöldi mála kemur inn á borð
Rannsóknarnefndar sjóslysa. Á
árinu 2002 voru skráð 149 mál
og 121 árið 2001. „Við höfum
verið að reyna að ýta við mönnum
að láta okkur vita um öll þau
óhöpp sem verða úti á sjó. Á
skipstjórnar- og útgerðarmönnum
hvílir ákveðin upplýsingaskylda
um slys og óhöpp til sjós, en
nokkur misbrestur er á að við
séum alltaf látnir vita. Þessu vilj-
um við breyta og því höfum við á
undanförnu misserum verið að
halda fundi vítt og breitt um
landið þar sem við kynnum okkar
hlutverk og fyrir hvað við stönd-
um. Til samanburðar við um 150
skráð mál hjá okkur árið 2002
voru 413 slík mál tilkynnt til
Tryggingastofnunar. Þessi munur
á tölum segir okkur að Rann-
sóknarnefnd sjóslysa er ekki til-
kynnt um nema hluta af þeim
slysum og óhöppum sem verða til
sjós. Á þessu þarf að verða breyt-
ing og ég er vongóður um að það
muni gerast þegar menn átta sig
á því hvaða hlutverk við höfum,“
segir Jón.
Gerir stundum
tillögur til úrbóta
„Okkar hlutverk er að leitast við
að komast að því hvað hafi orsak-
að slysin og í sumum tilfellum
gerum við tillögur til úrbóta til
þess að fyrirbyggja að þau endur-
taki sig. Og reyndar er það nú svo
að við vildum ekkert síður vita af
„næstum því „-slysum, þ.e. þegar
litlu hefur munað að slys yrðu til
sjós. Með því að fá vitneskju um
öll þessi tilvik eigum við auð-
veldar með að fá sýn yfir vinnu-
umhverfi sjófarenda, með það fyr-
ir augum að laga það sem þarf að
laga. Það er langt í frá öll mál ít-
arlega rannsökuð, en engu að síð-
ur er okkur nauðsynlegt að fá vit-
neskju um jafnt stærri óhöpp sem
minniháttar mál til þess að við
getum fengið mynd á hvort
ákveðnar aðstæður eða tæki um
borð í skipunum séu slysagildrur.
Skipstjórnarmönnum og útgerð-
Trúlega eru uppi ýmsar ranghugmyndir um starfsemi Rannsóknar-
nefndar sjóslysa. Sú mynd sem margir hafa af þessari opinberu nefnd er
að hún sé einskonar réttarlögga varðandi sjóslys, sem spyrji sjófarendur
sem lenda í hverskyns sjóslysum spjörunum úr í sjóprófum í dómssöl-
um. Þetta er þó ekki tilfellið, því störf nefndarinnar eru með öllu óháð
dómsvaldi og opinberum aðilum. Nefndin tekur vissulega til rannsókn-
ar slys og hverskyns óhöpp sem verða úti á sjó, en markmiðið er fyrst
og fremst að leita orsaka slysanna til þess að fyrirbyggja að þau endur-
taki sig.
Erum vinir sjófarenda
en ekki óvinir
- segir framkvæmdastjóri Rannsóknarnefndar sjóslysa,
sem telur á skorta að sjómenn viti fyrir hvað nefndin stendur
Guðmundur Lárusson starfar hjá Rann-
sóknanefnd sjóslysa í Stykkishólmi
ásamt Jóni A. Ingólfssyni, fram-
kvæmdastjóra.