Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.1996, Blaðsíða 22

Guðbjörg Sveinsdóttir
Heimahjúkrun
fyrir geðsjúka
„Minn draumur er að í liverri heilsugœslustöð verði geðteymi
sem starfar ( virku sambandi við alla þá aðila sem sinna
geðsjúkum, s.s. geðdeildir, geðhjúkrunarfrœðinga, geðlœkni,
göngudeildir, iðjuþjálfa, félagsfrœðinga ogforráðamenn hinna
ýmsu sambýla og verndaðra heimila, “ sagði Guðbjörg
Sveinsdóttir geðhjúkrunarfrœðingur á frœðslufundi sem
Fagdeild heilsugœsluhjúkrunarfræðinga hélt þann 6. mars s.l.
Erindi Guðbjargar var um heimahjúkrun geðsjúkra og féllst
hún á að birta það hér ( styttri útgáfu. Guðbjörg er formaður
Fagdeildar geðhjúkrunarfrœðinga og er nú forstöðukona í Vin,
athvarfi fyrir geðsjúka að Hverfisgötu 47. Hún starfaði á
geðdeild Landspítalans á árunum 1979-88 og hélt þá til
framhalds-tiáms og starfa í Noregi. Að þv( loknu srteri hún á ný
til starfa á geðdeild Landspítalans og vann þar þangað til hún
tók við núverandi starfi ( desember 1994.
Hjúkrunarfræðingar taki málið í sínar hendur
Heilbrigðisáætlun og heilbrigðislög hér á landi gera ráð fyrir að
þáttur geðheilbrigðisþjónustu verði stór í starfsemi heilsu-
gæslustöðva. Þar á að vera starfsfólk með menntun og reynslu
til að taka á málum þessa hóps og þar á að fara fram fyrir-
byggjandi starf. En eins og staðan er nú þá er heimahjúkrun
fyrir geðsjúka nær óþekkt á íslandi. Geðdeildir og geðfatlaðir
hafa ekki farið varhluta af þeim niðurskurði sem boðaður er í
heilbrigðisþjónustunni. Nú er legutími fólks styttri inni á
stofnunum og þó sú þjónusta sem fólki stendur til boða eftir
útskrift, sé að mörgu leyti góð þá vantar þar allt skipulag og
heildaryfirsýn. Það er enginn einn aðili sem hefur heildarsýn
yfir þjónustu við geðsjúka. Það eru t.d. sjö mismunandi aðilar
sem sjá um sambýli fyrir geðsjúka. Fólk ætti ekki að þurfa að
fara á geðdeild til að ná í lyfin sín eða til að fara f viðtal eða fá
stuðning. Aðstandendur ættu að geta farið á sína
heilsugæslustöð til að fá upplýsingar, stuðning og fræðslu.
Heilsugæsluhjúkrunarfræðingar eru einnig í lykilaðstöðu hvað
varðar fyrirbyggjandi þátt geðheilbrigðismála. Þeir koma inn á
heimilin frá vöggu til grafar, ef svo má að orði komast, og þeir
vita hvar aðgerða er þörf.
En hver á að samræma þjónustu fyrir geðsjúka? Að mínu
mati eru það hjúkrunarfræðingar. Þeir hafa þekkinguna,
yfirsýnina og eru vel til þess fallnir að vera samhæfingaraðili
þjónustunnar. Til þess að fá þetta hlutverk verðum við
hjúkrunarfræðingar þó fyrst að taka upp umræðu um það hvort
þetta er það sem við viljum.
Aukinn þáttur heimahjúkrunar
Hluti af geðhjúkrunamámi mínu við Statens Utdannings-
senterfor Helsepersonell Bygdöy árið 1990 var fólgið í tveggja
mánaða verklegum þætti, sem var að starfa við heimahjúkrun
geðsjúkra í Bærun, sem er um 4.000 manna sveitarfélag vestur
af Osló. Norska heilbrigðisáætlunin á þessum tíma gerði ráð
fyrir aukinni dreifistýringu (desentralisering), svæðisskiptingu
(sektorisering) og að þáttur sjúkrahúsa yrði minnkaður. Stóru
sjúkrahúsin á Oslóarsvæðinu, s.s. Blakstad, voru þá að miklu
leyti skilgreind sem bráðasjúkrahús þar sem fólk var
inniliggjandi stutta stund og útskrifaðist síðan heim til síns
sveitarfélags. Heilbrigðisáætlunin gerði ráð fyrir auknum þætti
fyrirbyggingar og að meðferð og hjálp ætti að vera til staðar þar
sem fólkið bjó. Áhersla var því lögð á að sveitarfélögin byðu
góða þjónustu lækna, hjúkrunarfræðinga og félagsfræðinga og
mikil áhersla var lögð á þverfaglega samvinnu, fræðslu og
leiðbei-ingar. Við þetta skipulag jókst þáttur heimahjúkrunar
verulega og alls staðar var gert ráð fyrir stöðugildum
geðhjúkrunarfræðinga.
Heimahjúkrun og umönnun í Bærum var skipt niður á
fjögur svæði en á hverju svæði var skipulögð heimahjúkrun og
húsmæðraafleysingar, heimilishjálp, hreingerningarþjónusta og
þar var elliheimili og þjónustumiðstöð fyrir aldraða. Hvert
svæði hafði eigin hjúkrunarforstjóra. Svæðinu var skipt niður
landfræðilega og hópur skipaður fyrir hvert svæði þar sem
deildarstjóri var yfirmaður hjúkiunarfræðings og sjúkraliða.
Tilraunaverkefni í geðhjúkrun
í ljós hafði komið að þörfin fyrir geðhjúkrun var meiri en
talið var í upphafi og var því ákveðið að endurskipuleggja þá
þjónustu. Hér var um eins árs tilraunaverkefni að ræða sem
síðan yrði endurmetið.
Verkefnið var skilgreint á eftirfarandi hált:
Markmið: Að bæta þjónustu við geðsjúka,
bæði vegna bráðaástands og við
þá sem þurfa á langtímameðferð að halda.
Hópstjóri: •Samhæfingaraðili milli deildarstjóra og
hópsins.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2. tbl. 72. árg. 1996