Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 28

Ritrýnd grein Tímarit um menntarannsóknir / Journal of Educational Research (lceland) 11,2014, 26-38

„Böni ykkar cru ckki börn ykkar.
Þau cru synir og dætur lifsins og ciga
sínar cigin langanir.
Þið eruð farvegur þeirra, ctt þau koma ekki frá ykkur."
Spnmaðurinn, Kahlil Gibran
Það sem barni er fyrir bestu.
Ögrandi viðfangsefni? Spurningar
tengdar Barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna
Gunnar E. Finnbogason og Halla Jónsdóttir
Háskóli íslands, Menntavísindasviö
Það eru hartnær tuttugu og fimm ár síðan sáttmáli um réttindi barnsins eða Barna-
sáttmálinn var samþykktur af allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Alþjóðasamfé-
lagið hafði sameinast um sáttmála til að standa vörð um rétt barnsins til verndar,
umönnunar og þátttöku. Talið var nauðsynlegt vegna veikrar stöðu bama í ýmsum
samfélögum að tryggja þeim sérstaka vemd og um leið viðeigandi lögvernd með
því að lögfesta sáttmálann. Það var síðan 20. febrúar 2013 að samningur Sameinuðu
þjóðanna um réttindi barnsins var lögfestur á Alþingi íslendinga.
Barnasáttmálinn er umfjöllunarefni þessarar greinar og er sérstök áhersla lögð
á að skoða þau siðferðilegu álitamál sem upp geta komið þegar beita á vissum
ákvæðum sáttmálans. Einnig er varpað ljósi á hagsmunaárekstra sem geta orðið
þegar ákvæðinu um það sem barninu er fyrir bestu er beitt í skólum. Finna má
ýmis álitamál um uppeldi sem tengjast sáttmálanum. Til þess að hægt sé að greina
Barnasáttmálann á þann hátt sem lýst er hér að ofan er mikilvægt að skoða á hvaða
grundvallargildum hann er byggður. Sú sýn á börn og bernsku sem er ráðandi
hverju sinni, hefur áhrif á það hvernig ákvæði sáttmálans eru túlkuð og þeim beitt.
Eins og áður hefur komið fram getur það verið mikill vandi að túlka og beita
ákvæðum sáttmálans af sanngirni og réttsýni í skólastarfi. Það krefst siðferðilegrar
ábyrgðar og góðrar dómgreindar kennara að fjalla um þau mörgu álitamál sem geta
skapast við túlkun og beitingu á vissum ákvæðum sáttmálans.
Fáar fagstéttir eru jafn tengdar Barnasáttmálanum og kennarastéttin og því er
mikilvægt að hún hafi haldgóða þekkingu á ákvæðum hans og sé vel undir það
búin að geta staðið vörð um réttindi barna í starfi sínu bæði innan skólans og í
samfélaginu almennt.
Lykilorö: Barnasáttmáli Sameinuðu þjóóanna, réttindi barna, hagsmunaárekstrar, siðlerðileg álitamál.
26