Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Blaðsíða 84

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Blaðsíða 84
Breiddin hefur aukist og með vaxandi, al- þjóðlegri bókmenntun landsmanna er orðið tómt mál að rýna sífellt bara í þessa fáu höfunda sem hér gefa út bækur á móður- máli sínu og reyna að sjá einhverja innbyrð- is þróun út úr skrifum þeirra. Hvað þá að við getum kennt auglýsingaherferð eða ein- um eða tveimur bókmenntaskríbentum um stórsveiflur sem verða í lestri fólks og á þeim verkum sem hér eru skrifuð. Það er til dæmis varasamt að kenna Matthíasi Viðari um að nýraunsæjar skáldsögur runnu sitt skeið á enda á nýliðnum áratug, eða Helgu Kress þann áhuga á konum sem birtist í umræðunni, eða Guðmundi Andra það and- óf gegn einsýnu, femínísku lífsviðhorfi, sem víða má finna í loftinu. Við erum ekki lokuð eining og getum ekki skýrt íslenska bókmenntasögu ein- göngu út frá innlendri þróun. Gamalt dæmi um hvemig það var ranglega gert á fyrri tíð er hefðbundin túlkun íslenskra rímna sem áttu að vera eins konar sjálfsprottinn sam- runi danskvæða og dróttkvæða. Rímur áttu að hafa vaxið fram úr þessum kveðskapar- greinum og nýtt það besta úr báðum þangað til það rann upp fyrir mönnum að rímna- hættir eru líklega skyldastir bragarháttum sem komu fram í samtímakveðskap ná- grannaþjóðanna og rímnaskáld sóttu sér stílfyrirmyndir í erlendan kveðskap. Eins er með Gyrði Elíasson. Þó að ytri veruleiki sagna hans sé oftast úti í íslensku dreifbýli þá er trauðla hægt að gera grein fyrir þeim vindum sem þar blása nema í alþjóðlegu menningarsamhengi. Það er heldur ekki hægt að draga bók- menntasöguna niður í velþóknun þröngs hóps eins og hina nafnlausu ungu karlgagn- rýnendur sem Helga Kress spyrti saman í Veru árið 1986 þegar hún sagði að smá- pollasögur úr ákveðnum borgarhverfum í Reykjavík, eins og hún orðar það, hafi notið hrifningar ungu karlgagnrýnendanna „sem þjappa sér saman um þessa tegund bók- mennta og hefja til skýjanna. Sjá augsýni- lega eitthvað af sjálfum sér í þessu.“ Guðmundur Andri Thorsson svaraði þess- ari hugmynd nokkuð rækilega með grein- inni „Bemskuminningar“ í öðm hefti Tímarits Máls og menningar 1987. Þar benti hann réttilega á að efniviður bókanna skipti ekki höfuðmáli heldur úrvinnslan og sá goðsögulegi heimur sem umræddar pollasögur byggðu upp, auk þess sem það var krafa tímans að skrifa raunsæju Reykja- víkursöguna. En málefnastilling og leiðsögukenning Helgu um að sögunum sé hampað af strák- um af því að strákar eru að skrifa um stráka er ennþá á döfinni í hausthefti Skímis 1990 þar sem Astráður Eysteinsson skrifar grein- ina „Myndbrot frá bamæsku“. Það er því full ástæða til að hnýta aðeins aftan við þessa umræðu með þeim almenna fyrirvara að það er óeðlilegt að þurfa sífellt að taka afstöðu til sömu femínísku tvíhyggjunnar um að konur séu að rísa gegn hlutverki sínu sem konur, og karlar að stritast við að halda yfirráðum sínum með kúgun konunnar. Það er vissulega réttmætt að koma því sjónar- miði að og viðurkenna að stundum sé tví- hyggja af þessu tagi árangursrík leið til að hugsa um bókmenntir. En það er jafnfráleitt að reyna að fella þær allar undir þetta kerfi og hugsa sér að þjóðfélög heimsins séu fyrst og fremst feðra/karlveldi og að átök bóka snúist ævinlega um ásinn konur-karl- ar. Það er ekki eina málið frekar en það er eina málið að við búum í auðvaldsþjóðfé- lagi (þó virðist það vera svo að þeir sem áður sáu kúgun auðvaldsins á alþýðunni í 74 TMM 1992:1
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.