Fréttablaðið - 16.05.2018, Blaðsíða 4

Garðtraktorar
í miklu úrvali
ÞÓR FH
Akureyri:
Baldursnes 8
603 Akureyri
Sími 568-1555
Opnunartími:
Opið alla virka daga
Lokað um helgar
Reykjavík:
Krókháls 16
110 Reykjavík
Sími 568-1500
Vefsíða og
netverslun:
www.thor.is
dómsmál Fyrrverandi sóknarprest-
ur á Staðastað, Páll Ágúst Ólafsson,
á rétt á því að skipun hans sem
héraðsprests í Vesturlandsprófasts-
dæmi gildi til 30. júní 2022 en ekki
aðeins til 30. nóvember 2018 eins
og Agnes M. Sigurðardóttir biskup
hafði ákveðið.
Páll var skipaður í embætti
sóknarprests í desember 2013. Eftir
miklar deilur færði biskup hann
alfarið í starf héraðsprests í lok júní
í fyrra. Ákvörðun sína um að skip-
unartími Páls sem héraðsprests
ætti aðeins að standa út nóvember
2018 byggði biskup á því að þá væri
fimm ára skipun hans sem sóknar-
prests liðin. Héraðsdómur tók undir
með Páli um að hann hefði í raun
verið færður í nýtt embætti og að
skipunar tíminn ætti því að vera
fimm ár frá sumrinu 2017 að telja.
Biskup á að greiða Páli 1.400 þúsund
krónur í málskostnað. – gar
Lagði biskupinn
Séra Páll Ágúst
Ólafsson.
Vísindi Fimm tímum eftir opnun
hins nýja vefs Íslenskrar erfða-
greiningar, arfgerd.is, höfðu 5.500
Íslendingar farið þar í gegnum fulla
skráningu og óskað upplýsinga um
hvort þeir beri erfðabreytu í BRCA2
geninu sem eykur verulega líkur á
krabbameini. Þetta staðfestir Þóra
Kristín Ásgeirsdóttir, upplýsinga-
fulltrúi Íslenskrar erfðagreiningar.
Vefsíðan var opnuð í hádeginu í
gær, degi eftir að starfshópur heil-
brigðisráðherra skilaði áliti sínu um
miðlun þessara upplýsinga. Mjög
skiptar skoðanir hafa verið um hvort
rétt sé að finna það fólk sem ber
stökkbreytta genið og gera því við-
vart eða hvort afla þurfi samþykkis
þess fyrir fram.
Þóra segir þessar fyrstu viðtökur
vefsins vera í takti við það sem búast
mátti við og sýni vilja fólks til að vita
hvort það beri erfðabreytuna.
Að lágmarki tvær vikur tekur að
fá niðurstöður eftir að upplýsing-
anna er óskað á vefnum. Þeim sem
tilkynnt er að þeir beri hið breytta
gen er vísað til erfðaráðgjafar Land-
spítalans og þar er tekið klínískt sýni
til að sannreyna niðurstöðuna. Svo
tekur eftirlit við.
„Karlar fara í blóðprufu einu sinni
á ári til að fylgjast með blöðruháls-
kirtli og þeir eru líka hvattir til að
fylgjast með brjóstakrabbameini
því það er líka þekkt hjá karlmönn-
um þótt það sé ekki eins algengt.
Konurnar fara í brjóstaeftirlit á sex
mánaða fresti og fylgst er með eggja-
stokkum einu sinni á ári, segir Vig-
dís Stefánsdóttir hjá erfðaráðgjöf
Landspítalans. Hún segir að einnig
sé rýnt í fjölskyldusögu viðkomandi
og fylgst með öðrum krabbameinum
eftir því hvað fjölskyldusaga viðkom-
andi gefi til kynna.
Karlar sem eru með breytingu í
BRCA2 geni eru í aukinni áhættu
með að fá krabbamein í blöðruháls-
kirtil en konur fyrst og fremst í brjóst
og eggjastokka. Þegar fólk er með
meinvaldandi breytingu í geni eins
og t.d. BRCA2, og fær krabbamein,
er það oft við yngri aldur en gengur
og gerist.
Vigdís minnir hins vegar á að þrátt
fyrir að erfðir brjóstakrabbameins
séu mjög áberandi í umræðunni,
er talið að einungis um 5 til 10 pró-
sent krabbameina séu af arfgengum
ástæðum, þ.e. breytta genið eða
breyttu genin erfist milli kynslóða.
Stökkbreytingin sem um ræðir
finnst aðeins í Íslendingum og talið
er að um það bil 2.400 manns beri
breytinguna 999del5 í BRCA2 geni.
Það eru þá karlar, konur á öllum
aldri og börn. Um 600 manns hafa
verið greindir gegnum erfðaráðgjöf
Landspítalans.
Stökkbreytingin er í hópi svokall-
aðra landnemabreytinga og talið
er að hún hafi orðið til fyrir minnst
400 árum í einstaklingi hér á landi
og allir sem bera erfðabreytuna í
dag eru beinir afkomendur hans.
adalheidur@frettabladid.is
Þúsundir óska upplýsinga um
BRCA2 stöðu sína á nýjum vef
Á fyrstu klukkustundum eftir opnun vefsins arfgerd.is fóru 5.500 manns í gegnum fulla skráningu og bíða
nú svars um BRCA2 stöðu sína. Um 2.400 manns bera hið stökkbreytta gen, sem eykur verulega líkur á
krabbameini, en aðeins hluti þeirra veit af því. Þeir sem hafa breytta genið fá aukið eftirlit og ráðgjöf.
Íslensk erfðagreining opnaði vefsíðuna arfgerd.is í gær og viðtökur létu ekki á sér standa. Fréttablaðið/Sigtryggur
2.400
Íslendingar bera hið breytta
gen, aðeins 600 vita af því.
