Norðurslóð - 27.08.1997, Blaðsíða 2

2 - NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLOÐ
Útgefandi: Rimar ehf.
Ritstjórar og ábyrgðarmenn:
Hjörleifur Hjartarson, Laugasteini. Sími 466-3370.
Netfang: hjhj@ismennt.is
Jóhann Antonsson, Dalvík. Netfang: joant@centrum.is
Framkvæmdastjóri:
Sigríður Hafstað, Tjörn. Sími 466-1555
Tölvuumbrot:
Þröstur Haraldsson, Reykjavík. Netfang: throsth @isholf.is
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Lífleg skólamála-
umræða framundan
Nú er ár liðið frá því allur rekstur grunnskólans færðist
frá ríkiunu yfir til sveitarfélaganna í landinu. Yfirfærsl-
an hefur gengið snurðulítið og engir árekstrar orðið í
skólastarfi sem tengjast þessum breytingum. Hér við ut-
anverðan Eyjafjörð hefur skólaþjónusta Eyþings sætt
nokkurri gagnrýni og þá sérstaklega fyrir það að þjón-
ustan hefur ekki batnað frá því var hjá ríkinu í gegnum
fræðsluskrifstofuna. Það er öllum ljóst sem við skólamál
vinna hér á svæðinu og einnig sveitarstjórnarmönnum
að endurskoða þarf samstarf sveitarfélaganna um skóla-
þjónustu Eyþings. Sú endurskoðun þarf að eiga sér stað
á komandi skólaári.
Ekki er nokkur vafi á því að skóla- og menntamál
eiga eftir að setja svip sinn á þjóðmálaumræðu næstu
ára. Það er ekki aðeins hér á landi sem slík umræða fer
vaxandi heldur er um allan heim lögð meiri áhersla á
menntun en nokkru sinni fyrr. Menntun er lykillinn að
betri lífskjörum í framtíðinni og skiptir litla þjóð eins og
Islendinga miklu máli því ef við stöndum okkur ekki á
menntunarsviðinu er hætt við að lífskjörin hér verði
lakari en annars staðar og þá missum við fólkið burt til
annarra landa.
Sveitarfélögin hafa á sinni könnu framkvæmd skóla-
mála allt til sextán ára aldurs. I leikskólum fer fram
skipulögð fræðsla sem að hluta til er aðfaranám að
grunnskóla. A undanförnum árum hefur leikskólinn
verið að festast í sessi sem hluti af fræðslukerfinu og
þegar grunnskólinn er alfarið á ábyrgð sveitarfélagnna
munu sveitarstjórnir efiaust með tíð og tíma skipu-
leggja þessi skólastig saman.
Skólamál munu verða mikið til umræðu hér á Dalvík
á komandi vetri og kemur þar margt til.
I fyrsta lagi hefur nú verið tekin ákvörðun um að
ljúka fullnaðarhönnun nýrra skólamannvirkja fyrir ára-
mót og að því stefnt að byggingarframkvæmdir hefjist
næsta vor að loknum skóla. A undanförnum mánuðum
hafa tillögur að viðbyggingu við skólann verið til um-
fjöllunar í byggingarnefnd skóla. Nú hefur ein tillaga
verið valin til útfærslu en margt er eftir að skoða og
skilgreina áður en fullnaðarhönnun lýkur. Góð sam-
vinna hefur tekist milli þeirra sem að málum koma, það
er á milli skóla og sveitarstjórnar.
I öðru lagi var ákveðið á síöasta vetri að fá rannsókn-
arstofnun Kennnaraháskólans til að gera úttekt á innra
starfi Dalvíkurskóla. Það verk var undirbúið að nokkr-
um hluta í lok síðasta skólaárs en aðalvinnan við það fer
fram á komandi vetri. Reiknað er með að rannsóknar-
stofnunin muni skila lokaskýrslu í júní 1998. Starfs-
menn stofnunarinnar munu vinna með skólastjórnend-
um, kennurum, nemendum, foreldrum og sveitarstjórn-
armönnum við þessa úttekt og er ekki að efa að ýmsar
hugmyndir um eflingu skólastarfs munu koma fram.
I þriðja lagi hefur verið áhveðið að Dalvíkurskóli
verði þátttakandi í þróunarverkefninu AGN (Aukin
gæði náms) sem mun hefjast næsta vetur og er talið að
nýtist skólanum vel í framhaldi af úttektarvinnu rann-
sóknarstofnunar KHI.
Það á öllum að vera ljóst eftir þessa upptalningu að
málefni grunnskólans á Dalvík verða mikið til umræðu
á komandi vetri og er það vel. Auðvitað verða málefni
annarra skóla á dagskrá hjá sveitarstjórn og bæjarbú-
um, svo sem leikskóla og Tónlistarskóla Dalvíkur en
óhjákvæmilega verður grunnskólinn fyrirferðarmestur.
