Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 49

48 PENINGAMÁL 2003/3
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
Álit sendinefndar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í lok við-
ræðna við fulltrúa íslenskra stjórnvalda 2. júní 2003.
1. Framvinda efnahagsmála undanfarið ár staðfest-
ir að ójafnvægið sem myndaðist í uppsveiflunni
í þjóðarbúskapnum í lok síðasta áratugar er að
baki. Nú virðist sem nýtt hagvaxtarskeið sé
framundan eftir minniháttar samdrátt. Stjórnvöld
eiga hrós skilið fyrir vel heppnaða aðlögun efna-
hagslífsins. Hún er ekki síst að þakka framsýnni
hagstjórn yfir nokkurra ára skeið sem miðaði að
stöðugleika og ýtti undir hagvöxt. Mikill sveigj-
anleiki í efnahagslífinu er að miklu leyti að
þakka kerfisbreytingum frá því snemma á tíunda
áratugnum. Nefna má aukið frelsi á fjármagns-
markaði auk afnáms hafta á fjármagnshreyfing-
um í tengslum við aðild að EES, bætta stöðu rík-
isfjármála og einkavæðingu auk annarrar mark-
aðsvæðingar. Nýlega hefur aukið sjálfstæði
Seðlabankans ásamt verðbólgumarkmiði og flot-
gengi leitt til styrkrar og gagnsærrar peninga-
stefnu sem hefur þegar hlotið eldskírn með því
að koma böndum á verðbólgu og verðbólgu-
væntingar og aukið almenna tiltrú á efnahags-
lífið. Frumkvæði og fyrirbyggjandi eftirlit hins
nýlega stofnaða Fjármáleftirlits hefur átt mikil-
vægan þátt í að vinna bug á veikleikum á fjár-
málamarkaði sem komu í ljós á árunum 2000 og
2001. Afraksturinn er sterkara fjármálakerfi.
2. En vandi fylgir vegsemd hverri og rétt er að
benda á eftirfarandi atriði sem stjórnvöld þurfa
að gæta sérstaklega að á komandi árum:
• Ofþensla síðustu ára leiddi til mikillar er-
lendrar skuldasöfnunar. Í árslok 2002 var
hrein erlend staða þjóðarbúsins neikvæð um
80% af vergri landsframleiðslu (hæsta hlut-
fall meðal þróaðra ríkja), einkum vegna
skuldsetningar einkageirans. Vergar erlendar
skuldir voru um 130% af VLF. Að auki
virðist sem hlutur skammtímaskulda hafi
heldur vaxið. Þetta leiðir til þess að
þjóðarbúskapurinn verður viðkvæmari fyrir
ytri áföllum vegna þess hve hagkerfið er opið
og smátt. Stefna ber að því að auka þjóðhags-
legan sparnað og minnka skuldir jafnt og
þétt.
• Væntanlegar stórframkvæmdir munu bæði
auka hagvöxt og útflutningstekjur verulega
og með því að auka fjölbreytni í útflutnings-
atvinnuvegum mun stöðugleiki aukast. Á
framkvæmdatímanum mun hins vegar
þrýstingur aukast á takmarkaðar auðlindir.
Þess vegna er nauðsynlegt fyrir stjórnvöld að
koma í veg fyrir ofhitnun og of mikla hækk-
un raungengis krónunnar sem gæti valdið
varanlegum skaða í útflutnings- og sam-
keppnisgreinum. Til að þetta náist þarf að
hemja eftirspurn, aðallega með aðhaldi í rík-
isfjármálum en þannig er hægt að draga úr
Álit sendinefndar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
Sendinefnd Alþjóðagjaldeyrissjóðsins kynnti sér íslensk efnahagsmál á fundum með fulltrúum stjórn-
valda dagana 21. maí – 2. júní sl. Á lokafundi nefndarinnar lagði formaður hennar fram álit og niður-
stöður af viðræðum hennar og athugunum hér á landi. Hliðstæðar viðræður fara fram árlega við nán-
ast öll aðildarríki sjóðsins, 184 að tölu. Niðurstöður sendinefndarinnar birtast hér.