Iðjuþjálfinn - 01.06.2002, Blaðsíða 4

Iðjuþjálfun er ábatasöm
og á að vera aðgengileg
í heilsugæslunni!
- Pistill frá formanni -
KristIn Sigursveinsdóttir,
FORMAÐUR IÐJUÞJÁLFAFÉLAGS
ÍSLANDS
Flestir iðjuþjálfar hafa nokkuð ákveðnar
hugmyndir um samfélagslegan ávinning
af starfi sínu, fyrir utan ávinning þeirra
einstaklinga og hópa sem njóta þjónustu
iðjuþjálfa. Hins vegar liöfum við ekki eins
skýrar hugmyndir um fjárhagslegan
ávinning starfseminnar, það er að segja
hvað störf okkar eru að skila miklum
verðmætum til samfélagsins, mælt í pen-
ingum. Rannsóknir á því eru af skomum
skammti og mér vitanlega hafa ennþá
engar slíkar verið gerðar hér á landi. Það
er kunnara en frá þurfi að segja að áhersl-
ur á greiningu og mat á kostnaði og gæð-
utn heilbrigðisþjónustunnar aukast stöð-
ugt. Nauðsynlegt er því að iðjuþjálfar og
heilbrigðisyfirvöld viti hvers virði þjón-
usta iðjuþjálfa er fyrir einstaklingana og
fyrir samfélagið, peningalega og í formi
lífsgæða.
Flestir iðjuþjálfar hafa nokkuð ákveðnar
hugmyndir um samfélagslegan ávinn-
ing af starfi sínu, fyrir utan ávinning
þeirra einstaklinga og hópa sem njóta þjón-
ustu iðjuþjálfa. Hins vegar höfum við ekki
eins skýrar hugmyndir um fjárhagslegan
ávinning starfseminnar, það er að segja hvað
störf okkar eru að skila miklum verðmætum
til samfélagsins, mælt í peningum. Rann-
sóknir á því eru af skornum skammti og mér
vitanlega hafa ennþá engar slíkar verið gerð-
ar hér á íandi. Það er kunnara en frá þurfi að
segja að áherslur á greiningu og mat á kostn-
aði og gæðum heilbrigðisþjónustunnar
aukast stöðugt. Nauðsynlegt er því að iðju-
þjálfar og heilbrigðisyfirvöld viti hvers virði
þjónusta iðjuþjálfa er fyrir einstaklingana og
fyrir samfélagið, peningalega og í formi lífs-
gæða.
Rannsókn á arðsemi
í WFOT bulletin, tímariti Heimssambands
iðjuþjálfa (World Federation of Occupat-
ional Therapists) sem út kom í nóvember
2001 er birt grein þar sem lýst er rannsókn á
arðsemi iðjuþjálfunar. Sænska iðjuþjálfafé-
lagið stóð að gerð rannsóknarinnar og fékk
ráðgjafarfyrirtæki til liðs við sig. Rannsóknin
náði til 137 einstaklinga. I rannsóknarhópi
voru 65 en 72 í samanburðarhópi. Báðir hóp-
ar fengu iðjuþjálfun en rannsóknarhópurinn
fékk mun umfangsmeiri þjónustu frá iðju-
þjálfum meðal annars viðtöl og vinnustaða-
heimsóknir með tilheyrandi aukakostnaði.
Með öðrum orðum: einstaklingarnir í rann-
sóknarhópnum fengu meiri og dýrari þjón-
ustu. I rannsóknarhópnum kostaði þjónust-
an 14.900 sænskar krónur (SEK) á mann en
3.900 SEK á mann í samanburðarhópnum.
Rannsóknin náði yfir 12 mánaða tímabil
og mældur var fjöldi veikindadaga á því
tímabili. I rannsóknarhópnum var fjöldi
veikindadaga 164 að meðaltali en 206 í sam-
anburðarhópnum. Reiknað var út að kostn-
aður hins opinbera vegna veikindagreiðslna
var 15.300 SEK minni fyrir hvern einstakling
sem fékk aukna þjónustu iðjuþjálfa. Einnig
var gerð tilraun til að meta þjóðhagslegan
ávinning og leiddi sú athugun í ljós saman-
lagðan ávinning upp á 26.750 SEK á hvern
einstakling í rannsóknarhópnum á þessu 12
mánaða tímabili. A þessu eina ári er ávinn-
ingurinn sem sé 26.750-11.000 = 15.750 SEK
eða um 150.000 íslenskar krónur á hvern ein-
stakling. Er þá ótalinn hugsanlegur ávinn-
ingur af því að fólk er væntanlega lengur á
vinnumarkaði, starfar í endurbættu vinnu-
umhverfi, notar minna af lyfjum og býr við
aukin lífsgæði.
Af rannsókninni má ljóst vera að þjóð-
hagslegur ávinningur af iðjuþjálfun er veru-
legur. Við þurfum slíkar rannsóknir á ábata-
semi iðjuþjálfunar í íslensku samfélagi. Heil-
brigðis-, trygginga- og félagskerfi lands-
manna þenjast út og samt líður okkur hreint
ekki nógu vel. Bent hefur verið á að tilhneig-
ing sé til sjúkdómsvæðingar í samfélaginu
og það kunni að vera ein af skýringum þess
að kostnaður eykst án þess að heilsan batni.
Ymsir hafa óbeinan hag af því að fólk sé
veikt og þurfi lyf og rannsóknir. Iðjuþjálfar
eru ekki í þeim hópi. Okkar starf miðar að
því að virkja styrkleika fólks og efla það til
sjálfshjálpar og lífsgæðasköpunar í eigin lífi.
Það hlýtur að borga sig!
Fólk á rétt á iðjuþjálfun
í heilsugæslunni
Hvar á svo fólk að hafa aðgang að þessari
þjónustu. A sjúkrahúsum og endurhæfing-
arstöðvum? Já, gjarnan en það er ekki nægj-
anlegt. Heilbrigðiskerfið á ekki eingöngu að
vera viðgerðaþjónusta. Forvörnum og
heilsueflingu í ýmsum útfærslum á að gefa
meiri gaum samkvæmt áætlunum stjórn-
valda. Styrkja ber frumþjónustuna, það er að
segja heilsugæsluna, eru skilaboðin frá heil-
brigðisráðherra. Ég er hjartanlega sammála.
En þá er ekki úr vegi að skoða hvernig
heilsugæslan sinnir hlutverki sínu í dag
hvað varðar þjónustu iðjuþjálfa. „Allir
landsmenn skulu eiga kost á fullkomnustu
heilbrigðisþjónustu, sem á hverjum tíma eru
tök á að veita til verndar andlegri, líkamlegri
og félagslegri heilbrigði." Með þessum orð-
um hefst 1. gr. laga um heilbrigðisþjónustu
nr. 97/1990. Hljómar vel en hvað merkir
þetta? í lögunum er talað um hvernig á að
veita þjónustuna og hver á að gera hvað. f
19. grein kemur fram að á heilsugæslustöðv-
um eða í tengslum við þær skuli veita þjón-
ustu iðjuþjálfa. Nú eru 12 ár síðan lögin voru
sett og enn hafa aðeins örfáar heilsugæslu-
stöðvar farið eftir þessum lagafyrirmælum.
Iðjuþjálfar eru vel meðvitaðir um þessa laga-
grein en hvernig stendur á því að ekki er far-
ið eftir henni? Eru þeir sem stjórna heilsu-
4 - IÐJUÞJÁLFINN 1 /2002