Freyr - 01.06.2006, Blaðsíða 34

SAUÐFJÁRRÆKT
Afkvæmarannsóknir
á Hesti haustið 2005
IEftir
Eyjólf Kristin Örnólfsson,
Emmu Eyþórsdóttur,
Sigvalda Jónsson og
Sigurð Þór Guðmundsson,
Landbúnaðarháskóla íslands.
Árið 2005 voru afkvæmaprófaðir 12
lambhrútar og einn eldri hrútur á
Hesti. Allir hrútarnir eru undan
heimahrútum nema Ljúfur 159 sem
er undan Spak 00-909 frá Arnar-
vatni. Fjórir hrútanna eru undan
Lóða 00-871 og tveir eru undan
Kulda 03-924. Einn hrútur, Kjalvar
02-216, kom frá Kjalvararstöðum í
Reykholtsdal.
ÆTTERNI OG ÞROSKI
Niðurstöður ómmælinga á hrútunum
ásamt ætterni þeirra má sjá í töflu 1.
Meðalvöðvaþykkt þeirra í september
2004 var 30,5 mm og fita 3,2 mm. Haust-
ið 2004 vógu þeir 45,6 kg að meðaltali,
um vorið höfðu þeir þyngst um 22,6 kg
að jafnaði. Braki þyngdist mest eða um
30 kg og Garri um 29 kg. Ljúfur þroskað-
ist ekki vel um veturinn og þyngdist að-
eins um 12 kg. Veturgamlir vógu hrútarn-
ir að jafnaði 87,5 kg. Þá höfðu þeir
þyngst um 18,8 kg um sumarið og mest
þyngdust Brestur og Mímir, um 23 kg
hvor. Braki og Lögur voru þyngstir að
hausti, 93 kg, en Slabbi léttastur, 80 kg.
Kjalvar er fæddur 2002 og er ekki inni í
þessum meðaltölum sem eiga einungis
við um lambhrútana.
NIÐURSTÖÐUR
Tafla 2 sýnir helstu niðurstöður afkvæma-
rannsóknarinnar. Samkvæmt venju eru ein-
ungis hrútlömb tekin með í afkvæmarann-
sókn og byggir þessi niðurstaða á 223 föll-
um sem slátrað var 30. september. Skrokk-
mál og stig eru leiðrétt að meðfallþunga
hrútlambanna sem var 16,74 kg en óm-
mælingar eru leiðréttar að lífþunga. Þessi
hópur er talsvert þyngri en síðasti árgangur
eða sem nemur 0,9 kg. Bakvöðvinn stækk-
ar á milli ára eða sem svarar 0,6 mm, fita á
baki er nánast sú sama og árið 2004 og
síðufitan einnig. Lærastigin hækka þó
nokkuð eða um 0,28 stig og frampartur
einnig. Þessi hækkun passar síðan nokkurn
veginn við að einkunn fyrir gerð hækkar úr
8,75 í 9,89.
Það er rétt að geta þess að ekki var mæld
lengd langleggs (T) og klofdýpt (F) til að
meta kloffyllingu. En vegna vélvæðingar
við hæklun er ekki hægt að mæla þessi mál
þar sem nú er afturfóturinn ekki skorinn
sundur um hækilinn heldur er beinið klippt
í sundur.
í töflu 2 eru feitletruð tvö bestu gildin fyr-
ir helstu eiginleikana. Niðurstöður þessarar
afkvæmarannsóknar eru að mörgu leyti at-
hygliverðar því það er enginn hrútur sem er
áberandi góður í öllum eiginleikum. Ef litið
er á ómmælingar þá skila Bramli og Brimill
mjög vöðvafylltum lömbum í baki. Lömb
Brimils eru heldur feitari á bakið og síðu en
Tafla 1. Hrútar í afkvæmarannsókn á Hesti 2005
meðaltalið og Bramli skilar ótrúlega fitulitl-
um lömbum. Mímir og Klaki skila best stig-
uðu lömbunum í sláturhúsi og eru einnig
með bestu gerðina og vænstu lömbin
ásamt Braka, Mímir með 11,17 í gerð og
Klaki með 11,02. Þeir skila hins vegar held-
ur feitari lömbum en flestir hinir hrútarnir.
Hrútarnir undan Bramla og Kjalvari hafa
minnstan fallþunga, rúmu kílói léttari en
meðaltalið. Þeir skila hins vegar besta hlut-
fallinu milli gerðar og fitu. Bramli er hins
vegar með slökustu gerðina af öllum hrút-
unum og er það hans galli. Á mynd 1 má sjá
samanburð á holdfyllingar- og fitueinkunn
ásamt hlutfalli þar á milli.
ÁSETNINGUR
Þegar kom að vali hrúta á sæðingarstöð þá
lá fyrir að Braki og Hiti komu ekki til greina
vegna áhættuarfgerðar vegna riðusmits og
Klaki kom ekki til greina vegna lélegra fóta.
Á stöð voru valdir fjórir hrútar, Mímir, Kjal-
var, Gaddur og Bramli. Þessir hrútar eru
ólíkir um margt. Mímir og Kjalvar skila mjög
góðri flokkun. Mímir með mikinn fallþunga
en Kjalvar með léttum lömbum. Bramli skil-
ar vöðvamiklum og einstaklega fitulitlum
lömbum en ekki nógu vel gerðum. Gaddur
er meðalhrútur um allflesta eiginleika.
Það var ákveðið að setja á dætrahópa
undan Bramla, Mlmi, Brimli og Kjalvari. Við
val á gimbrum komu síðan til ásetnings
Hrútur Ómmæling Faðir Föðurfaðir Móðir Móðurfaðir
Nr. Nafn Vöðvi Fita Lögun Nafn Nr. Nafn Nr. Nr. Nafn Nr.
144 Braki 304 33 4 Lóði 00-871 Klaufi 99-067 7008 Prins 00-081
145 Bramli 295 21 4 Lóði 00-871 Klaufi 99-067 7062 Áll 00-868
147 Brestur 282 27 4 Lóði 00-871 Klaufi 99-067 7177 Loppi 01-104
148 Lögur 322 35 4 Ós 02-905 Strengur 01-106 7024 Lóði 00-871
149 Mímir 292 32 4 Ægir 03-129 Lonti 00-088 7022 Lóði 00-871
150 Klaki 303 22 4 isar 03-130 Loppi 01-104 7065 Áll 00-868
152 Hiti 312 16 5 Ylur 03-132 Hylur 01-883 6441 Steðji 96-024
153 Brimill 325 43 5 Sær 03-133 Gári 02-904 7359 Munni 02-126
154 Slabbi 312 34 4 Krapi 03-134 Frosti 02-913 7234 Hagi 98-857
155 Gaddur 286 20 4 Kuldi 03-924 Frosti 02-913 6796 Ljóri 95-828
156 Garri 308 19 4 Kuldi 03-924 Frosti 02-913 6857 Klaufi 99-067
159 Ljúfur 315 83 4 Spakur 00-909 Lækur 97-843 6863 Þófi 99-068
216 Kjalvar Lóði 00-871 Klaufi 99-067 99-221 Vængur 98-320
34
FREYR 06 2006