Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 19
EINAR ÓL. SVEINSSON:
HANDRITASTOFNUN ÍSLANDS.
Forsaga og aðdragandi.
Rœða flutí á fyrsta stjórnarfundi 10. des. 1962.
Handritastofnun Islands var í orði sett á fót með lögum
nr. 36/1962, en það er nú fyrst, að hún er að verða til á
borði. Hún á sér því ekki mikla sögu ennþá. En hún á sér
rætur eins og hvað eina, forsögu, ef vér viljum kalla það svo.
Og áður en vér tökum til við önnur mál, sem hér eru á dag-
skrá, langar mig að fara nokkrum orðum um rætur stofnun-
arinnar. Ég mun þó fara fljótt yfir sögu, en vel gæti mér
komið til hugar að reyna einhvern tíma síðar að rekja þessi
mál ögn nánar. Við því er búið, að mér hafi í þetta sinn skot-
izt yfir eitthvað fyrir gleymsku sakir eða þess, að ég hafi
ekki veitt því athygli, en ekki felli ég neitt undan visvitandi
af því, sem ég veit skipta verulegu máli.
Hugmyndin um þessa stofnun var í öndverðu samgróin við-
leitni Islendinga til að fá skilað aftur íslenzkum handritum í
Kaupmannahöfn. Er bæði, að augljóst var, að jafnskjótt og
handritin kæmu til Islands, þyrfti að kosta kapps um að not-
færa sér þau og gera rannsókn þeirra og þeirra bókmennta,
sem þau geyma, sem auðveldasta vísindamönnum innlendum
og erlendum — en í annan stað var auðsætt að grípa það
tækifæri, sem þá byðist, til að koma á fót stofnun, sem að
öðru leyti gerði auðveldari íslenzka vísindastarfsemi. En af
því að síðarnefnda atriðið var þannig samgróið handritamál-
inu, varð að meta meira að koma handritamálinu sjálfu fram,
en ógætilegur áróður hér heima gat vakið andspyrnu gagn-
vart handritaskilunum í Danmörku. Þekki ég dæmi þess, svo
sem þegar tillögur um ljósprentanir handrita í bréfinu frá
27. april 1946 vakti hjá Ejnar Munksgaard grun um, að Is-
lendingar mundu koma i veg fyrir ljósprentanir hans, ef þeir