Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Blaðsíða 30

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Blaðsíða 30
Tímarit Máls og menningar ið, er hitt víst að mörg verka Halldórs eiga sitthvað sameiginlegt með verk- um Brechts. Það er kannski ekki að undra þar sem þessir tveir eru sam- tímamenn, sem höfðu um hríð ekki alls óáþekka lífsskoðun og urðu raunar að nokkru leyti fyrir áhrifum af sömu höfundum, Shakespeare og Cervan- tes, Sinclair Lewis og Jaroslav Hasek svo að fáein dæmi séu nefnd. En í a.m.k. einu verka Halldórs er líkingin við ýmis verk Brechts slík, að vart verður hjá því komist að segja fullum fetum að Brecht sé þar nálægur. Þetta verk er Gerpla. I síðari hluta Gerplu, virðist Halldór nýta sér a.m.k. tvö verk Brechts, þ.e. útvarpsleikritið Das Verhör des Lukullus og smásöguna Casar und sein Legionar, en hún var upphaflega skrifuð sem kvikmyndahandrit. Að auki má finna efnis- og hugmyndatengsl með Gerplu og a.m.k. 10-15 öðrum verkum Brechts. Dálítil dæmaþula skal hér látin nægja þessu til stuðnings. Eitt helsta viðfangsefni Gerplu, styrjaldarrekstur, afstaða alþýðu til hans, orsakir hans og afleiðingar, er alþekkt yrkisefni Brechts. - Ranghugmyndir Mutter Courage um stríðið og samfélagið kalla dauð- ann yfir þörnin hennar öll, sambærilegar hugmyndir Þorgeirs og Þormóðs verða þeim báðum að fjörtjóni. - I fyrsta sinn sem Eilífur, hinn hugrakki sonur Courage, vinnur hetju- dáðir sínar í styrjöldinni, hlýtur hann hlýjar þakkir og ljúfar kræsingar. I næsta sinn teljast sömu dáðir hins vegar glæpur og Eilífur uppsker dauðann einn. Svipaða sögu er að segja af Olafi digra. I Hjartrósarborg fær hann ríkuleg laun fyrir kirkjubrennu en í Noregi eru brennur hans taldar argasti glæpur og stuðla þar ekki síst að falli hans. - í Mutter Courage er um það rætt að Svíakonungur hafi viljað „vernda Pólland fyrir vondum mönnum", þ.e.a.s. Pólverjum, sem fóru „að skipta sér af sínum eigin málum“.4) I Gerplu heldur Knútur ríki af Englandi, til „að verja Danmörk fyrir dönskum bóndum“ er hann spyr að þeir „sé í til- ferð“ að skipa málum sjálfir „í eigin landi“.5) Víkingarnir í Gerplu gegna sama hlutverki og bófaflokkar í ýmsum verk- um Brechts, (t.d. í sögunum Dreigrosschenroman, Die Geschichte vom Herrn Julius Casar og leikritinu um Arturo Ui). Bæði víkingum og bófum er ætlað að sýna hver eru megineinkenni ráðandi eignastéttar. Einstakar senur sem bófunum tengjast virðast og endurspeglast í Gerplu. Þegar Ólaf- ur digri gengur á fund Knúts ríka, minnir lýsingin t.d. á fleiri en einn veg á fyrsta fund gángstersins Arturo Ui og blómkálsfurstanna í Chicago, en Arturo er hjá Brecht táknmynd Hitlers. Brecht lýsir gjarnan í verkum sínum útsmognum aðferðum fólks til að bjarga eigin skinni þegar valdahlutföll í samfélaginu breytast. Svipaðar lýs- ingar má finna í Gerplu: Sighvatur hoppar milli konungsskipa á sama hátt 284
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.