Lögmannablaðið - 01.09.2004, Blaðsíða 33

33
Þann 27. maí sl. féll dómur í Hæsta-rétti í máli nr. 482/2003 þar sem
tekið var á álitaefni á sviði sérfræðiá-
byrgðar þar sem ágreiningurinn varð-
aði skaðabótaréttarlega stöðu starfs-
manns gagnvart vinnuveitanda sínum.
Ágreiningsefni í máli nr.
482/2003
Málið snérist um skaðabótakröfu
lífeyrissjóðs A á hendur fyrrverandi
framkvæmdastjóra sínum G vegna
tjóns af völdum meints gáleysis við
lánveitingu. Nánar tiltekið voru mála-
vextir eftirfarandi. A taldi sig hafa orðið fyrir tjóni
vegna lánveitingar til fyrirtækisins B, sem G stóð
að fyrir hönd sjóðsins síðla árs 1999, en B var
tekið til gjaldþrotaskipta tveimur árum síðar og
fékkst ekkert greitt upp í kröfu A við skiptin.
Hæstiréttur féllst á með lífeyrissjóðnum, að
umrædd lánveiting hafi verið svo óvenjuleg að
framkvæmdastjórinn hafi átt að leggja ákvörðun
um hana fyrir stjórn sjóðsins til samþykktar, en G
hafði ekki sýnt fram á að það hefði verið gert.
Taldi rétturinn að þegar málsatvik væru virt í heild
yrði að meta það framkvæmdastjóranum til
gáleysis, að hann hafi staðið að hinni umdeildu
lánveitingu. Þrátt fyrir þessa niðurstöðu taldi
Hæstiréttur með vísan til 23. gr. skaðabótalaga nr.
50/1993 að G yrði ekki gerður ábyrgur fyrir tjóni
lífeyrissjóðsins. Staðfesti Hæstiréttur því niður-
stöðu héraðsdóms um sýknu.
Þó svo að Hæstiréttur eyði ekki löngu máli í
efnislega umfjöllun um 23. gr. skaðabótalaga má
ljóst vera að hér er á ferð mikilvægt fordæmi
varðandi skaðabótaábyrgð starfsmanns gagnvart
vinnuveitanda sínum. Hvers vegna var G ekki
dæmdur bótaskyldur þrátt fyrir að rétturinn kæm-
ist að þeirri niðurstöðu að tjón A yrði rakið til
gáleysis hans? Til að svara þessari spurningu er
nauðsynlegt að fjalla um 23. gr. skaðabótalaga en
um bótakröfu vinnuveitanda á hendur
starfsmanni sínum fer samkvæmt
þeirri grein.
23. gr. skaðabótalaga nr.
50/1993
„Bætur, sem vinnuveitandi hefur
greitt vegna saknæmrar hegðunar
starfsmanns, er aðeins unnt að krefja
starfsmanninn um að því marki sem
telja má sanngjarnt þegar litið er til
sakar og stöðu starfsmannsins og
atvika að öðru leyti. Skaðabótaábyrgð
starfsmanns gagnvart tjónþola má
skerða eða fella niður ef það verður talið sann-
gjarnt þegar litið er til atvika sem getið er í 1. mgr.
og hagsmuna tjónþola. Bætur, sem starfsmaður
hefur greitt, getur hann krafið úr hendi vinnuveit-
anda að því marki sem bótaábyrgð hvílir endan-
lega á vinnuveitanda eftir 1. mgr. Ákvæði 1. mgr.
eiga einnig við um kröfu vinnuveitanda á hendur
starfsmanni vegna tjóns sem starfsmaðurinn
veldur vinnuveitanda í starfi sínu.“
Í 3. sbr. 1. mgr. 23. gr. kemur sú meginregla
fram að starfsmaður ber ekki skaðabótaábyrgð
gagnvart vinnuveitanda sínum. Þannig segir m.a.
eftirfarandi um ákvæðið í greinargerð: „Reglur
frumvarpsins um bótaábyrgð starfsmanns eru
gerðar á grundvelli þess sjónarmiðs að megin-
reglan skuli vera sú að vinnuveitandi beri endan-
lega bótaábyrgð á tjóni sem starfsmaður hans
veldur þegar hann er við vinnu í þágu vinnuveit-
andans.“ 1
Þessi meginregla 23. gr. felur í sér ákveðna
grundvallarbreytingu á bótaskyldu starfsmanns
vegna tjóns sem hann veldur í vinnu sinni eða í
tengslum við vinnu sína. Í greinargerð með skaða-
bótalögunum frá 1993, kemur fram að eftir gild-
andi rétti fyrir lögfestingu skaðabótalaga var staða
starfsmanns formlega sú að hann bar persónulega
bótaábyrgð á öllu tjóni sem rekja mátti til gáleysis
eða ásetnings hans í starfi. Almennt var ekki laga-
L Ö G M A N N A B L A Ð I Ð
Dómur Hæstaréttar 27. maí 2004 í máli nr. 482/2003
Bótaábyrgð starfsmanns
gagnvart vinnuveitanda sínum
Dr. jur. Guðmundur
Sigurðsson
dósent við lagadeild
HR