Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2005, Blaðsíða 32

Valgerður Katrín Jónsdóttir
„Viö þurfum aö meta hlutina upp á nýtt og gefa
þeim nýja rödd og tungumál"
- segir Jean Watson
Jean Watson er virtur prófessor í hjúkrun í heilbrigðisvísindum við háskólann í Colorado.
Hún er doktor i sálfræði menntunar og ráðgjöf en grunnmenntun hennar er i hjúkrun. Hún
er höfundur, meðhöfundur eða ritstjóri meira en tíu bóka, sem sumar hafa verið þýddar á
meira en níu tungumál, og hefur hlotið ótal viðurkenningar fyrir störf sín.
Hinar nýju hugmyndir sem hún kynnti byggjast á
kærleika eða hugtakinu „caritas“ og sameiningu
eða „communitas“. Fyrra hugtakið er úr grísku
en það merkir að veita sérstaka athygli, uppörva,
hvetja, táknar eitthvað sem er mjög dýrmætt.
Síðara hugtakið, „communitas“, merkir að
tilheyra, tengja saman. Hún lagði áherslu á að
við byggjum í heimi sem „minnkaði" stöðugt
með aulcnum samskiptum og sagði frá þróun
hugmynda í heilbrigðiskerfinu undanfarna öld.
Hér áður var lögð áhersla á aðgreinda heimshluta
og flókin lyf til lækninga, meðferð fólst í lyfjum,
skurðlækningum og geislum. Undanfarna áratugi
hefur áhersla beinst meira að lækningum hugar og
líkama, víxlverkandi áhrifum ólíkra heimshluta,
hlutverki meðvitundar, tillinninga, merkingar,
viðhorfa, skynjunar í að breyta starfsemi lífvera*
og samspili sálrænna og taugalífeðlisfræðilegra
þátta á ónæmiskerfi. Nú um stundir er áhersla
lögð á heildræna nálgun, meðvitund sem er hafin
yfir tíma og rúm, meðvitund sem er sameinuð,
ódauðleg, óendanleg og alltaf nálæg.
Jean Watson hóf fyrirlestur sinn á því aö slá meö litlum
hamri í skál en viö þaö myndaðist tónn sem hljómaði um
allan salinn. Tónninn vakti athygli áheyrenda í salnum sem
voru í kjölfarið fullir eftirvæntingar aö hlusta á þaö sem
á eftir kæmi. Watson talaði um gömul og ný siðalögmál
varöandi heilsufar og heilbrigöi. Hún vitnaði í franska
nheimspeking sem leggur áherslu á aö allir komi öllum
viö og allir séu í sambandi viö allt annaö í heiminum. „Viö
erum í rauninni aldrei ein," segir Jean Watson í samtali viö
ritstjóra Tímarits hjúkrunarfræðinga í lok fyrirlestrarins.
„Viö erum fyrst og fremst hluti af samfélagi og þar á eftir
litlar aðgreindar persónur. Miklu skiptir aö vera í góöu
sambandi viö sjálfan sig og aðra og þaö aö vera í sambandi
viö aöra er samband út af fyrir sig. Aö gera sér grein
fyrir þessu sambandi er hluti heilunar og heilbrigöis og
upphafsreitur vísinda og þekkingar."
I fyrirlestri sínum fór Jean Watson um víðan völl og sagði
m.a. frá gömlum og nýjum siðalögmálum varðandi heilbrigði.
Ræturnar hjá Nightingale
Rætur þessarar heilunarkenningar má rekja til
Florence Nightingale en hún segir hjúkrun fela
í sér nærveru sem er á æðra stigi en venjuleg
mannleg nærvera, hún feli í sér heilaga vitneskju
um það sem skapar, viðhelclur og skipuleggur
alheiminn og meðvitund þeirra sem hjúkra um
innra samspil þeirra við þennan æðri mátt.
Nightingale leit á andlegt atgervi sem hluta af
mannlegu eðli og dýpsta og máttugasta úrræði til
lækninga. Hjúkrunarmeðferð byggist á þeirri list
að aðstoða sjúklingana til að þroskast andlega.
Hún benti ennfremur á að umhyggju fyrir sálinni
er aldrei hægt að aðgreina frá líkamanum.
Hjúkrun í sinni bestu mynd byggist því á innri
hvöt þeirra sem hjúlcra, andlegri ástundun og
þjónustu við mannkynið.
Tímarit hjúkrunarfræöinga 3. tbl. 81. árg. 2005