Framhaldsskólinn eða Utvegssvið VMA heyrir undir
ríkið eða menntamálaráðuneytið svo þátttaka heima-
manna í umræðu um málefni deildarinnnar er ekki ein-
föld. Aform Dalvíkurbæjar að bjóða ríkinu húsnæði
fyrir deildina er mjög jákvætt innlegg heimamanna í
þessa starfsemi og er í raun í góðum takti við stuðning
heimamanna t.d. ýmissa fyrirtækja á liðnum árum. J.A.
Þrír ættliðir í beinan karllegg: Tryggvi Valdimarsson, Svavar Tryggvason og Bjarni (Svavarsson) Tryggvason.
Svarfdælska greinin í
ætt Bjarna geimfara
- Bjarni Tryggvason á ættir að rekja til hreystimenna
sem létu sér fátt fyrir brjósti brenna
Á undanförnum árum, eða allt
frá árinu 1984, hefur Norður-
slóð af og til fengið bréf frá
kaupanda blaðsins í Kanada,
Svavari Tryggvasyni, ættuðum
héðan úr Svarfaðardal. í fyrsta
bréfi til blaðsins segir hann frá
syni sínum, Bjarna, sem þá ný-
lega hafði verið valinn í sveit
kanadískra geimfara sem þjálfa
átti til geimflugs. Það eru nú lið-
in 15 ár síðan farið var að undir-
búa þessa vösku menn til þess að
sendast út í gciminn. Nú hefur
þessi langþráða ferð verið farin
og geimfararnir lentir aftur heilu
og höldnu eftir vel heppnaða
ferð.
Þetta er auðvitað stórfrétt sem
fjölmiðlar um allan heim hafa
fjallað um undanfamar vikur.
Norðurslóð hefur litlu við það að
bæta, nema senda þessum hetjum
hamingjuóskir og kveðjur. Hins
vegar ætlum við að segja örlítið
frá ætt og upprana Bjama Svavars-
sonar, Tryggvasonar, Valdimars-
sonar í Vegamótum.
Svavar Tryggvason er fæddur
árið 1916, hann ólst upp frá 5-6 ára
aldri hér í sveitinni, aðallega á
Hnjúki hjá Árna Valdimarssyni
föðurbróður sínum og konu hans
Steinunni Jóhannesdóttur og síðar
hjá þeim á Dalvík. Hann fluttist
suður 1934, var þar í Verslunar-
skólanum og í Stýrimannaskólan-
um. Þar var einn af kennurum hans
Kristján Eldjárn fyrrum sveitungi
hans. Hann giftist Sveinbjörgu
Haraldsdóttur og eignuðust þau 7
börn. Árið 1953 fiutti hann með
fjölskyldu sína til Kanada og hefur
átt þar heima síðan. Hann er nú 81
árs og býr á heimili fyrir aldraða á
vesturströndinni. Kona hans er lát-
in. I einu bréfi til blaðsins sagði
hann meðal annars:
- Mann langar heim, þó finnst
mér hálfpartinn að ég eigi tvær
fósturjarðir. Einhver sagði reynd-
ar, „Eg á orðið einhvernveginn
ekkert föðurland.“ Og annarsstað-
ar stendur, „Eg á sjö börn á landi
og sjö í sjó.“ Það er kannske þetta
sem þjóðsagan meinar þegar sagt
er að menn gangi í álfheima svo
rammlega að þeir eiga ekki aftur-
kvæmt í mannheim. - Svo mörg
voru þau orð.
Tryggvi Valdimarsson faðir Svav-
ars og afi Bjarna var fæddur á
Jarðbrú 1884, sonur Valdimars
Jónssonar bónda þar og á Syðri-
Másstöðum og seinast í Vegamót-
um á Dalvík. Kona hans var Rósa
Guðrún Sigurðardóttir frá Syðra-
Holti. Systir Valdimars var Kristín
Jónsdóttir kona Vilhjálms Einars-
sonar á Bakka. Hann fermdist í
Tjamarkirkju árið 1900 ásamt 11
öðrum drengjum og 7 stúlkum.
Björn Árnason á Grund var einn af
fermingarbræðrum hans, hann
kallar Tryggva heljarmennið,
garpinn og góða drenginn. Tryggvi
sótti sjóinn allt frá unglingsárum
og fara margar sögur af dugnaði
hans og hreysti. Má meðal annars
lesa um það í Dalvíkursögu 2.
Hann fór ungur suður á land til
sjósóknar og flentist þar urn hríð.
Hann kom aftur heim í dalinn árið
1921, 37 ára gamall og settist að á
Dalvík. Þá hafði hann orðið fyrir
því slysi á togara út af Vestfjörð-
um, að festa hægri fótinn í togvír,
svo illa að aflima þurfti ofan við
kné. Hann gekk á tréfæti eftir það.
