Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 216

204
Ritfregnir
Skírnit
með fyrrverandi andstæðingum sínum. Snorri stígur þó ekki skrefið til
fulls, gerist hvorki jafnaðarmaður né kommúnisti, en kveðst ætla að vera
hlutlaus. Að öðru leyti er skilizt við hann í óvissu. Þannig skýtur höf-
undur sér undan því að verða ásakaður um áróður í sögunni, þótt samúð
hans sé með þeim, sem vinna hörðum höndum. Hann lýsir þama tíma-
bili harðrar baráttu, dregur fram allt það, sem honum hefur fundizt þar
óhrjálegast. Til að skerpa á þessu teflir hann fram hinni sönnu og hug-
ljúfu sveitalífslýsingu fyrstu bókarinnar sem andstæðu. Og reyndar ber
hún af síðari bókunum tveimur.
Mannlýsingar sögunnar eru afbragðsgóðar. Oft er dregið fram eitthvert
einkenni fólks í útliti eða tali og það svo endurtekið sem stef eins oft og
þurfa þykir. Stíll höfundar er alúðlegur og tildurslaus, gjarna dálítið
angurvær að blæ. 1 heild býður bókin af sér góðan þokka.
Gunnar Sveinsson.
Nanna Olafsdóttir: Baldvin Einarsson og þjóSmálastarf hans. —
Hið íslenzka bókmenntafélag. Reykjavík 1961.
Á fyrsta þriðjungi nítjándu aldar, þegar Baldvin Einarsson ól aldur
sinn, var hagur almennings á Islandi harla bágborinn eftir harðindi, drep-
sóttir og verzlunaráþján næstu aldanna á undan. Umbótatilraunir á 18.
öld höfðu flestar mistekizt. Magnús Stephensen, sem mestur áhrifamaður
var hér á landi um daga Baldvins, naut ekki hylli alþýðu. Hann var full-
trúi upplýsingarstefnunnar, sem óðum var að þoka úr sessi fyrir hug-
sjónum stjórnarbyltingarinnar frönsku, þar sem frelsi í stjórnarháttum
og alhliða framfarir voru efst á baugi.
Baldvin Einarsson varð nemma snortinn af þessum nýju hugsjónum.
Hann kom til Kaupmannahafnar 1826 til háskólanáms, en jafnframt því
tók hann að búa sig kappsamlega undir foiTstuhlutverk í íslenzkum þjóð-
málum. Að loknu lögfræðiprófi 1831 hóf hann nám í Fjöllistaskólanum,
en andaðist af slysförum snemma árs 1833.
Það gegnir furðu, hve miklu Baldvin kom í verk á námsárum sinum
þrátt fyrir erfiðar ástæður í einkalífi. Þar ber hæst tímaritið Ármann á
alþingi, sem hann gaf út 1829—32 ásamt Þorgeiri Guðmundssyni. Baldvin
skrifaði Ármann að miklu leyti einn, og kennir þar margra grasa. Sumar
greina hans eru svo veigamiklar, að ritun þeirra hlýtur að hafa tekið
langan tíma. Heimilda aflaði Baldvin sér einkum úr erlendum fræðiritum,
en auk þess hafði hann bréfasamband við helztu merkismenn heima á
Islandi og naut fróðleiks þeirra og fyrirgreiðslu.
Þessi djarfi og kappsfulli brautryðjandi hefur nú verið afhjúpaður, ef
svo má að orði komast. Mönnum hefur ekki verið fullkunnugt um ævi
hans og störf, og ýmsar missagnir um hann hafa komizt á kreik, sem ekki
er að undra. Nanna Ólafsdóttir hefur þaulkannað þær heimildir, sem að-
gengilegar eru, um þennan merka forvígismann. Úr þeim efnivið hefur
hún samið traust rit um Baldvin og þjóðmálastarfsemi hans. Þetta var