Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Blaðsíða 139

(ritstj.), Queer masculinities, 1550-
1800: siting same-sex desire in the
early modern world, bls. 232-251.
Basingstoke og Palgrave: Macmillan.
Stoltenberg, J. (2000). The end of
manhood: parables on sex and
selfhood. London: UCL Press.
Thomas, J. (2004). Archaeology and
modernity. London: Routledge.
Thomas, N. (2005). Introduction. Í
Thomas, N., Cole, A. og Douglas, B.
(ritstj.), Tattoo. Bodies, art, and
exchange in the Pacific and the west,
bls. 7-29. Durham: Duke University
Press.
Thomson, B. (ritstj.) (2008). The
voyage of HMS Pandora. In pursuit of
the mutineers of the Bounty in the
South Seas 1790-1791. Án útg. staðar:
Leonaur.
Thrower, W.R. (1972). Life at sea in
the age of sail. London: Phillimore.
Tilley, C. et al (ritstj.) (2006).
Handbook of material culture. London:
Sage.
Tosh, J. (1999). The old Adam and the
new man: emerging themes in the
history of English masculinities, 1750-
1850. Í Hitchcock, T. og Cohen, M.
(ritstj.), English masculinities 1600-
1800, bls. 217-238. London: Longman.
Townsend, N.W. (2002). The package
deal: marriage, work and fatherhood in
men’s lives. Philadelphia: Temple
University Press.
Treherne, P. (1995). The warrior’s
beauty: the masculine body and self-
identity in Bronze-Age Europe. Journal
of European archaeology 3(1), bls.105-
144.
Tringham, R. (1991). Households with
faces: The challenge of gender in
prehistoric architectural remains. Í
Conkey, M. og Gero, J. (ritstj.),
Engendering archaeology: women and
prehistoy, bls. 93-131. Oxford: Basil
Blackwell.
UNESCO (1972). Underwater
archaeology. A nascent discipline.
Museums and monuments XIII. Paris:
UNESCO.
White, J. (2005). Marks of
transgression: the tattooing of
Europeans in the Pacific Islands. Í
Thomas, N., Cole, A. og Douglas, B.
(ritstj.), Tattoo. Bodies, art, and
exchange in the Pacific and the west,
bls. 72-89. Durham: Duke University
Press.
Whitehead, S.M. (2002). Men and
masculinities: key themes and new
directions. Cambridge: Polity Press.
Williams, B. (2008). Chinese
masculinities and material culture.
Historical archaeology 35(3), bls. 53-
67.
Wylie, A. (2007). The Constitution of
archaeological evidence: gender politics
and science. Í Insoll, T. (ritstj.), The
archaeology of identities: a reader, bls.
97-118. New York: Routledge.
Yates, T. (1993). Frameworks for an
archaeology of the body. Í Tilley, C.
(ritstj.), Interpretative archaeology, bls.
31-72. Oxford: Berg. bls. 7-29.
Durham: Duke University Press.
__________
138
Að opna öskju Pandóru
Í takt við aðferðafræðilegar og
hugmyndafræðilegar áherslubreytingar
innan fagsins hafa nálganir fræðimanna
og túlkanir á efniviðnum tekið
breytingum um leið og þekking á
viðfangsefninu almennt hefur aukist.
Þótt því sé raunar iðulega, og að
vissu leyti réttilega, haldið fram að
íslensk fornleifafræði hafi lengi vel
staðið í stað, og því ekki fylgt eftir
hugmyndafræðilegri né aðferða-
fræðilegri þróun greinarinnar erlendis er
saga greinarinnar hérlendis bæði löng
og fjölbreytt. Rannsóknir á íslenskum
kumlum eiga sér þannig langa sögu
enda má rekja forvitni og áhuga á
„haugum“ og högum forfeðranna langt
aftur fyrir tilkomu fornfræði eða
fornleifafræði sem ástundaðrar (vísinda)
greinar. Engu að síður er vart
ákveðinnar einsleitni í sögu íslenskra
kumlarannsókna og má halda því fram
að sú áhersla, eða það sjónahorn sem
sem ráðandi er, hafi sett rannsóknunum
og þróun þeirra ákveðnar skorður. Sú
ritgerð sem grein þessi byggir á hafði
að markmiði að skoða íslenskar kumla-
rannsóknir með gagnrýnum hætti og
reyna að varpa ljósi á þær áherslur sem
þessar rannsóknir hafa einkennst af.
Ennfremur var gerð tilraun til þess að
draga fram aðra mynd af þessum
minjum en venja hefur verið og spurt
hvort ekki væri tímabært að túlka þær á
nýja vegu, á þeirra eigin forsendum.

Íslenskar kumlarannsóknir og hið
lífseiga viðhorf til kumlasafnsins
Fjölmargir fræðimenn hafa komið að
rannsóknum á íslenskum kumlum, eða
einstaka þáttum sem þeim tengjast, en
sá sem afkastamestur hefur verið á þeim
vettvangi fyrr og síðar er án efa Kristján
Eldjárn, sem helgaði stóran hluta
starfsævi sinnar þessum flokki minja.
Rit hans Kuml og haugfé, sem kom út
1956, og í endurútgáfu árið 2000,
stendur enn fyrir sínu sem mikilvægasta
yfirlitsrit íslenskra kumlarannsókna sem
og íslenskra víkingaaldarrannsókna
almennt. __________
139
Fé og frændur í eina gröf
Hugleiðingar um kuml og greftrun í íslensku
samhengi
Þóra Pétursdóttir
Í dag eru þekkt kuml hér á landi rúmlega 330 talsins og fundarstaðir þeirra um 160 að
tölu. Kuml eru því stærsti flokkur landnámsminja og meðal þeirra minja sem eiga sér
hvað lengsta rannsóknarsögu.