Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 50

Tímarit Máls og menningar
íslandi þegar ég kynntist íslenzka
veginum, en það er vegartegund sem
hvergi er finnanleg nema á íslandi.
Allir íslenzkir vegir líta út fyrir að
vera jafn mikilvægir. Þeir eru allir
einbreiðir malarvegir, og þess er
þannig enginn kostur að greina á
milli þjóðvegar og sveitabrautar. í
þokkabót eru leiðir ekki merktar með
tölum. Það hlýtur að vera nokkur
raun fyrir ferðamann sem var.ur er
merktum leiðum að átta sig á því að
hann verður sjálfur að stjórna för
sinni um eyna með því að gera á eig-
in spýtur ferðaáætlanir út frá stöðum
og nöfnum. En ef til vill hefur þetta
fyrirkomulag sína kosti, því ferða-
langurinn sér þeim mun meira af
íslandi sem hann villist lengur.
Merkingar vega og almennt ásig-
komulag þeirra eru raunar til marks
um þjóðareinkenni íslendinga. Mér
er Ijóst að hér er ég kominn inn á
mjög svo þokukennt svið. Þjóðareðli
er aldrei afmarkað, áþreifanlegt sér-
kenni, heldur næsta útlínulaust safn
óljósra einkenna sem nota má til að
greina eina þjóð frá annarri. Nái
maður í rétt safn hinna augljósustu
sérkenna, gefur maður rétta lýsingu
á þj óðareðlinu!
En hvernig í þremlinum er hægt
að nota vegakerfi þjóðar til þess að
gefa hugmynd um þjóðleg sérkenni
hennar? Augljóst er að íslendingar
hafa ekki áhuga á þeirri óbrotnu og
almennu aðferð að sýna hvert hver
vegur liggur með því að merkja þá
tölum. íslendingar hafa meiri áhuga
á hverjum sveitabæ fyrir sig. Þeir
hafa meiri áhuga á skaphöfn manns
en hinu að meta hlutina á kaldrifjað-
an og kerfisbundinn hátt. Þeir hafa
áhuga á fólki sem manneskjum.
„Hvað lieitir þú, og ertu giftur, og
hvað áttu mörg börn, og hvað finnst
þér gaman að lesa, og hvaða álit hef-
ur þú á þessu efni og hinu?“ Þannig
spyrja íslendingar alstaðar og ævin-
lega þegar maður ferðast um landið.
Það leynir sér ekki að eyþjóð er for-
vitin og spurul. Hún vill heyra fréttir
utan úr heimi. Auk þess vilja íslend-
ingar átta sig á því hvort þeim ber
að virða sérkenni einstaklingsins sem
mannveru í stað þess að líta á hann
sem tölu á braut lífsins. í þokkabót
liafa þeir nægan tíma. Þeir hafa tíma
til þess að hjakka á sveitavegi í stað
þess að æða áfram á hraðbraut. Þeir
kvarta ekki undan því þótt þeir kom-
ist ekki liratt áfram á vegunum sín-
um. íslendingar ferðast frá manni til
manns, frá sveitabæ til sveitabæjar.
Enda þótt einstakir sveitabæir
kunni að vera mjög nýtízkulegir og
eigi völ á fullkomnustu landbúnaðar-
tækjum, er tengiliðurinn, vegurinn
frá bæ til bæjar, með sönnu miðalda-
sniði. Þetta er sérkenni sem mótar
allt menningarlíf íslendinga og efna-
hagsmál þeirra. Maður getur dáðst
að hinum fullkomnustu framkvæmd-
um á íslandi en áttað sig þessu næst
160