Peningamál - 01.02.2003, Blaðsíða 2

PENINGAMÁL 2003/1 1
Verðbólga hefur hjaðnað ört undanfarna mánuði.
Verðbólgumarkmið bankans náðist í nóvember 2002.
Kjarnavísitölur, sem eru mælikvarðar á undirliggj-
andi verðbólgu, voru þá enn yfir verðbólgumark-
miðinu, en fóru undir það í janúar. Eins og við var
búist hjaðnaði tólf mánaða hækkun neysluverðs
frekar og varð aðeins 1,4% í janúar. Að hluta til staf-
aði það af mikilli hækkun neysluverðs í janúar 2002
og mun tólf mánaða verðbólga mælast meiri á næstu
mánuðum. Verðbólga á fjórða ársfjórðungi 2002 var
nokkurn veginn í samræmi við spá Seðlabankans frá
því í nóvember sl. Þá spáði bankinn að á fjórða árs-
fjórðungi 2002 yrði neysluverð 2,3% hærra en á
sama tíma árið áður en niðurstaðan var 2,2%.
Þróun framleiðslu og eftirspurnar hefur verið
heldur veikari en reiknað var með fyrr í vetur. Lands-
framleiðsla dróst verulega saman á þriðja ársfjórð-
ungi 2002 frá sama tíma árið áður og vísbendingar
eru um að hún hafi lítið aukist á fjórða ársfjórðungi.
Því er líklegt að landsframleiðsla hafi dregist lítillega
saman á síðasta ári í heild. Þá hefur eftirspurn á
vinnumarkaði haldið áfram að slakna og vísbend-
ingar eru um að vinnuaflseftirspurn muni enn dragast
saman á fyrstu mánuðum þessa árs og atvinnuleysi
aukast. Þessi aukni slaki hefur áhrif á nýja þjóðhags-
spá bankans. Meginbreytingin frá síðustu spá bank-
ans felst þó í því að nú er reiknað með byggingu ál-
vers á Reyðarfirði og tilheyrandi raforkuverum. Þá
hefur það einnig áhrif á spána að miðað er við gengi
undir lok janúar, sem var nærri 5% hærra en reiknað
var með í spánni í nóvember og að aflaheimildir hafa
verið auknar.
Á þessum forsendum er því spáð að hagvöxtur
verði 1¾% á þessu ári en 3% árið 2004. Þrátt fyrir
stóriðjuframkvæmdir er þetta aðeins lítillega meiri
hagvöxtur á þessu ári en spáð var í nóvember síðast-
liðnum og sá sami á næsta ári. Ástæðurnar eru meðal
annars meiri slaki um þessar mundir en áður var talið
og hærra gengi, en einnig ber að hafa í huga að
meginþungi stóriðjuframkvæmda verður ekki fyrr en
á árunum 2005 og 2006. Á heildina litið mun ríkja
nokkuð gott jafnvægi í þjóðarbúinu næstu tvö ár
samkvæmt spánni. Spáð er að viðskiptahalli verði
langt innan sjálfbærra marka þrátt fyrir innflutning
fjárfestingarvarnings vegna stóriðjuframkvæmda.
Þótt nokkur slaki verði í hagkerfinu á næstu mánuð-
um, sem birtist m.a. í því að spáð er að atvinnuleysi
verði að meðaltali 3½% á þessu ári, verður hann
fremur lítill á árinu í heild og á næsta ári mun
atvinnuleysi minnka en framleiðsluspenna verður þó
enn mjög lítil. Miðað við þessar forsendur og óbreytt
gengi og peningastefnu frá því í lok janúar er því
spáð að verðbólga verði rétt rúmlega 2% á þessu og
næsta ári, þ.e.a.s. lítillega undir verðbólgumarkmiði
bankans.
Í þessu hefti Peningamála birtist úttekt Seðla-
bankans á fyrirhuguðum stóriðjuframkvæmdum á
Austurlandi. Þessar framkvæmdir eru mjög stórar að
tiltölu við hagkerfið og munu auka framleiðslu-
spennu og verðbólguþrýsting í hagkerfinu, sérstak-
lega á árunum 2005 og 2006 þegar 2/3 hlutar þeirra
munu eiga sér stað. Án innri viðbragða hagkerfisins,
t.d. með hærra gengi, og aðgerða í hagstjórn eru
verulegar líkur á því að verðbólga fari umtalsvert út
fyrir þolmörk peningastefnunnar. Úttektin bendir
Inngangur
Enn eru forsendur fyrir slökun í peningamálum