Sagnir - 01.06.1999, Blaðsíða 23

22 Sagnir 1999
Íslandssiglingar Englendinga
og launverslun á 17. öld
Pétur G. Kristjánsson
Á17. öld gilti Íslendinga einu hverjir versl-uðu hér á landi, svo framarlega að þaðværu kristnar þjóðir sem sæju landinu
fyrir nægum varningi og fylgdu kaupsetningu.
Danska einokunarverslunin stóð ekki undir
væntingum landsmanna um innflutning og versl-
un og kvörtuðu þeir m.a. undan því að lögboðnar
kauphafnir væru of fáar, kaupsvið þeirra of stór
og að kaupmenn sinntu illa þeim höfnum sem
þeim beri skylda til að sækja, kaupmannsvörur
væru oft sviknar og gallaðar og afurðir lands-
manna hefðu lækkað í verði.1 Fyrir vikið versluðu
fjölmargir landsmenn á laun við erlenda ,,ófrí-
höndlara“, en samkvæmt leyfisbréfum dönsku
einokunarverslunarinnar og stefnu Dansk-
norska ríkisins í hafréttarmálum, var útlending-
um óheimilt að leita hafna á Íslandi og hafa nokk-
ur samskipti við Íslendinga eða stunda hér versl-
un án sérstakra leyfa. Valkostir landsmanna voru
hins vegar margir, því á 17. öld lá árlega mikill
floti enskra, hollenskra, baskneskra og franskra
skipa úti fyrir landinu við fisk- og hvalveiðar.
Í þessari grein verður fjallað um þá fjölbreyttu
launverslun sem fylgdi í kjölfar fiskveiða Eng-
lendinga, en framan af 17. öld voru þeir atkvæða-
mestir framandi sjómanna á Íslandsmiðum. Ekki
eru heimildir um komu enskra kaupskipa á um-
ræddu tímabili líkt og á 15. og 16. öld. Með ensku
duggunum komu hins vegar enskir og íslenskir
launkaupmenn auk enskra og hollenskra
fálkafangara, sem margir hverjir voru viðriðnir
launverslun.