Vísindi Ólafur S. Andrésson, pró-
fessor í erfðafræði við Háskóla
Íslands, hyggst rannsaka áhrif fyrir-
sjáanlegra loftslagsbreytinga með
því að líkja eftir þeim með sérhönn-
uðum búrum sunnan Löðmundar-
vatns á Landmannaafrétti.
Ólafur kveðst í bréfi sem tekið var
fyrir á fundi Hálendisnefndar Rang-
árþings ytra vinna að rannsókna-
verkefni um hlut hélumosavistar
og annarra svæða sem einkennast
af lífskurn á hálendinu. Útvíkka eigi
verkefnið með athugun á áhrifum
hlýnunar á hélumosavistina. Það sé
gert með glærum plastbúrum sem
séu opin að ofan.
„Reynslan af slíkum búrum í lang-
tímarannsóknum á Þingvöllum,
Auðkúluheiði og víðar á norður-
slóðum er góð, og sýnt að með þeim
er hægt að hækka jafnaðarhitastig
um nærri tvær gráður, og líkja þann-
ig eftir fyrirsjáanlegum loftslags-
breytingum,“ útskýrir Ólafur í bréf-
inu. Meta eigi líkleg áhrif hlýnunar
á vistgerð sem sé mjög útbreidd á
hálendum svæðum hérlendis og
víðar á norðurslóðum.
Ingibjörg Svala Jónsdóttir pró-
fessor, sem starfar með Ólafi og
unnið hefur að slíkum verkefnum á
alþjóðlegum grundvelli í meira en
tuttugu ár, segir reynsluna af aðferð-
inni góða. Rannsóknin sunnan
Löðmundarvatns beinist að mjög
mikilvægu vistkerfi á Íslandi. Um
sé að ræða skán sem bindi yfirborð
jarðvegsins og mynduð sé af ótal
mörgum lífverum; fyrst og fremst
örverum. „Þetta er mjög mikilvægt
kerfi og það er ekkert vitað um
hvernig það bregst við hlýnun,“
segir hún.
Svæðið sunnan Löðmundarvatns
er sérstaklega hentugt í þessu skyni
og hálendisnefndin veitti leyfi fyrir
rannsókninni.
Setja á upp sjö eða átta plastbúr
sem eru um einn fermetri hvert og
um 40 sentimetra há ásamt mæli-
tæki í hverju búri. Rannsóknin á að
standa í að minnsta kosti þrjú ár og
í allt að tíu ár. – gar
Vísindamenn líkja eftir loftslagsbreytingum á hálendi Íslands
áRBORG Bæjarstjórn Árborgar hefur
samþykkt að efna til íbúakosninga
um aðal- og deiliskipulag Selfoss.
Kosningin verður rafræn og mun
standa yfir í viku. Stefnt er á að
kosningin hefjist sem allra fyrst.
Bæjarráði Árborgar hefur verið
falið að auglýsa kosninguna. Allir
íbúar sveitarfélagsins frá 16 ára aldri
hafa atkvæðisrétt í kosningunum.
Hart hefur verið tekist á um mið-
bæjarskipulag Selfossbæjar og eru
skiptar skoðanir um fyrirhugaðar
hugmyndir um uppbyggingu þar.
Safnað var undirskriftum 1.928 ein-
staklinga í Árborg til að knýja fram
íbúakosningu. Þetta eru um 29,4
prósent íbúa sveitarfélagsins.
„Nú hafa íbúar sveitarfélagsins
gripið inn í málið og knúið meiri-
hluta bæjarstjórnar til þess að
hlusta á kröfur íbúa og heimila
almenningi að segja sína skoðun á
lýðræðislegan hátt,“ segir í bókun
bæjarfulltrúa Samfylkingarinnar.
„Það er sigur fyrir íbúalýðræðið.“ Í
kosningaumfjöllun Fréttablaðsins
um Árborg kom bersýnilega fram
að miðbæjarskipulagið á Selfossi
og fráveitumál eru þau málefni sem
frambjóðendurnir töldu að yrðu
helst í brennidepli í aðdraganda
kosninganna sem fram fara þann
26. maí næstkomandi.
– khn
Nýr miðbær Selfoss í íbúakosningu
Skiptar skoðanir eru um nýjan miðbæ Selfoss. mynd/batterÍið
Rannsóknin sunnan
Löðmundarvatns á að standa
í að minnsta kosti þrjú ár og
í allt að tíu ár.
Viðskipti „Sölusamdráttur félags-
ins í heild milli ára var 8,2 prósent
en að teknu tilliti til aflagðrar starf-
semi var samdrátturinn 4,4 prósent
milli ára,“ segir í ársreikningi Haga
fyrir rekstrarárið 1. mars 2017 til
28. febrúar 2018. Reikningurinn var
birtur í gær.
Þar kemur fram að vörusala á
tímabilinu nam tæplega 73,9 millj-
örðum króna en nam 80,5 millj-
örðum reikningsárið á undan.
Aflögð starfsemi er meðal annars
verslun Debenhams í Smáralind,
Korpuoutlet, Útilíf í Glæsibæ, Hag-
kaup í Holtagörðum, efri hæð Hag-
kaups Kringlu og tískuverslanir í
Smáralind og Kringlu. – jhh
Salan minnkaði
um 7 milljarða
1 6 . m a í 2 0 1 8 m i ð V i k U d a G U R4 f R é t t i R ∙ f R é t t a B l a ð i ð
1
6
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
8
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
C
8
-1
9
2
C
1
F
C
8
-1
7
F
0
1
F
C
8
-1
6
B
4
1
F
C
8
-1
5
7
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
4
8
s
_
1
5
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K