Peningamál - 01.06.2005, Blaðsíða 3

Verðbólgumarkmið felur í sér að reynt er að skyggnast fram á veginn
fremur en bregðast við ríkjandi aðstæðum eða því sem liðið er þegar
ákvarðanir eru teknar í peningamálum. Vaxtahækkanir Seðlabankans
um tæplega 4 prósentur á einu ári fólu því í sér viðbrögð við fyrirsjá-
anlegum verðbólguþrýstingi á næstu tveimur árum fremur en verð-
bólgu liðins árs, þótt vissulega séu tengsl þar á milli.
Verðbólga hjaðnaði nokkuð í apríl og maí eftir að hafa aukist
verulega fyrstu mánuði ársins. Á mælikvarða hinnar samræmdu vísi-
tölu neysluverðs á Evrópska efnahagssvæðinu (EES) var verðbólga í
apríl minni hér á landi en að meðaltali á EES. Að húsnæðislið vísitölu
neysluverðs frátöldum hafði verðlag í byrjun maí staðið í stað frá sama
tíma í fyrra og vöruverð lækkað. Því er eðlilegt að spurt sé hvort þörf
sé á auknu aðhaldi.
Afar líklegt er að hjöðnun verðbólgunnar síðustu tvo mánuði sé
tímabundin. Sennilegt er að verðbólga aukist á ný þegar áhrif gengis-
hækkunar krónunnar frá desember sl. og breytinga á meðferð
vaxtakostnaðar í húsnæðislið vísitölu neysluverðs hafa fjarað út og
dregur úr áhrifum óvenjumikillar verðsamkeppni á lágvöruverðs-
markaði.
Gengi krónunnar sem miðað er við í verðbólguspánni í þessu
hefti Peningamála er 6% lægra en í spánni sem birt var í Peninga-
málum í mars sl. Krónan styrktist reyndar nokkuð á ný eftir að spáin
var gerð, en ekki svo að það breyti að ráði mati bankans á efnahags-
horfum. Lægra gengi beinir eftirspurn inn í þjóðarbúskapinn og hefur
að auki bein áhrif á verðlag neysluvöru. Auk þess eru horfur á að
einkaneysla vaxi jafnvel heldur hraðar á næsta ári en spáð var í mars
og að framleiðsluspenna verði því ívið meiri. Verðbólguhorfur til
næstu tveggja ára eru því heldur lakari en þær voru í mars. Á móti
vegur að líkur hafa minnkað á að verðbólga eftir tvö ár verði meiri en
í grunnspánni.
Til skemmri tíma litið eru verðbólguhorfurnar svipaðar og áður,
þ.e. að verðbólga hjaðni og verði nálægt verðbólgumarkmiðinu
snemma á næsta ári. Þar gætir meðal annars breytinga á aðferð Hag-
stofu Íslands við mat á vaxtakostnaði í húsnæðislið neysluverðsvísi-
tölunnar. Þessi breyting hefur hins vegar engin áhrif á mat Seðlabank-
ans á undirliggjandi verðbólgu. Verðbólguhorfur til næstu tveggja ára
breytast sáralítið, því að áhrif breytingarinnar munu fjara út innan
tveggja ára. Miðað við óbreytta stýrivexti er áfram útlit fyrir að verð-
bólga verði yfir verðbólgumarkmiðinu á fyrri hluta árs 2007 og þá
jafnvel heldur meiri en spáð var í mars.
Þótt Seðlabankanum beri að horfa til framtíðar þegar hann tekur
ákvarðanir í vaxtamálum byggjast spár ævinlega á gögnum úr samtíð
og fortíð. Áreiðanleiki þeirra er mismikill og túlkun ekki einhlít. Vaxta-
ákvarðanir geta því aldrei orðið óvéfengjanlega réttar og jafnvel ekki
hægt að fullyrða um slíkt þegar horft er um öxl. Þegar afdrifaríkir
Inngangur
Árangursrík peningastefna krefst framsýni