Peningamál - 01.05.2002, Blaðsíða 78

PENINGAMÁL 2002/2 77
ALÞJÓÐAGJALDEYRISSJÓÐURINN
Álit sendinefndar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í lok
viðræðna við fulltrúa íslenskra stjórnvalda 27. mars
2002
1. Á síðasta áratug var mjög eftirtektarverður vöxt-
ur í íslenska hagkerfinu. Framleiðsla jókst um
38% á árabilinu 1992-2001 og landsframleiðsla
á mann (mælt með tilliti til kaupgetu – ppp) náði
29.000 Bandaríkjadölum á árinu 2001 sem er
með því hæsta sem þekkist í OECD-ríkjunum.
Þessa frammistöðu má að miklu leyti þakka
stefnu stjórnvalda í eflingu markaðsbúskapar,
hagræðingu í opinberum rekstri, einkavæðingu
og öðrum umbótum sem hafa stuðlað að auknu
frumkvæði einstaklinga, fjárfestingu og hag-
vexti. Góður árangur í að vinna bug á verðbólgu
á fyrri hluta síðasta áratugar og hagstjórn sem
miðaði að stöðugleika og festu lögðu grunn að
hagvaxtarskeiðinu. Mikilvæg í því sambandi var
sú framsýni stjórnvalda og staðfesta við að ná
tökum á fjármálum hins opinbera og snúa fjár-
lagahalla fyrri ára í afgang, lækkun á nettó-
skuldum ríkisins og greiðslur til þess að mæta
framtíðarskuldbindingum opinbera lífeyris-
kerfisins.
2. Hinn mikli vöxtur á seinni hluta síðasta áratugar
leiddi þó til ofþenslu og innra sem ytra ójafn-
vægis í hagkerfinu. Vöxturinn hófst með mikilli
fjárfestingu sem leiddi til mikillar aukningar í
einkaneyslu er knúin var áfram af hröðum vexti
útlána. Aukning þjóðarútgjalda langt umfram
þjóðartekjur leiddi til aukins viðskiptahalla sem
náði hámarki á árinu 2000 í 10% af landsfram-
leiðslu og aukinnar verðbólgu. Ennfremur skap-
aði mikil útlánaaukning bankanna, sem að stór-
um hluta var fjármögnuð með erlendum lánum,
aukna áhættu og lakari rekstrarstöðu í banka-
kerfinu.
3. Þróun efnahagsmála frá því snemma árs 2001
hefur einkennst af nokkrum árangri í glímu við
sum þessara vandamála. Henni er þó ekki lokið;
verðbólga jókst, hún er enn mikil og felur í sér
ógn við stöðugleika. Væntingar efnahagslífsins
snerust við, m.a. vegna samdráttar í hagvexti er-
lendis. Innstreymi lánsfjár minnkaði og gengi
krónunnar tók að laga sig betur að undir-
liggjandi efnahagsaðstæðum. Gengið lækkaði
hratt þar til síðla árs 2001 en hefur síðan rétt
nokkuð úr kútnum. Í kjölfar gengislækkunar-
innar er að komast á betra jafnvægi milli ytri og
innri geira hagkerfisins. Hagvöxtur minnkaði úr
5½% á árinu 2000 í 3% á árinu 2001 sem er nær
raunhæfu langtímahagvaxtarstigi. Ennfremur
færðist eftirspurn hratt frá neyslu og annarri
innlendri eftirspurn til nettóútflutnings sem lagði
6 prósentur til hagvaxtar 2001 bæði vegna
mikils samdráttar í innflutningi og drjúgs út-
flutnings. Í kjölfarið minnkaði viðskiptahallinn
Álit sendinefndar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
Sendinefnd Alþjóðagjaldeyrissjóðsins kynnti sér íslensk efnahagsmál á fundum með fulltrúum stjórn-
valda dagana 18.–27. mars sl. Á lokafundi nefndarinnar lagði formaður hennar fram álit og niðurstöður
af viðræðum hennar og athugunum hér á landi. Hliðstæðar viðræður fara fram árlega við nánast öll
aðildarríki sjóðsins 182 að tölu. Niðurstöður sendinefndarinnar fylgja hér með í lauslegri íslenskri
þýðingu.