Skólavarðan - 01.09.2007, Blaðsíða 18

18
NEMENDUR MEÐ EINHVERFU
SKÓLAVARÐAN 6.TBL. 7. ÁRG. 2007
Fræðsluskrifstofa Kópavogs og Grein-
ingar- og ráðgjafarstöð ríkisins hrintu af
stað fyrir um fjórum árum sameiginlegu
þróunarverkefni undir heitinu „Heild-
stæð þjónusta fyrir leikskólanemendur
með einhverfu og fjölskyldur þeirra
í Kópavogi.“ Skólavarðan fjallaði
um verkefnið árið 2003 en því er nú
formlega lokið. Eftir situr ný þekking
og þjónusta sem veitt er börnunum
og fjölskyldum þeirra. Verkefnisstjórar
voru Erla Stefanía Magnúsdóttir leik-
skólaráðgjafi í Kópavogi og Sigrún
Hjartardóttir einhverfuráðgjafi á Grein-
ingar- og ráðgjafarstöð.
Sigrún og Erla Stefanía höfðu hug á að
þróa líkan um vinnubrögð sem hafa mætti
að leiðarljósi í þjónustu við leikskóla-
nemendur sem greinst hafa með einhverfu
og fjölskyldur þeirra. Markmiðið var að
veita heildstæða þjónustu sem mætti
þörfum notenda og einnig að skoða
núverandi úrræði og setja fram tillögur
um hvernig mætti bæta þjónustuna og
gera íhlutun markvissari í framtíðinni.
Rannsóknir hafa sýnt að streita er
almennt meiri hjá foreldrum barna
með einhverfu en aðrar þroskaraskanir.
Þjónustan er í höndum margra og
mikilvægt að sameina hana og gera
heildstæða. Losa þarf foreldra undan því
álagi að reyna að fá yfirsýn yfir það sem
er í boði hjá hinum og þessum aðilum sem
hafa jafnvel ekki markvisst samstarf, auk
þess sem tilhögun þjónustu er oft og tíðum
ósveigjanleg. Heildstætt einstaklings-
miðað nám er hugtak sem vert er að ítreka
að gildir ekki síður fyrir börn með fötlun
en önnur börn. Nemendur með einhverfu
eru ekki einsleitur námshópur og þarfir
eru breytilegar.
Tilgangur verkefnisins og markmið voru
svo sundurliðuð í þessi lykilatriði:
• Að byggja upp heildstæða þjónustu
fyrir börn með einhverfu og fjölskyldur
þeirra í Kópavogi.
• Að byggja upp þekkingu og færni til
að vinna með börnum með einhverfu í
leikskólum.
• Að stuðla að yfirfærslu íhlutunarleiða
af leikskólastigi yfir á grunnskólastig.
• Að nýta þverfaglega þekkingu úr mis-
munandi þjónustukerfum og leitast
þannig við að hámarka árangur
íhlutunar.
Stefnt var að því að samþætta þjónustu
og færa hana nær umhverfi barnsins en
íhlutun fór fram í leikskólum og á heimilum
barnanna. Tvö börn og fjölskyldur þeirra
tóku þátt í verkefninu, en í Kópavogi
eru fjórtán leikskólanemendur (af alls
um 1900) með röskun á einhverfurófi.
Þjónustuteymi voru skipulögð og sinntu
þjónustu við hvert barn fyrir sig og
fjölskyldu þess. Foreldrar tóku fullan
þátt í teymisvinnunni og fjölskyldumiðuð
og sveigjanleg þjónusta var höfð að
leiðarljósi. En hvernig tókst svo til?
Hugmyndafræði leikskólans
„Sumt var eins og við áttum von á
en annað ekki,“ segir Erla Stefanía.
„Þróunarverkefnið var unnið í tveimur
leikskólum, auk heimila barnanna, og fyrir
vikið vorum við í raun með tvö gerólík
verkefni. Umhverfið, börnin sjálf og þarfir
fjölskyldnanna voru ólíkar. Við vildum
ekki nota þann þjónusturamma sem er til
vegna þess að við lögðum áherslu á að færa
þjónustuna nær barninu en þar er gert ráð
fyrir. Þá vildum við nota hugmyndafræði
leikskólans sem gengur eins og allir vita
út á leikinn, að hann sé mikilvægasta
náms- og þroskaleið barnsins og helsta
tjáningarform þess. Í rannsóknum hefur
komið fram að heilladrýgsta leiðin til að
ná árangri í félagslegum samskiptum er
að íhlutun fari fram í eðlilegu umhverfi en
líka skipulögðu. Leikskólinn býður upp á
slíkt umhverfi og fjölbreytta möguleika til
samskipta. Unnið var í að laga umhverfið
að barninu en ekki öfugt. “
Flutningi milli
skólastiga ábótavant
Sigrún bætir við að eitt af markmiðunum
hafi verið að íhlutunarleiðir fylgdu
börnunum upp í grunnskólann, en það
hafi ekki gengið að öllu leyti vel. „Það
voru mannaskipti en við reyndum að
halda teymisvinnunni áfram þótt aðrir
einstaklingar kæmu inn í. Þetta gekk vel
í leikskólanum en ljóst er að undirbúa
þarf mun betur flutning úr leikskóla í
grunnskóla, enda kom í ljós að foreldrum
Aukin samvinna og þekking, skýrari þjónustuúrræði
Rannsóknir hafa sýnt að streita er almennt meiri hjá foreldrum
barna með einhverfu en aðrar þroskaraskanir. Þjónustan er í
höndum margra og mikilvægt að sameina hana og gera heildstæða.
Losa þarf foreldra undan því álagi að reyna að fá yfirsýn yfir það
sem er í boði hjá hinum og þessum aðilum sem hafa jafnvel ekki
markvisst samstarf, auk þess sem tilhögun þjónustu er oft og tíðum
ósveigjanleg.
Viðtal um
þróunarverkefni
við Erlu Stefaníu
Magnúsdóttur og
Sigrúnu Hjartardóttur
Ljósmyndir: keg