Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Blaðsíða 9

7
Námsáhugi nemenda í grunnskólum:
Hver er hann að mati nemenda og foreldra?
Hvernig breytist hann eftir aldri og kyni?1
Amalía Björnsdóttir, Baldur Kristjánsson og Börkur Hansen
Háskóla Íslands, Menntavísindasviði
Ágrip: Ein af forsendum góðs námsárangurs er að nemendur séu áhugasamir um námið. Í þessari
rannsókn var sjónum beint að námsáhuga barna í 1., 3., 6. og 9. bekk. Lagður var spurningalisti
fyrir nemendur og foreldra þeirra þar sem námsáhugi var kannaður. Þátttakendur voru úr
átta heildstæðum grunnskólum, fjórum af höfuðborgarsvæðinu og fjórum af landsbyggðinni.
Niðurstöður benda til þess að nemendur séu almennt áhugasamir um nám sitt. Jafnframt gefa
þær til kynna að strax við upphaf skólagöngu sé hópur nemenda (5–10%) sem hefur lítinn áhuga
á náminu og að drengir séu í meirihluta í þeim hópi. Þegar líður á skólagönguna dregur úr áhuga
nemenda, bæði að þeirra mati og foreldranna. Kynjamunur fer einnig vaxandi. Nemendur í 6.
bekk eru talsvert áhugasamir um list- og verkgreinar en sá áhugi minnkar mikið þegar komið er í
9. bekk. Vísbendingar eru um að verulega dragi úr áhuga barna milli 3. og 6. bekkjar og milli 6.
og 9. bekkjar.
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008, 7–26
Öll viljum við að skólastarf skili góðum
árangri og flestir telja áhuga nemenda forsendu
þess að svo verði. Því er brýnt að vekja og
viðhalda námsáhuga þeirra en ýmislegt bendir
til að það veitist æ erfiðara í nútíma samfélagi
(NCES, 2002). Mikilvægt er að vita hvers
konar náms- og kennsluumhverfi það er sem
vekur áhuga nemenda á mismunandi aldri.
Það er útbreidd skoðun að námsáhugi dvíni á
unglingsárum. Kanna þarf hvort þetta sé rétt og
hvaða ástæður liggi þar að baki. Vitneskja um
þætti í námsumhverfi nemenda, sem kunna að
ýta undir áhuga þeirra, hefur mikið gildi fyrir
breytingar og þróun skólastarfs. Markvissar
rannsóknir í íslenskum grunnskólum eru liður
í því að afla upplýsinga sem geta breytt
áherslum og starfsháttum skóla.
Marzano (2000) kynnti sér niðurstöður
mörg hundruð rannsókna, bandarískra og
annars staðar frá, á þáttum sem hafa áhrif á
námsárangur barna og unglinga. Niðurstöður
hans voru þær að skipta mætti þessum
áhrifaþáttum í þrjá flokka: Aðstæður í skóla,
aðstæður í kennslustofu og aðstæður hjá
nemendum og að umtalsverður munur væri á
áhrifum hvers þessara þátta:
Aðstæður í skóla - skýra um 7% af
breytileika í námsárangri nemenda.
Hér er átt við námstækifæri nemenda,
tímann sem þeir verja í nám, eftirlit
með námi þeirra, væntingar um árangur,
Hagnýtt gildi: Það hefur augljóst gildi fyrir skólastarf á Íslandi að aflað sé upplýsinga um
námsáhuga nemenda og hversu breytilegur hann er yfir öll grunnskólaárin, en um hvort tveggja
er lítið vitað. Einnig hafa hliðstæðar upplýsingar um áhuga nemenda á einstökum námsgreinum
hagnýtt gildi fyrir kennara þar sem þær gefa þeim vísbendingar um hvort þeir séu á réttri leið í
kennslu sinni eða ekki.
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
1 Rannsóknin var styrkt af Rannís og Rannsóknarsjóði Kennaraháskóla Íslands.