Iðjuþjálfinn - 01.06.1998, Blaðsíða 5
LÍÐAN OG ENDURHÆFING SJÚKLINGA ER FÁ
gervilið í mjöðm
Er hagkvæmt að endurskipuleggja þjónustu
að lokinni aðgerð?
I október 1997 hófst rannsókn á
þeirri endurhæfingu sem veitt er
sjúklingum, er gangast undir liö-
skipti í mjööm á bæklunarskurödeild
Landspítalans. Rannsóknin er fram-
skyggn samanburöarrannsókn. Áætl-
að er aö henni Ijúki árið 2000. Aö
rannsókninni standa eftirtaldar
stofnanir: Háskóli íslands, Háskólinn
í Lundi í Svíþjóö og bæklunarskurð-
deild Landspítalans. Rannsóknaraöil-
ar eru Ásdís Kristjánsdóttir sjúkra-
þjálfari, Brynjólfur Y. Jónsson bækl-
unarlæknir, Halldór Jónsson bæklun-
arlæknir, Kristín Siggeirsdóttir iöju-
Þjálfi, Lars Borgquist prófessor í
Linköping í Svíþjóö, Sólveig Sverris-
dóttir hjúkrunarfræöingur og Áke
Isacsson aöstoöarprófessor í Lundi.
Lýsing verkefnis í hnotskurn
Gerviliðaaðgerðir í mjöðm eru með best
heppnuðu aðgerðum samtímans. Spáð er auk-
inni þörf á slíkum aðgerðum en lítið hefur
verið gert til að breyta endurhæfingu síðustu
aratugina. Rannsóknin er eins og áður sagði
framskyggn samanburðarrannsókn, þar sem
kannað er hvort hægt sé að stytta legutíma
sjúklinga sem gangast undir liðskiptaaðgerð í
mjöðm. Markmiðið er að athuga hvaða áhrif
munnleg, skrifleg og verkleg fræðsla fyrir að-
gerð, stytt sjúkrahúsdvöl ásamt leiðbeiningum
og fræðslu inni á heimili sjúklinga hefur á eft-
irfarandi:
1) bakgrunnsbreytur og áhrif þeirra á gang
meðferðarinnar
2) kostnað
3) líðan
4) líkamlega og félagslega færni
Sjúklingunum er skipt í tvo hópa. Um er að
ræða rannsóknarhóp sem fær virkan undir-
búning og fræðslu fyrir aðgerð og endurhæf-
ing fer að mestu leyti fram heima. Saman-
burðarhópurinn tekur þátt í hefðbundinni
endurhæfingu.
Bakgrunnur
Slitgigt er sjúkdómur sem einkum leggst á
eldra fólk. Slitgigt í mjöðum var algengasta
orsök þess að eldra fólk „lagðist í kör" fyrr á
öldum. Síðastliðin 30 ár hafa gerviliðaaðgerðir
í mjöðmum og hnjám þróast í að vera með
arðbærustu aðgerðum síðari tíma. Nýgengi
slíkra aðgerða er hæst í aldurshópunum 70-79
ára og búist er við u.þ.b. þriðjungs aukningu
næstu áratugi. í Danmörku er gert ráð fyrir að
það þurfi 80-90 slíkar aðgerðir miðað við
hverja 100.000 íbúa árlega (Overgaard et al
1992). Legutíminn er yfirleitt 10 - 18 dagar
(Eggli et al 1996) og ekki er óalgengt að sjúk-
lingar verði að fara á endurhæfingar- eða
hressingarstofnarnir strax að sjúkrahúsvist
lokinni. Dvöl á stofnunum, í hvaða formi sem
hún er kallar á útgjöld annað hvort úr sameig-
inlegum sjóðum eða frá sjúklingunum sjálf-
um.Verulegur kostnaður er oft samfara
vinnutapi gerviliðasjúklinga sem eru enn á
vinnumarkaði og því eru miklir fjármunir í
veði, ef hægt væri að flýta fyrir endurhæfingu
(Herzman et al, 1988).
Erlendis hafa verið gerðar nánari kannanir
á kostnaði vegna meðferðar eftir mjaðmar-
brot. í ljós hefur komið að meðferð er mun
ódýrari þar sem mögulegt er að koma við
hluta af endurhæfingunni í heimahúsi
(Borgqvist, 1991). Sýnt hefur verið fram á að
samvinna milli öldrunar- og bæklunardeilda,
um endurhæfingu mjaðmarbrotasjúklinga
leiðir af sér styttingu legutíma (Kennie et al,
1988). Tilraunir með yfirfærslu endurhæfing-
ar frá sjúkrahúsi til heimilis hafa verið gerðar
og gefist vel. Með þessum rannsóknum hefur
tekist að stytta legutímann í 9 til 10 daga
Kristín
SlGGEIRSDÓTTIR
IÐJUÞJÁLFINN 1/98 5