Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1992, Blaðsíða 49

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1992, Blaðsíða 49
Bergljót S. Kristjánsdóttir „að skrælast áfram á makaríni“ Um afstöðu Halldórs Laxness til bókmennta um miðja öldina Er Halldór Laxness horfinn frá róttækri þjóðfélagsgagnrýni á fimmta áratug aldarinnar? Hér er leitast við að svara því, og telur höfundur að svo hafi ekki verið; þetta megi sjá meðal annars í umræðu hans um raunsæi í skáldskap. Halldór andmælti því að form væri notað sem mælikvarði á raunsæi og taldi það frekar felast f „tryggð við ákveðinn veruleika". Makarín og raunsæisskortur Á árum seinni heimstyrjaldarinnar skrifaði Halldór Laxness margt um landbúnaðar- mál.1 Honum þótti íslenskur landbúnaður illa skipulagður, búin alltof smá og kjör einyrkja og vinnufólks afar rýr. Hann taldi einnig einföldustu landbúnaðarafurðir of dýrar og þær í ofanálag gjarna illfáanlegar en óætar þær sem þó fengust. „Það er aum þjóð sem verður að skrælast áfram á mak- aríni og denatúraliséruðu kjöti“2, segir hann og telur að íslendinga bíði ekki annað en „hlutskipti nýlenduþjóðar“, gjörbreyti þeir ekki skipulagi landbúnaðarins og taki upp ný vinnubrögð.3 Ein af skýringunum sem Halldór gefur á ástandinu í landbúnaðarmálum er að Is- lendingar hafi aldrei beinlínis verið raun- sæismenn þó að þá hafi alltaf langað til að vera skynsamir; „við leggjum niður kom- rækt Hlíðarendabóndans í reyndinni," segir hann, „en bætum okkur hana upp í draumi með söngnum af atgeiri riddarans.“4 Þessi orð lætur hann falla við lok 4. ára- tugarins en hér langar mig að ræða um afstöðu hans til bókmennta og lista á fimmta áratugnum og við upphaf hins sjötta, ekki síst með tilliti til breytinga sem verða á tækni í sögum hans. Þessu sinni mun ég einkum halda mig við greinar hans, ritgerðir og fyrirlestra en víkja aðeins lítil- lega að skáldsögum hans. Ný frásagnartækni Flestir munu á einu máli um að tækni í skáldverkum Halldórs sé önnur á fimmta áratugnum, þ.e.a.s. frá og með Islands- klukkunni, en á hinum fjórða. Menn hafa einatt litið svo á að í sögum hans á þessu skeiði mætti sjá þróun frá „huglægni" til „hlutlægni“ sem ætti m.a. rætur sínar að rekja til síaukins áhuga hans á íslenskri TMM 1992:4 47
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.