Hann var laghentur og vann næstu
ár við skósmíðar og gerði við skó-
fatnað og fleira fyrir hreppsbúa.
Ekki undi hann þó lengi við þá
iðju, en fór aftur á sjóinn og var
lengi vélstjóri á ýmsum bátum og
gafst vel.
Björn á Grund fær að eiga síð-
ustu orðin um Tryggva Valdimars-
son: „Það var alltaf, á meðan hann
stóð uppi, eitthvað karlmannlegt,
virðulegt og geðfellt við þennan
meiri háttar mann mitt í fátæktinni.
Eitthvað, sem hægra er að finna
fyrir, en lýsa eða segja frá.“
Og lýkur hér að segja frá svarf-
dælsku ættinni hans Bjama geim-
fara.
S.H.
Af Tryggva
Valdimarssyni
Bjarni Tryggvason sem skaust
upp á stjörnuhimininn bæði með
eiginlegum og óeiginlegum hætti
nú á dögunum á ekki langt að
sækja áræðið og ævintýra-
mennskuna. Afi hans Tryggvi
Valdimarsson var annálað
hreystimenni og eru enn sagðar
af honum sögur hér um slóðir.
Misjafnar eru þó aðstæður
þeirra langfeðga og ekki gat
Tryggva heitinn Valdimarsson
grunað mitt í fátæktinni og hinni
hörðu lífsbaráttu aldamótamanns-
ins að afabamið hefði geimferðir
að atvinnu þegar fram liðu stundir.
1 sögu Dalvíkur er langur þátt-
ur af Tryggva Valdimarssyni og er
ekki úr vegi nú að rifja upp nokkr-
ar sögumar sem sagðar hafa verið
af honum. Lítum í Dalvíkursög-
una:
„Tryggvi Valdimarsson sótti
sjó frá unglingsárum. Hann þótti,
unglingurinn, afbragð annarra
manna fyrir sakir verkhyggni,
dugnaðar og hreysti, jafnvel talinn
margra manna maki. Tryggvi var
góðlyndur og dagfarsprúður, og
var sem ekkert gæti haggað geðró
hans. Hann hafði ríka kímnigáfu,
en fór vel með; brá þó stundum til
hæðni, sem ekki hvað síst beindist
að honum sjálfum. Bindindismað-
ur enginn og þótti snemma bregða
til nokkurrar óreglu, en var sama
blessað ljósið við öl, nema egndur
væri; lét þá gjörðir ráða, en ekki
orð. Enginn vissi í hug þessa hæg-
láta manns, sem öll börn hændust
að öðmm fremur. Tryggvi var með
hæstu mönnum eftir því sem þá
gerðist, beinastór og holdmikill.
Hendur hafði hann sérstaklega
þykkar, fingur stutta, en svera.
Augun gráblá, fremur lítil en góð-
leg. Svipurinn festulegur. Lagviss
var Tryggvi og raulaði tíðum fyrir
munni sér, oft svo lágt, að vart
mátti greina."
Lífshlaup Tryggva var æði
hrakfallasamt og um margt ævin-
týralegt. Fátæktin fylgdi honum
hvert fótmál og sömuleiðis tölu-
verð óreglusemi en á móti naut
hann vinsælda og virðingar sakir
geðprýði og afburða karlmennsku.
Tryggvi flutti suður á Suðumes á
unga aldri og bjó þar í 15 ár. Voru
það æði slarksöm ár bæði til sjós
og lands. Árið 1913 lenti hann í
sjóslysi er bát hans hvolfdi miðja
vegu milli Keflavíkur og Leim.
Þeir voru tveir í bátnum Tryggvi
og náinn vinur hans, Þorsteinn
Olafsson að nafni. Komust þeir
báðir á kjöl en eftir alllanga hrakn-
ingu dregur svo af Þorsteini að
hann nær ekki að halda sér.
Tryggvi hélt honum þá þar til yfir
lauk og rak enn lengi þar til hans
varð vart á Leiru. „Var þá bátur
mannaður af mikilli skyndingu,
róið að flakinu og Tryggva bjarg-
að. Hafði hann þá verið klukku-
stundum saman á kili og aðfram-
kominn. Var hann orðfár að
vanda, bað um það eitt að fá að
róa, svo honum hlýnaði.“
Ekki var þó sjóslysasögu
Tryggva þar með lokið. 1920 er
hann á togaranum Rán frá Reykja-
vík og er skipið um miðjan júní að
veiðum úti fyrir Vestfjörðum.
„Þá ber svo til að Tryggvi
lendir með hægri fót í togvírunum,
festist og brotnar illa. Sagan herm-
ir, að fóturinn - eða hluti fótleggj-
ar - hafi hangið á dálítilli húðtutlu,
og tók mjög í við hreyfingar skips-
ins. Bað Tryggvi skipverja að
skera á milli. Enginn treystist til.