Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.1996, Blaðsíða 31

Sigrún Ásta Pétursdóttir, hjúkrunarkona
Að vera dauðvona
IVlinn tími er kominn. Ég kv(ði því ekki
að deyja en þrái að deyja með reisn,
eins og sagt er. Fyrir um 20 árum var
ég íframhaldsnámi og skrifaði ritgerð um hjúkrun
deyjandi sjúklinga. Við lestur hennar nú finnst mér ég
nokkuð sátt við hana en vil þó gjarnan bœta nokkru við
vegna eigin reynslu.
Þessar hugleiðingar mt'nar set ég á blað í von um að
einhverjum komi þœr að gagni við hjúkrun deyjandi
sjúklinga. Frá því ég hóf stöif við hjúkrun árið 1959 hef
ég litið á það sem aðalskyldu mt'na við sjúklinginn að fá
hann til að brosa, helst hlœja með mér. Þó að þetta væri
hans síðasti dagur. Sem sjúklingi fmnst mér þettajafn
nauðsynlegt fyrir sálarheill mi'na og vellíðan.
„Eitt sinn skal hver deyja“. Sérhver maður deyr á
sinn persónulega hátt, eins og hann hefur lifað á sinn
sérstœða hátt.
Hjúkrunarfólk þarf að lœra að virða skoðanir og
tilfmningar sjúklinga gagnvart dauðanum ogforðast að
yfirfœra si'nar eigin tilfmningar gagnvart honum á
sjúklinginn. Dauðinn hefurverið eitt afþvísem ekki hefur
mátt tala um, þó það sé sem betur fer að breylasl smátt og
smátt. Það þarf að opna umrœðu um dauðann og hjálpa
fólki til. að rœða og skilja si'nar eigin tilfmningar og
takasl á við þœr. Þetta þarf að vera hluti af uppeldinu og
jjölskyldur þurfa að rœða opinskátl saman um þenna
lokaþátt lífsins. Því miður eru alltof margir ófœrir um að
rœða dauðann og verða skelfingu lostnir við tilhugsunina
um eigin dauða eða annarra. Þessi dauðahrœðsla stendur
mörgum fyrir þrifum og getur valdið því að einstaklingur
sé ófœr um að umgangast deyjandi sjúklinga vegna eigin
tilfinninga gagnvart dauðanum. Menn forðast jafnvel
si'na nánustu sem eru dauðvona og fara þannig á mis við
tœkifœri sem gœti hjálpað, auðgað lífið og minningarnar
frá síðustu samverustundunum.
Heilbrigðisstarfsfólk hefur oftar en einu sinni spurt
mig hvort ég hafi talað við prest eða fengið prest til að
rœða viðJjölskyldu mt'na. Þegar ég svara þessu neitandi
hef ég fiundið fyrir gagnrýni. Ein kona gekk svo langt að
spyrja mig að þvt' hvort ég notaði þetta (veikindin) kannski
á manninn minn!
Þetta fannst mér alvarleg ónœrgœtni við sjúkling. Ég
trúi því ekki að hún hafi gert sér grein fyrir því hve illa
þetta hefði getað leikið sjúklinginn; að þetta hefði getað
valdið miklum andlegum skaða, þunglyndi, sektarkennd
og jafnvel truflun á samskiptum við hans nánustu
aðstandendur.
Eg er svo lánsöm að hafa aldrei verið hrœdd við að
deyja og hef þm' átt auðvelt með að rœða um dauðann við
mína nánustu. Ég er líka svo lánsöm að eiga frábœra
Jjölskyldu og vini og þessi reynsla hefur auðgað samskipti
okkar.
Prestar eru auðvitað menntaðir til að aðstoða
dauðvona fólk og gera það örugglega eftir bestu getu. En
ég tel að besta hjálpin sé að geta rœlt dauðann, og það
sem honumfylgir, opinskátt og eðlilega innan Jjölskyld-
unnar og að hjúkrunarfólk sem annast sjúklinginn og
þekkir hann sé ekki si'ður fœrt um að hjálpa, þurfi þess
meb!
Þessa 15 mánuði sem ég hef verið í biðsal dauðans
hef ég aðeins þurft að dveljast um einn mánuð á
sjúkrahúsum og þótt deildin mín sé sú besta, hjúkrun
frábœr og ómetanlegt öryggið að geta alltaf leitað þangað
-þá er heima best.
ífyrsta skipti á œvinni fannst mér ég vera óháð og andblœr
fijálsrœðis leika um mig! Mér er það ógleymanlegt.
*
Senn var á enda þessi stórbrotna Evrópuferð sem varað hafði í
hálft annað ár. Á vordögum 1839 voru þau aftur komin heim til
Englands.
Heima beið þeirra fjölmennt skyldulið og enn fjölmenn-
ari hópur vina og kunningja. Ef það var eitthvað sem enska
hástéttin hafði lag á þá var það að grípa hvert tilefni sem
bauðst til að gera sér glaðan dag og nú var sannarlega tilefni til
hátíðahalda!
Gera sér rœkilega dagam un - hét það!
Nú var bústaður fjölskyldunnar á Embley Park fullbúinn
að loknum breytingum og orðinn að ósviknu hefðarsetri. Fyrsta
hréfið þaðan var til Clarkey:
„Kœra vina. Hérna er svo sannarlega orðið virðulegt
húshald og heimili, fullbúið til að veita viðtöku fimm konum,
kornnum til vits og ára með eiginmönnum og öllu tilheyrandi. “
Flo vissi mæta vel að næsta takmark Fannyar var að finna
dætrunum auðugt og gott gjaforð með „eiginmönnum og öllu
tilheyrandi“. Foreldrarnir höfðu gert allt sem í þeirra valdi stóð
til að veita dætrum sfnum sem allra bestan undirbúning fyrir
hjúskapinn og rósrauð framtíðin átti að blasa við þeim. Báðar
voru indælar og kurteisar og eins og Fanny komst að orði:
„Florence vekur eftirtekt allra.“ Hún var skemmtileg,
bráðgáfuð og gat rætt við hvern sem var; hún hafði yndi af
tónlist og naut þess að dansa, fólk dróst ósjálfrátt að henni og
fjölskyldan var í góðum efnum, í stuttu máli sagt: Florence var
afbragðs kostur.
Síðan rann upp stóri dagurinn sem búið var að undirbúa
svo lengi og vandlega. Komið var að því að kynna Flo og Pop
við hirðina. Þær áttu að koma fram í samkvæmislífinu í fyrsta
sinn! Flo klæddist kjól úr hvítu silki með rósamynstri og
löngum slóða þegar hún hneigði sig fyrir Viktoríu, liinni ungu
drottningu Bretaveldis.
Það gekk vel, ég hélt þetta myndi verða miklu erfiðara.
Þetta varð ekki í eina skiplið sem þessar tvær konur,
Florence Nightingale og Viktoría Englandsdrottning, hittust.
Það varð síðar og við allt aðrar aðstæður en samkvæmislífið
bauð upp á. Að þessu sinni gat hvoruga órað fyrir því.
Framhald í nœsta blaði
Fni )>vðanda:
Gudrun Simonsen byggir skrif sfn löluvert á eigin texta Florence
Nightingale. Hún afmarkar þann texta með skáletri og gæsalöppum þegar um
beinar tilvitnanir er að ræða og er því haldið í íslensku þýðingunni.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆDINGA 3 . tbl. 72. árg. 1996