Tölvumál - 01.06.2006, Blaðsíða 26

2 6 | T Ö LV U M Á L T Ö LV U M Á L | 2 7
Umræðan um ábyrgð á Netinu var síðast í hámæli þegar Jón Ólafsson
vann meiðyrðamál gegn Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni sem höfðað
var á Englandi. Í Lúganó-samningnum um fullnustu dóma í einkamálum
er meginreglan sú að lögsækja skuli menn í þeim löndum sem þeir eru
búsettir í en ein undantekninga er sú að höfða megi mál um skaðabætur
fyrir dómstóli í því landi sem tjónið varð.
Fjölgun meiðyrðamála í takt við aukinn fjölda netmiðla
Spurðir um hvort þeir sjái fram á aukningu í meiðyrðamálum hér á landi í
samræmi við aukinn fjölda netmiðla, sbr. bloggvefja og ýmissa fréttamiðla,
segir Reynir það vera ljóst að málum á borð við Hannesarmálið muni koma
fyrir dómstóla á næstunni og þar reyni á ábyrgð hýsils og þeirra sem skrifa.
Eiríkur tekur í sama streng og undirstrikar að orðum manna fylgi ábyrgð.
,,Ef menn setja eitthvað á Netið þá er verið að beina því til allra og því sama
uppi á teningnum og ef menn segja eitthvað í fjölmiðlum. Því tel ég að
meiðyrðamálum gæti fjölgað frekar en hitt,” segir Eiríkur.
En eru þeir aðilar sem skrifa á vefnum nægilega meðvitaðir um þá
ábyrgð sem þeir bera með sínum skrifum um menn og málefni?
,,Nei,” segir Eiríkur og bætir við. ,,Það er eins og menn telji að þeir séu
aðeins að skrifa einkabréf til eins manns eða örfárra manna en hins vegar er
það efni sem birtist á Netinu eitthvað sem allir hafa aðgang að.”
Reynir er á því að sumir sem skrifi á vefinn séu fyllilega meðvitaðir um
ábyrgð sína og hegði sér í samræmi við það. ,,Alvarlegar undantekningar
er að finna þar sem allir eru nafnlausir. Þar skapast eins konar siðareglur
sem ganga út á það eitt að þeir sem skrifa eigi að njóta nafnleyndar. Og
nafnleysingjarnir telja sig mega segja hvað sem er um nafngreinda aðila.
Ábyrgð
Viðtal við Eirík Tómasson, lagaprófessor við Háskóla Íslands og
Reyni Traustason, ritstjóra Mannlífs
Í samræmi við aukna útgáfustarfsemi á Netinu þar sem ,,allir” geta sagt
skoðanir sínar á mönnum og málefnum með mun opnari hætti en áður
er nauðsynlegt að ræða um ábyrgðina sem fylgir slíku frelsi. Tölvumál
ræddi við Eirík Tómasson, lagaprófessor við Háskóla Íslands, og Reyni
Traustason, ritstjóra Mannlífs, sem segjast m.a. reikna með fjölgun
meiðyrðamála í takt við aukinn fjölda netmiðla og að herða þurfi lög um
ábyrgð vefsíðna.
Mörg þekkt dæmi eru til um þetta á spjallþráðum á borð við malefnin.com.
Öllum má ljóst vera að engin glóra er í því fyrir þann sem borinn er sökum
að reyna að verjast á vettvangi nafnleysingjanna. Á slíkum vettvangi er
nauðsynlegt að einhver sé ábyrgur og geti leitað réttar síns þegar um er að
ræða meiðandi skrif. Þetta þýðir engan veginn að banna eigi nafnlaus skrif
á vefnum fremur en í dagblöðum en skilgreina þarf ábyrgð þess sem heldur
úti spjallþráðunum.”
Harðari lög um ábyrgð vefsíðna
Hvort herða þurfi löggjöf á þessu sviði segir Eiríkur að almennt taki
núverandi lög ágætlega á þessum málum en hins vegar þurfi að herða lög
varðandi ábyrgð þeirra sem bera ábyrgð á einstökum vefsíðum. ,,Ábyrgð
einstaklinga er frekar skýr en erfitt er að færa sönnur á hver setti efni á Netið
þó svo að fingraför sé hægt að rekja til ákveðinnar tölvu.”
Að sögn Reynis þarf tvímælalaust að miða löggjöf við að á Netinu sé
umræða sem hafi mikinn lestur og útbreiðslu. ,,Það er eðlilegt að krafist
sé ábyrgðarmanns á síðum sem eru vistaðar af íslenskum netþjónum og
jafnframt að löggjöf miðist við að erlendum netþjónum sé skylt að upplýsa
um þá sem kaupa af þeim þjónustu þegar um er að ræða staðfestan grun
um meiðyrði eða brot gegn friðhelgi. Jafnframt þarf löggjöf að miðast við
það efni sem er sett fram á íslenskri tungu falli undir sambærilegar reglur
og þegar um er að ræða prentmiðla og ljósvakamiðla. Aðalatriði er að lög
verði sett um sjóræningjasíður. Dagljóst er þó að aldrei verður hægt að
fyrirbyggja að einhverjir haldi úti slíkum síðum rétt eins og ekki er hægt að
koma í veg fyrir veggjakrot eða að menn gefi út dreifirit án þess að getið
sé ábyrgðarmanna. En það þarf að skilgreina ábyrgð þeirra sem skrifa og
einnig þeirra sem hýsa skrifin.”
þeirra sem skrifa
á Netinu
// Viðtal: Halldór Jón Garðarsson