Tímarit Máls og menningar - 01.12.1996, Blaðsíða 109

Ritdómar
„Þar sem svört nóttin er hvít“
Þorsteinn J.: Litabók. Reykjavík 1995.
Litabók er frumraun Þorsteins J. í ljóða-
gerð. Hún inniheldur 23 ljóð og það
vekur athygli að ljóðin eru öll handskrif-
uð og blaðsíður eru ekki númeraðar.
Bókarkápan er svört og ljóðin skrifuð á
skjannahvítan, þykkan pappír. Það þarf
því ekki að koma lesandanum á óvart að
svart og hvítt eru algengustu litirnir í
Litabókinni. Rithönd skálda er sá þáttur
persónulegs handverks þeirra sem fer
alveg forgörðum í prentuðum bókum.
Það er því skemmtileg hugmynd að gefa
út ljóðabók í eiginhandarriti — Þor-
steinn skrifar reyndar einhvers konar
hástafi sem fyrir utan það að vera eilítið
„ópersónulegir", eiga það til að vera
frekar ógreinilegir á stöku stað. En les-
anda er engin vorkunn að rýna í ljóðin
og þurfa stundum að stauta sig fram úr
ógreinilegri skriftinni.
Eitt af einkennum nútímaljóða er að
ljóðmælandinn er einangraður í sinni
einkaveröld og virðist í litlum tengslum
við umheiminn. Að nokkru leyti helgast
þetta líka af eðli ljóðsins — ljóðið er svo
nákomið persónulegri reynslu skálds-
ins, það byggir á tilfinningum og minn-
ingum sem skáldið vinnur sífellt úr.
Vönduð ljóðlist er ávallt tjáning þess
sem stendur hjarta skáldsins næst.
Litabók Þorsteins J. hefst á tilvitnun í
ljóðið „Húsið mitt“ eftir Sigurð Pálsson
þar sem lesanda er boðið að ganga í
bæinn: „Gjörið svo vel/gangið inn um
dyrnar/eða gluggana/ef ekki bara vegg-
ina.“ Þegar lesandinn hefur dvalið
noklcra stund í ljóðhúsum skáldsins
verður honum fljótlega ljóst að ljóð-
mælandinn sem þar ræður ríkjum er
ungur. Mörg ljóðanna eru full af barns-
legri einlægni og hrifnæmi. Imyndunar-
aflið er frjótt eins og títt er hjá börnum
og allt getur gerst, jafnvel undur og stór-
merki. I ljóðinu „Það var hér“ vitjar eng-
ill ljóðmælanda í draumi og þar sem
hann stendur við rúm hans, ávarpar
hinn bernski ljóðmælandi engilinn svo:
og breiddu nú yfir okkur
hárið þitt hvíta.
Og um leið og við sjáum
allt þetta óskaplega ljós
í flæðarmálinu,
förum við úr skónum
og sokkunum,
og hlaupum af stað
upp himininn
bláa bláa.
Auk englanna er Guð einnig fyrirferðar-
mikill í huga Ijóðmælanda eins og al-
gengt er í hugarheimi barna. Hnyttilegt
og skemmtilegt er ljóðið „Sykur“ þar
sem myndhverfingu er beitt á hug-
kvæman hátt. Þetta ljóð er ógerningur
að stytta svo ég birti það í heild sinni:
I nótt
þegar ég vaknaði,
var Guð að sáldra flórsykri
yfir fjöllin.
Ég vafði mér enn betur
inn í hvít rúmfötin,
og bað hann um stóra stóra
súkkulaðiköku,
TMM 1996:4
107