Iðjuþjálfinn - 01.08.2011, Blaðsíða 32

32 • IðjuþjálfInn 1/2011
Ágrip
Í heilbrigðisþjónustu er nauðsynlegt að fylgjast
með gæðum þjónustunnar. Stjórnvöld hafa
sett ákveðin viðmið í þeim tilgangi og eitt
þeirra er að kanna viðhorf og reynslu no­
tenda. Rannsóknin sem hér er lýst markar
upphaf gæða­ og umbótastarfs iðjuþjálfunar á
Reykjalundi. Á Reykjalundi er veitt þverfagleg
endurhæfing og iðjuþjálfun er einn hlekkur í
þeirri keðju.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
viðhorf og reynslu skjólstæðinga af iðjuþjálfun.
Um var að ræða megindlega rannsókn þar
sem upplýsinga var aflað með spurningalista
sem rannsakendur sömdu. Könnunin náði
til 214 skjólstæðinga en sá fjöldi hafði fengið
iðjuþjálfun á Reykjalundi á tímabilinu 1. mars
til 30. júní 2008. Svarhlutfall var 74%, alls
svöruðu 158, 105 konur og 51 karl (tveir gáfu
ekki upp kyn).
Fram kom mikil ánægja með þjónustu
iðjuþjálfa. Misjafnt var hversu oft þátt tak endur
höfðu fengið iðjuþjálfun en rúm lega helmin­
gur taldi magn þjónustu hæfi legt. Margir
sögðust hafa fengið leið beiningar um hvað
þeir gætu gert til að við halda árangrinum að
lokinni dvöl á Reykjalundi.
Niðurstöðurnar gefa til kynna að iðju­
þjálfar á Reykjalundi beri virðingu fyrir
skjól stæðingum sínum og iðjuþjálfunin taki
mið af áhugasviði og venjum þeirra. Jafn framt
kom fram að skjólstæðingar upp lifa árangur
af þátttöku sinni í iðju þjálfun og telja færni
sína til að taka þátt í daglegu lífi hafa aukist.
Þátttakendur bentu líka á ýmsa þætti er betur
mættu fara. Til dæmis komu fram óskir um
að sett væru markmið í upphafi iðjuþjálfunar
og er það í samræmi við það sem komið hefur
í ljós í innlendum og erlendum rann sóknum.
Tæpur helmingur þátt takenda taldi sig þurfa
frekari þjónustu iðju þjálfa og töldu líkur á
að þeir myndu nýta sér þjónustu iðjuþjálfa á
göngudeild ef slíkt væri í boði.
Inngangur –fræðilegur bakgrunnur
Í stefnumörkun heilbrigðis­ og trygg inga­
málaráðuneytis í gæðamálum er lögð áhersla
á að mikilvægt sé að fylgjast með gæð um
heilbrigðisþjónustu og öll meðferð og umön­
nun skuli taka mið af þörfum og viðhorfum
sjúklings og aðstandenda (heilbrigðis­ og
tryggingamálaráðuneytið, 2007a). Í heilbri­
gðisáætlun til ársins 2010 er tekið fram að
allar heilbrigðisstofnanir skuli koma sér upp
formlegu gæðaþróunarstarfi og fylgja eigin
áætlun í gæðamálum. Einnig er mælt með
því að reynsla sjúklinga af þjónustunni verði
könnuð reglulega (heilbrigðis­ og tryggingamá­
laráðuneytið, 2007b).
Iðjuþjálfar veita heilbrigðis­ og félags þjón­
ustu víða í íslensku samfélagi. Með aðlögun
iðju og umhverfis, þjálfun, fræðslu og ráðgjöf
stuðla iðjuþjálfar að aukinni færni og virkri
þátttöku fólks í iðju, með það að markmiði að
fólk öðlist meira sjálfstæði og lífsfyllingu (Iðju­
þjálfafélag Íslands, e.d.). Mjög áhugavert er að
fá innsýn í hvernig iðjuþjálfun mætir þörfum
skjólstæðinga og fá álit þeirra á þjónustunni.
Fáar kannanir hafa verið gerðar á þjón­
ustu iðjuþjálfa á Íslandi. Guðrún Pálma dóttir
(2004) kannaði, með eigindlegri við tals­
rannsókn, upplifun skjólstæðinga af iðju­
þjálfun og samskiptum sínum við iðju þjálfana.
Hún tók viðtöl við 20 fullorðna skjól stæðinga
sem lokið höfðu endurhæfingu á þremur
endurhæfingarstofnunum þar sem þver­
fagleg endurhæfing var veitt, 10 karla og 10
konur. Viðmælendur Guðrúnar sáu árangur
iðjuþjálfunar endurspeglast á mismunandi
hátt, margir lýstu því að færni í daglegu lífi
hefði aukist og þeir upplifðu jafnvægi og gleði
í iðjuþjálfuninni. Fimm viðmælendur nefndu
einnig að þeir hefðu með hjálp iðjuþjálfunar
skapað sér nýja framtíð með nýjum þýðingar­
miklum hlut verkum og breyttu lífsmynstri.
Þegar um neikvæða upplifun af iðjuþjálfun
var að ræða leiddi hún til minni árangurs.
Nokkrir við mælendur nefndu að ekki hefði
verið tekið nægilega mikið tillit til áhuga þeirra
og daglegra viðfangsefna þegar iðjuþjálfunin
var skipulögð og markmiðið með iðjuþjálfuni­
nni hefði verið óskýrt. Fram kom að sumum
karlmönnum fannst þörfum sínum ekki nógu
vel mætt, þar sem verkefnin sem í boði voru
í iðjuþjálfun höfðuðu ekki nægilega til þeirra
(Guðrún Pálmadóttir, 2004; Palmadottir,
Lilja Ingvarsson forstöðuiðjuþjálfi
Margrét Sigurðardóttir iðjuþjálfi
Hlín Guðjónsdóttir iðjuþjálfi
Þjónusta iðjuþjálfa á reykjalundi
-viðhorf og reynsla skjólstæðinga